Áp lực 'phải đẹp' trong công sở Mỹ

Emily Reynolds, 44 tuổi, điều hành một công ty quan hệ công chúng (PR), thừa nhận cô cố tình tạo vẻ ngoài trẻ hơn tuổi thật. Để làm điều này, Reynolds tiêm botox, filler, bắn laser da mặt và đầu tư mạnh vào mỹ phẩm.

"Tôi thấy mệt mỏi khi vừa phải lãnh đạo, vừa gồng mình để trông thật đẹp", Reynolds nói. Dù biết đó là tiêu chuẩn áp đặt, cô vẫn sợ danh tiếng và công việc bị ảnh hưởng nếu để lộ dấu hiệu tuổi tác.

Nỗi lo của Reynolds không vô căn cứ. Các nghiên cứu chỉ ra ngoại hình đẹp mang lại lợi thế kinh tế thực sự. Khảo sát trên hàng nghìn thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA) của Đại học Nam California cho thấy, những người có ngoại hình ưa nhìn kiếm được nhiều hơn đồng nghiệp khoảng 2,4%. Con số này tương đương 5.500 USD mỗi năm và lợi thế kéo dài suốt 5-10 năm sự nghiệp.

Báo cáo của Harvard Business Review trên 2.000 nhà tuyển dụng cũng ghi nhận thực tế phũ phàng: 71% ưu tiên ứng viên "trông chuyên nghiệp và hấp dẫn" khi trình độ ngang nhau; 61% tin rằng nhân viên đẹp giúp công ty tạo ấn tượng tốt với khách hàng.

Áp lực này càng nặng nề hơn khi hình thức làm việc từ xa phổ biến. Chứng "rối loạn mặc cảm ngoại hình do Zoom" (zoom dysmorphia) khiến nhiều người tự ti vì liên tục phải nhìn mặt mình trên màn hình họp trực tuyến. Alanna Barry, 30 tuổi, nhân viên ngành PR, cho biết cô bị ám ảnh với hàm răng của mình qua camera và đang tính niềng răng để tìm lại sự tự tin.

Không chỉ phụ nữ, nam giới cũng bị cuốn vào cuộc đua này. Theo Hiệp hội Phẫu thuật Thẩm mỹ Mỹ (ASPS), nam giới chiếm 7% số ca phẫu thuật thẩm mỹ hiện nay. Môi trường việc làm cạnh tranh thúc đẩy cánh mày râu quan tâm đến diện mạo để nâng cao vị thế.

Giáo sư luật Deborah L. Rhode, Đại học Stanford, đã phân tích cách ngoại hình được ưu tiên trong tuyển dụng, thăng tiến và đánh giá hiệu suất, dẫn đến bất công xã hội và kinh tế. Bà cho rằng lookism (phân biệt đối xử dựa trên ngoại hình) không chỉ là sở thích cá nhân mà là một hình thức phân biệt có hệ thống, tương tự phân biệt giới tính hay chủng tộc.

Nghiên cứu dựa trên dữ liệu hàng trăm trường hợp cho thấy ngoại hình ảnh hưởng 70-80% quyết định tuyển dụng ở một số ngành như bán lẻ và truyền thông, khiến những người không đạt chuẩn ngoại hình dễ bị loại.

Chuyên gia gọi đây là "cái bẫy nhan sắc". Tại một số ngành như bán lẻ hay truyền thông, ngoại hình có thể chi phối tới 80% quyết định tuyển dụng. Các nhà quản lý thường vô thức chọn ứng viên trẻ, gầy, da đẹp thay vì chỉ đánh giá năng lực. Điều này vô tình đẩy những người lớn tuổi, thừa cân hoặc có khiếm khuyết ngoại hình ra rìa thị trường lao động.

"Việc phân biệt ngoại hình này gây tổn hại cho cả người lao động và công ty. Cá nhân người lao động sẽ mất tự tin, trong khi doanh nghiệp lại vô tình tạo ra một văn hóa bất công", bà nói.