Đạo diễn Thế Ngữ - con hổ đã xa rừng

Sự ra đi của đạo diễn Thế Ngữ ở tuổi 81 vào ngày 13/8 vừa qua đã để lại nỗi luyến thương cho biết bao nghệ sĩ và khán giả. Anh thật sự là một "con hổ" vào giai đoạn 1980 - 1990, vùng vẫy khắp các sân khấu miền Nam, đem lại biết bao niềm phấn khích.

Giờ, gõ Google thì tiểu sử Thế Ngữ ngập tràn trên mạng. Nhưng ở đây tôi kính tiễn anh bằng những điều khác - những thân cận, những góc nhìn khác - để thấy một Thế Ngữ đời thường. Mà, chính đời thường đó làm nên một Thế Ngữ trong nghệ thuật.

Từ chuyện mê thịt gà

Tôi quen biết Thế Ngữ từ năm 1996 trở đi, không biết bao nhiêu lần phỏng vấn, trò chuyện. Thậm chí chả có chuyện gì thì anh cũng réo: "Tới nhà anh đi, anh đãi món gà mới sáng tác".

Ối trời ơi, ông anh mê gà, mở quán chuyên gà, rồi mày mò vô bếp sáng tạo món mới từ gà, rồi hăng hái đãi bạn bè, em út. Mà phải chọn ngày, chọn giờ nào bớt bớt khách, nếu không đừng có hòng ngồi yên mà nói chuyện được, vì anh túi bụi làm món. Có thuê người nấu nướng đó chứ, nhưng anh chủ quán vẫn thích vào bếp.

Cái quán ở một con hẻm đường Võ Văn Tần (TP.HCM) khá xinh, nằm ngay bên hông nhà. Đúng hơn nó là một phần của căn nhà, nên bạn bè như tôi được anh Thế Ngữ dẫn đi vô nhà ngồi chơi, uống trà, tán gẫu, mỏi miệng mới ra ngoài quán ngồi ăn.

Món nào Thế Ngữ làm cũng ngon, khách ngồi đông ken. Và khi mời bạn thì thiệt tình kiểu miền Nam đặc sệt. Anh nói: "Ở đây không có "nhà báo nhà chí" hoặc "đạo diễn đạo dung" gì, chỉ có anh em mình vui với nhau thôi. Quên mấy chức tước nghề nghiệp đó đi. À, dắt thằng bé con em đi theo với, cho nó nếm đồ ăn của bác Ngữ này!".

Có lần tôi hỏi: "Ủa, anh tiền nhiều vậy mà còn bán bán buôn buôn chi cho cực hả đại ca?". Thế Ngữ cười ngoác miệng: "Ai nói với em là anh tiền nhiều?". "Ồ, chính anh nói chứ ai. Anh bảo anh trúng mấy lô đất, rồi bán ra có lãi, rồi mua tiếp…". "A ha ha, tao quên mất!". Lão đại ca cười vang vì cái sự quên của mình.

Lần trước anh khoe trời thương anh cho mua lô đất trong kẹt trong hóc chứ anh làm quái gì có tiền, không ngờ đất lên giá, thế là cứ bán bán mua mua, tiền nó đẻ ra thôi. Anh nói: "Thì đúng là trời cho, chứ cái đầu trước nay chỉ biết kịch cọt, phim pháo, biết quái gì đất với chả đai. Đùng một cái có tiền trong tay, cũng choáng em ạ. Rồi xây nhà cho vợ con sung sướng, rồi mở quán để sinh sống lâu dài, chứ biết địa ốc nó sống bao lâu. Ừ, thế cũng hay".

Nhưng thấy ông anh loay hoay dưới bếp, rồi bưng đĩa gỏi gà lên cho mình, chợt thương thương thế nào. Ủa, cái ông đạo diễn lẫy lừng làm nên bao nhiêu chương trình hoành tráng, giờ hiện lên giản dị vậy sao? Mình ngồi ăn, ổng ngồi cạnh bên hỏi em ăn thấy ngon không, như bà mẹ quê thắc thỏm nấu đồ ăn cho con. Tôi xuýt xoa với món gỏi gà rau lang, trời ơi lạ miệng. Về nhà làm thử như ổng, úi chu choa nó… dở. Thôi, chịu khó ra quán ăn của ổng ăn cho rồi.

Và ấn tượng của tôi với Thế Ngữ còn là vẻ dịu dàng đáng kinh ngạc khi anh đối xử với con gái. Con gái đẹp như thiên thần, vợ cũng xinh ơi là xinh, khiến Thế Ngữ cưng vợ con như trứng mỏng. Anh chiều chuộng con quá sức tưởng tượng, vì anh nói cả đời lang bạt tới đâu thì gia đình vẫn là chốn quay về. Anh mở cho tôi xem từng tấm ảnh trong album, con gái thế này, con gái thế kia, con gái, con gái… Anh âu yếm khoe con bằng cả trái tim mềm ấm tình thương.

Tới chuyện mê sân khấu

Có lần tôi hỏi Thế Ngữ tuổi gì, anh nói: "Trong khai sinh ghi vậy, chứ anh thật tuổi Dần". "Ủa, vậy là bằng tuổi má em rồi". Nhưng nghệ sĩ mà, cứ gọi anh cho vui cả làng. "Tuổi con hổ, hèn chi anh giỏi quá chừng".

Nghe khen, Thế Ngữ không thèm giấu vẻ khoái chí, nhưng anh cười: "Giỏi không chả biết, mà cực muốn chết luôn. Làm hoài, công việc đâu mà cứ tới tấp". "Ai biểu anh ham làm. Có tiền cũng ôm việc mà làm". "Nói chứ làm mới vui em ạ, không làm cứ như mình chết rồi ấy".

Tôi thường ngồi quan sát anh, đúng một con hổ râu ria xồm xòa, tiếng nói tiếng cười vang vang, thân người khá vạm vỡ, đầu to, mắt môi mũi đều to, tóc thì um tùm, bước đi bề thế. Ở con người đó chất trí thức bị che đi bởi chất giang hồ bụi bặm, mà thật sự anh cũng tự nhận mình rất "giang hồ".

Lăn lóc nhiều, trải nghiệm nhiều, tứ hải giai huynh đệ, rộng rãi phóng khoáng chân tình, không ưng thì quát thẳng, nhưng rồi phủi tay quên hết, lại khề khà chén rượu hoặc đãi đằng trìu mến. Nhiều bạn bè được anh giúp vốn liếng mua nhà, lập nghiệp, vượt qua khó khăn. Anh nói: "Đời có gì đâu mà lo dấm dúi, ích kỷ, thù ghét. Cứ sống thoải mái tí, ông trời ổng không có phụ mình. Làm nghề cũng vậy, phải hết lòng với nghề, thì mới gặt hái kết quả".

Đúng là Thế Ngữ rất say nghề. Ban ngày buôn bán ì xèo và tập tuồng, tập kịch, ban đêm anh lại thức viết kịch bản cho HTV, vì hồi ấy chương trình Trong nhà ngoài phố, Chuyện đời thường, hoặc Táo quân, hoặc những chương trình khác đều rất hút khách, mà hầu hết đều do Thế Ngữ "chủ trì", nên anh phải cày dữ lắm.

Có ai viết thì anh cũng phải thức đêm biên tập.

Anh kể: "Anh còn viết kịch dài nữa, giờ còn hàng chục vở chưa dựng, chả biết bản thảo lâu quá có bị mối mọt gì không. Mê cả kịch dài, nhưng mấy chương trình này nó cuốn anh đi miết. Giờ chỉ ước có thời gian ngồi xem lại bản thảo, chỉnh sửa cho phù hợp".

Không biết anh đã có thời gian chưa? Chỉ nhớ lúc đó tôi đã tròn mắt vì sức làm việc kinh khủng của anh rồi.

Anh viết rất nhiều kịch bản gần gũi cuộc sống của người dân, đặc biệt người lao động, chắc nhờ cái chất giang hồ lăn lóc khắp nơi, tiếp xúc được nhiều nên vốn sống bao la. Bởi vậy vở nào ra đời thì công chúng đều mê mẩn, vì thấy có mình trong đó, có bà con, bạn bè, hàng xóm mình trong đó. HTV phát sóng thì lan truyền cả nước, nhất là miền Tây Nam bộ, mê cái hài kiểu Nam bộ này vô cùng. Rất thật, rất tình, chứ không giả tạo.

Lồng trong kịch bản luôn có tiếng cười do Thế Ngữ tạo ra. Đó là những bước đi tiên phong trong bối cảnh lúc đó chưa có chương trình hài nào nổi bật như vậy. Một gã trông bặm trợn mà lại gây được tiếng cười, rất dễ thương, rất ngọt ngào là đằng khác, nếu không phải cái chất Thế Ngữ thấm vào thì là cái gì? Văn là người, cứ nhìn tác phẩm sẽ biết.

Thế Ngữ đã ra đi vĩnh viễn. Con hổ đã lìa rừng, nhưng âm vang tiếng gầm của nó - à không, tiếng cười mới đúng - mãi còn vang vọng trong ký ức chúng ta!