Thăm Đình Trà Cổ, Móng Cái: Di tích Quốc gia đặc biệt của Quảng Ninh

Ngày 24/10, di tích kiến trúc - nghệ thuật đình Trà Cổ, Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh vừa được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký quyết định số 1225/QĐ-TTg về việc xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt đối với đình Trà Cổ.

Quyết định nêu rõ xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt đối với di tích kiến trúc – nghệ thuật đình Trà Cổ - thành phố Móng Cái – Tỉnh Quảng Ninh. Khu vực bảo vệ di tích được xác định theo biên bản và bản đồ các khu vực bảo vệ di tích trong hồ sơ.

Quyết định cũng nêu Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp nơi có di tích được xếp hạng trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình thực hiện việc quản lý nhà nước đối với di tích theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Đây là một sự kiện có ý nghĩa thiết thực và là niềm vui của cán bộ, đảng viên quân và nhân dân các dân tộc thành phố Móng Cái nhân dịp chào mừng kỷ niệm 15 năm thành lập Thành phố Móng Cái và chào mừng 60 năm ngày thành lập Tỉnh Quảng Ninh (30/10/1963-30/10/2023).

Theo bà Phạm Thị Oanh, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin - thành phố Móng Cái, xác định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di tích đình Trà Cổ, trong thời gian qua, công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di tích gắn với việc phát triển điểm đến, sản phẩm du lịch văn hóa đã được Thành phố Móng Cái tập trung thực hiện.

Từ năm 2014 Đình Trà Cổ được Ủy ban nhân dân Tỉnh công nhận là 1 trong 15 điểm du lịch của Thành phố Móng Cái; năm 2015 lễ hội đình Trà Cổ đã được nâng cấp tổ chức với quy mô cấp Thành phố. Cùng với đó, Ban quản lý di tích đình Trà Cổ được thành lập và thường xuyên được kiện toàn đã góp phần đưa các hoạt động tại đình Trà Cổ đi vào nền nếp; công tác chỉnh trang khuôn viên, bảo vệ cảnh quan, môi trường, việc thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh được Ban quản lý di tích chú trọng thực hiện và cụ thể bằng các nội quy, hướng dẫn nhân dân và du khách.

Vào năm 2019, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 4590/QĐ-BVHTTDL ngày 20/12/2019 về việc công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, theo đó, vinh danh lễ hội đình Trà Cổ là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Sự kiện này là mốc son to lớn trong hành trình bảo tồn, phát huy giá trị của di sản; là sự ghi nhận, tôn vinh những giá trị tiêu biểu về lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng của lễ hội đình Trà Cổ; để di sản tiếp tục được tỏa sáng trong dòng chảy văn hóa của dân tộc.

Cũng theo bà Phạm Thị Oanh, cùng với sự phát triển về kinh tế, Móng Cái còn được biết đến là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa. Những giá trị ấy được kết tinh và hiện hữu trong các di sản văn hóa mà ông cha ta từ ngàn đời nay đã sáng tạo, đã bồi đắp, gìn giữ và trao truyền cho con cháu bằng trí lực, mồ hôi và cả máu xương, được cộng đồng dân cư tự nguyện cam kết gìn giữ và bảo vệ. 

Các di sản văn hóa của thành phố Móng Cái hội tụ đầy đủ sự đa dạng, phong phú và chiều sâu của các giá trị văn hóa. Trong kho tàng di sản văn hóa đó, đình Trà Cổ là một trong những di tích lịch sử văn hóa, kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu đã được Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích cấp Quốc gia từ năm 1974. 

Đến nay, Đình Trà Cổ đã trải qua nhiều lần trùng tu, sửa chữa, xong vị trí và kiến trúc vẫn được giữ nguyên. Số lần trùng tu được ghi nhận vào các năm: năm 1921, thay ván xung quanh bằng tường gạch, thay ngói mũi vảy bằng ngói mũi bằng, thay một số hoành, cột; năm 1964, tu sửa một số hoành, cột, cánh cửa... Lần trùng tu, tôn tạo gần nhất là năm 2012, dự án trùng tu, tôn tạo được phê duyệt tại Quyết định số 2786/QĐ-UBND ngày 31/8/2011 của ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh về việc Phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình: Tu bổ, tôn tạo di tích đình Trà Cổ, thành phố Móng Cái. Theo đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (nay là Sở Văn hóa và Thể thao) được giao làm chủ đầu tư dự án, với tổng kinh phí được phê duyệt 22,343 tỷ đồng, gồm các hạng mục: Tu bổ, tôn tạo Đại đình (nâng cốt nền; gia công phục chế, thay thế các cấu kiện gỗ bị hư hỏng; phục chế các con rồng, hoa văn trên mái; ngâm tẩm hóa chất chống mối mọt tất cả các cấu kiện gỗ…); tu bổ, tôn tạo nhà thủ từ; xây mới nhà vệ sinh; xây một số công trình phụ trợ ngoài nhà...

Ngôi đình hiện nay có diện tích khuôn viên rộng khoảng 1.200m, thuộc phường Trà Cổ, gồm các hạng mục: cổng, đình, sân vườn, nhà thủ từ, am hóa sớ, nhà vệ sinh, tường bao. Đình quay hướng Nam ghé Đông tầm nhìn hướng phía biển.

Lễ hội Đình Trà Cổ là một hoạt động văn hóa truyền thống được phục dựng và duy trì tổ chức thường niên từ năm 1993. Việc tổ chức lễ hội truyền thống đình Trà Cổ nhằm tưởng nhớ công ơn của các vị tiền nhân, các vị anh hùng dân tộc đã có công dựng làng, lập ấp, đánh đuổi giặc ngoại xâm; giáo dục truyền thống cho các thế hệ trẻ hôm nay và mai sau, nâng cao lòng tự hào, tự tôn dân tộc. 

Đồng thời, đây cũng là dịp để quảng bá các giá trị của di tích và lễ hội đình Trà Cổ nói riêng và các nét đẹp văn hóa của thành phố Móng Cái nói chung đến du khách trong và ngoài nước.

Cùng với đó, Ban quản lý di tích đình Trà Cổ được thành lập và thường xuyên được kiện toàn đã góp phần đưa các hoạt động tại đình Trà Cổ đi vào nền nếp; công tác chỉnh trang khuôn viên, bảo vệ cảnh quan, môi trường, việc thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh được Ban quản lý di tích chú trọng thực hiện và cụ thể bằng các nội quy, hướng dẫn nhân dân và du khách. Việc bảo tồn, phát huy giá trị tích đình Trà Cổ gắn với phát triển điểm đến du lịch đã được định hình, khẳng định thương hiệu, điểm đến đình Trà Cổ trên bản đồ du lịch thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Trung bình hàng năm, đình Trà Cổ đón trên 20.000 lượt khách đến tham quan, chiêm bái.

Với ý nghĩa là mảnh đất biên cương nơi địa đầu tổ quốc, hệ thống các di tích lịch sử văn hóa và danh thắng trên địa bàn thành phố Móng Cái nói chung và di tích đình Trà Cổ nói riêng được coi là "Cột mốc văn hóa" trường tồn khẳng định chủ quyền lãnh thổ quốc gia. Đây không chỉ là nơi lưu giữ các giá trị văn hóa của dân tộc ta qua hàng ngàn năm lịch sử, là nơi ghi dấu những cống hiến lớn lao của các thế hệ cha ông trong suốt quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước. Các di tích lịch sử văn hóa còn là nơi giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ ngày hôm nay về lòng biết ơn, đạo lý uống nước nhớ nguồn, nâng cao lòng tự hào, tự tôn dân tộc và ý thức trách nhiệm xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp. 

Chính vì thế, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa nói chung và di tích đình Trà Cổ nói riêng được xác định là nhiệm vụ then chốt của Chiến lược phát triển văn hóa thành phố Móng Cái.