Công bố chủ nhân của giải thưởng văn học Booker Quốc tế năm 2023

Ngày 23/5, tại thủ đô London (Anh), Hội đồng giải thưởng văn học Booker Quốc tế đã công bố chủ nhân của giải thưởng danh giá này năm 2023. 

Với việc tiểu thuyết Time Shelter của nhà văn Georgi Gospodinov và dịch giả Angela Rodel được xướng tên nhận giải, đây là lần đầu tiên giải Booker Quốc tế được trao cho một tác phẩm tiếng Bulgaria. 

Time Shelter (tạm dịch: Nơi thời gian ẩn náu) là câu chuyện về một "phòng khám cho quá khứ", nơi điều trị cho những người mắc bệnh Alzheimer. Để kích hoạt ký ức của bệnh nhân, phòng khám này đã chú tâm tái hiện bầu không khí của những thập kỷ trước, cho đến từng chi tiết nhỏ nhất. Theo thời gian, ngay cả những người không mắc bệnh về trí nhớ cũng tìm tới phòng khám này, nhằm tìm cách thoát khỏi những áp lực của cuộc sống hiện đại...

Chủ tịch Hội đồng giải thưởng Booker Quốc tế - bà Leila Slimani (một nhà văn người Pháp gốc Maroc) đánh giá: "Cuốn tiểu thuyết này mở ra nhiều suy ngẫm, xen lẫn những dè dặt, thận trọng. Tác phẩm khiến chúng ta xúc động bởi ngôn ngữ - nhạy cảm và chính xác, cùng sự mong manh tột độ của quá khứ". Trong khi đó, các thành viên khác trong ban giám khảo cũng nhận định Time Shelter giàu tính sáng tạo, có giọng điệu táo bạo và gây bất ngờ khi đặt ra cho độc giả các câu hỏi về sự nguy hiểm của trí nhớ có chọn lọc, tính di truyền của sự tổn thương, cách nỗi nhớ có thể kìm hãm xã hội...

Sinh năm 1968, tiểu thuyết gia kiêm nhà thơ Georgi Gospodinov là tác giả người Bulgaria đương đại được độc giả quốc tế mến mộ nhất hiện nay. Các tác phẩm của ông đã được dịch ra 25 thứ tiếng trên thế giới.

Chia sẻ về giải thưởng, ông Gospodinov cho biết: "Điều này khuyến khích các nhà văn, không chỉ từ đất nước của tôi, mà còn từ vùng Balkan - những người thường cảm thấy rằng mình nằm ngoài tầm chú ý của những người nói tiếng Anh".

Người góp phần chuyển ngữ cho Time Shelter là dịch giả Angela Rodel. Bà sinh ra và lớn lên tại bang Minnesota (Mỹ) nhưng sinh sống và làm việc tại Bulgaria. Các bản dịch thơ và văn xuôi của bà đã được xuất bản trên các tạp chí văn học và nhiều tuyển tập tác phẩm. Năm 2014, nhằm ghi nhận những đóng góp của bà Rodel đối với nền văn hóa Bulgaria, Chính phủ Bulgaria đã trao cho bà quốc tịch của nước này.

Chia sẻ với báo giới, bà Rodel cho biết: "Tôi đã bàn bạc rất nhiều với  Georgi về cách chuyển ngữ cho tác phẩm này. Chúng tôi sẽ không chỉ dịch văn bản mà còn phải chuyển tải cả bầu không khí, bối cảnh... của câu chuyện". Trong khi đó, nhà văn Gospodinov cũng thừa nhận rằng: "Không dễ dàng chút nào để dịch tác phẩm này, bởi cuốn sách đề cập đến các thập kỷ khác nhau trong thế kỷ 20 và sử dụng các ngôn ngữ khác nhau mà chúng ta có trong thập kỷ này".

Giải thưởng danh giá Booker Quốc tế được trao thường niên, cho các tiểu thuyết hoặc tuyển tập truyện ngắn được viết nguyên bản bằng bất kỳ ngôn ngữ nào, đã được dịch sang tiếng Anh, xuất bản ở Anh hoặc Ireland. Giải thưởng trị giá 50.000 bảng Anh (62.000 USD) được chia đều cho tác giả và dịch giả.

Năm ngoái, giải thưởng này đã thuộc về cuốn tiểu thuyết tiếng Hindi Tomb of Sand (tạm dịch: Ngôi mộ cát) của tác giả người Ấn Độ Geetanjali Shree, do dịch giả Daisy Rockwell chuyển ngữ.