Xử phạt Nhóm Tự lực Bông Hồng Đen tự ý lấy máu của học sinh để xét nghiệm

Thanh tra Sở Y tế Hải Phòng vừa ban hành Quyết định số 25/QĐ-XPHC, xử phạt hành chính đối với bà Đinh Thị Út (sinh năm 1971, Trưởng Nhóm tự lực Bông Hồng Đen) do thực hiện xét nghiệm HIV đối với người dưới 15 tuổi khi chưa được sự đồng ý bằng văn bản của cha, mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp của người đó.

Theo quyết định của Thanh tra Sở Y tế Hải Phòng, bà Đinh Thị Út vi phạm Khoản 6, Điều 2 Nghị định số 124/2021/NĐ-CP ngày 28/12/2021 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 115/2018/ NĐ-CP ngày 04/9/2018 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm và Nghị định số 117/2020/NĐ-CP ngày 28/9/2020 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế. Hình thức xử phạt bà Đinh Thị Út số tiền 7,5 triệu đồng.

Như phóng viên Thông tấn xã Việt Nam đã đưa tin, ngày 18/8/2023, người dân thông tin, tại địa chỉ số 44 Nguyễn Hữu Cầu, phường Hải Sơn, một nhóm phụ nữ lấy máu hàng loạt trẻ vị thành niên không rõ mục đích. Cơ quan chức năng thuộc quận Đồ Sơn kiểm tra và phát hiện Nhóm tự lực Bông Hồng Đen do bà Đinh Thị Út (sinh năm 1971) là Trưởng nhóm cùng 4 thành viên đang có hoạt động tư vấn, lấy máu, dịch tiết qua miệng để xét nghiệm HIV. Tại thời điểm kiểm tra có 12 trẻ vị thành niên. Nhóm khai báo đã thực hiện test nhanh lấy dịch miệng 3 trường hợp, test nhanh lấy máu ngón tay một trường hợp. Cả 4 cháu đều dưới 16 tuổi. Đại diện nhóm Tự lực Bông Hồng Đen chưa xuất trình được giấy tờ pháp lý liên quan đến hoạt này.

Chiều 21/8, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng Lê Khắc Nam đã có ý kiến giao Ủy ban nhân dân quận Đồ Sơn chủ trì, cùng Sở Y tế và các đơn vị liên quan khẩn trương kiểm tra, làm rõ nội dung liên quan đến Nhóm Tự lực Bông Hồng Đen (tên gọi khác là Cầu Vồng Đen) tự ý lấy máu của học sinh để xét nghiệm và sẽ xử lý nghiêm nếu phát hiện vi phạm. Ủy ban nhân dân quận Đồ Sơn ban hành văn bản số 473/ BC-UBND thông tin ban đầu về sự việc và đề đưa ra một số nội dung chỉ đạo liên quan đến hoạt động của Nhóm Tự lực Bông Hồng Đen, trong đó có giao Công an quận Đồ Sơn sẽ xử lý nghiêm nếu phát hiện vi phạm.

Cũng trong ngày 21/8, Sở Y tế Hải Phòng thông tin chính thức về vụ việc của Nhóm Tự lực Bông Hồng Đen. Theo văn bản của Sở Y tế, Nhóm Tự lực Bông Hồng Đen dùng xét nghiệm sàng lọc HIV bằng bộ test nhanh (không phải lấy máu xét nghiệm HIV bằng kim tiêm tại các cơ sở y tế), bộ test nhanh này chỉ sử dụng một lần duy nhất, không có nguy cơ lây nhiễm. Cụ thể, việc lấy máu xét nghiệm bằng bộ test nhanh dùng đầu kim rất nhỏ, bấm vào đầu ngón tay khách hàng để xét nghiệm. Không có văn bản quy định đối tượng không được lấy máu xét nghiệm sàng lọc HIV tại cộng đồng, vì vậy, các nhóm cộng đồng có thể thực hiện được.

Liên quan đến vụ việc này, ngày 22/8, Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) thông tin: Nhóm Bông Hồng Đen - Cầu Vồng Đen là một nhóm tự lực thường được gọi là tổ chức dựa vào cộng đồng, được hình thành trên cơ sở tự nguyện của các thành viên và tham gia các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS từ tháng 8/2011.

Nhóm hiện đang triển khai hoạt động của dự án "Bảo vệ tương lai - Tăng cường các can thiệp mới dựa vào cộng đồng nhằm kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên sử dụng ma tuý tại Việt Nam" tại phường Hải Sơn, quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng; do Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng (SCDI) thực hiện với nguồn tài trợ từ Tổ chức Expertise France của Pháp. Dự án đã được Liên hiệp các hội và khoa học kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phê duyệt tại Quyết định số 1379/QĐ-LHHVN ngày 16/12/2020 triển khai tại 7 tỉnh, thành phố trong đó có Hải Phòng.

Nhóm Bông Hồng Đen - Cầu Vồng Đen còn triển khai một số hoạt động phòng, chống HIV/AIDS thuộc Dự án phòng, chống HIV/AIDS của VUSTA do Quỹ Toàn cầu phòng, chống AIDS, Lao và Sốt rét tài trợ giai đoạn 2021 - 2023.

Nhóm Bông Hồng Đen - Cầu Vồng Đen có 5 thành viên, trong đó có một thành viên đã tham gia lớp tập huấn về tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng.

Tại Việt Nam, theo báo cáo của các địa phương từ năm 2019 trở lại đây, nhóm cộng đồng đã đóng góp xét nghiệm phát hiện ca nhiễm HIV khoảng 30 - 50% số ca phát hiện mới hằng năm, các tỉnh trọng điểm về HIV thì mức đóng góp cao hơn tới 50 - 70%. Như vậy, các tổ chức cộng đồng có vai trò rất lớn trong việc tìm ca nhiễm mới HIV.

Xét trên các thông tin đại chúng và báo cáo cơ quan liên quan, Cục Phòng, chống HIV/AIDS thấy rằng, việc nhóm Bông Hồng Đen triển khai cung cấp một số dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS tại cộng đồng là phù hợp với chủ trương đã nêu tại Chiến lược quốc gia về chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030.

Tuy nhiên, Cục Phòng, chống HIV/AIDS thống nhất kiến nghị của CDC Hải Phòng tạm dừng hoạt động của nhóm Bông Hồng Đen để thu thập thông tin xác minh sự việc xảy ra vừa qua.

Cục phòng, chống HIV/AIDS đề nghị Sở Y tế và CDC Hải Phòng quán triệt các tổ chức cộng đồng tham gia phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn thực hiện nghiêm các quy định, quy trình chuyên môn, xét nghiệm đúng đối tượng cơ hành vi nguy cơ trên nguyên tắc tự nguyện.

Cục Phòng, chống HIV/AIDS đề nghị Trung tâm SCDI rà soát quy trình của dự án để đảm bảo việc kiểm soát các tổ chức cộng đồng thực hiện đúng hướng dẫn của Dự án và quy định chuyên môn đối với hoạt động tại cộng đồng. Trung tâm SCDI cần phối hợp với cơ quan y tế địa phương để đảm bảo việc thực hiện dự án đúng với quy định hiện hành. Tăng cường truyền thông, quảng bá các dịch vụ để mọi người hiểu sự cần thiết và ý nghĩa của các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS được cung cấp tại cộng đồng.