Cái chết dần dần của đàn linh dương đầu bò di cư ở châu Phi

Trong nhiều thập kỷ, tiếng bước chân chạy rầm rầm làm rung chuyển mặt đất của hàng triệu linh dương đầu bò đã vang vọng khắp thảo nguyên Đông Phi, theo nhịp điệu của các mùa, một cảnh tượng ngoạn mục được gọi là "Cuộc di cư vĩ đại". 

Tuy nhiên, cuộc di cư hằng năm này, được coi là một trong những kỳ quan vĩ đại nhất của thiên nhiên, đang phải đối mặt với mối đe dọa chưa từng có: Sự phát triển của con người.

Những tuyến đường cao tốc và hàng rào được dựng lên do quá trình phát triển đã cắt đứt những con đường cổ xưa và phá vỡ sự cân bằng mong manh của các hệ sinh thái.

Khi dân số Kenya tăng lên và các thành phố được mở rộng, vùng hoang dã bị thu hẹp lại. Vùng Maasai Mara, từng là nơi trú ẩn của động vật hoang dã, hiện bị hàng rào và bê tông bao bọc. Những con đường cao tốc cắt ngang những tuyến đường di cư cổ xưa, làm gián đoạn "dòng chảy của cuộc sống". Những đồng cỏ từng rất rộng lớn và không bị chia cắt giờ phải nhường chỗ cho những cánh đồng trồng trọt và các khu định cư. Kết quả là sự di cư của động vật hoang dã tại Kenya giờ gần như không còn tồn tại.

Tiến sĩ Joseph Ogutu, nhà thống kê và nghiên cứu cao cấp tại Đại học Hohenheim ở Đức, lưu ý Kenya từng có nhiều cuộc di cư của động vật hoang dã như ngựa vằn và linh dương Thompson. Chúng di cư giữa Hồ Nakuru và Elementaita đến Baringo và Solai. Ông nhắc lại lịch sử: "Cuộc di cư này từng tạo ra cảnh tượng ngoạn mục nhất ở châu Phi, nhưng do bị canh tác trong nhiều năm nên nó đã chấm dứt vào năm 1920".

Tiến sĩ Ogutu đã nghiên cứu về động vật hoang dã gần 40 năm. Ông là thành viên của nhóm nghiên cứu về sự suy giảm di cư của động vật hoang dã ở châu Phi và những tác động đối với hệ sinh thái. Theo ông, đối với Kenya, hậu quả thật thảm khốc. Động vật bị mắc kẹt phải vật lộn để tìm đủ thức ăn, dẫn đến suy dinh dưỡng và suy giảm số lượng. Ngoài ra, việc tách đàn làm gián đoạn mô hình sinh sản, gây nguy hiểm hơn nữa cho các thế hệ tương lai.

Tiến sĩ Ogutu nói: "Khi sự di cư sụp đổ, nó sẽ gây ra nhiều hậu quả cho các loài động vật hoang dã khác. Những cuộc di cư này hỗ trợ một số loài, bao gồm cả động vật ăn thịt và bọ hung. Ngoài ra, những loài di cư còn vận chuyển và phân phối nhiều chất dinh dưỡng trên tuyến đường di chuyển. Và khi chúng biến mất, rất nhiều loài cũng biến mất cùng chúng".

Tiến sĩ Ogutu tiết lộ rằng cuộc di cư sụp đổ gần đây nhất là vào năm 2015, khi các trang trại lúa mì mọc lên ở Loita, thuộc huyện Narok, cắt đứt khu vực này khỏi Maasai Mara. Điều này dẫn tới số lượng linh dương đầu bò giảm 76% từ mức 150.000 con linh dương đầu bò vào những năm 1970 xuống còn khoảng 36.500 con vào năm 2022.

Theo ông, cuộc di cư duy nhất còn lại của động vật hoang dã ở Kenya là cuộc di cư từ Mara đến Serengeti. Và nếu Mara hoàn toàn tách khỏi Serengeti, thì sẽ không có cuộc di cư nào nữa.