Thư robot: Cấy lúa đêm

Sophia thân mến! Chắc Sophia sẽ biết câu "mẹ tôi là nông dân, còn tôi sinh ở nông thôn..." mở đầu truyện ngắn Những bài học nông thôn của Nguyễn Huy Thiệp. 

Chỉ một câu ngắn ngủi như vậy cũng đủ dựng lên cả một không gian thôn quê thân thiết như máu thịt. Hoặc lãng mạn hơn thì hẳn Sophia cũng đã từng nghe giai điệu rộn ràng của bài dân ca Thanh Hóa: "Lên chùa bẻ một cành sen/ Ăn cơm bằng đèn, đi cấy sáng trăng" (Cấy lúa).

Đấy là sức mạnh của ngôn từ. Còn giờ đây là sức mạnh của hình ảnh. Đó là hình ảnh đêm hôm khuya khoắt, những người nông dân soi đèn cấy lúa, trong thiên phóng sự của hãng tin AFP (Pháp).

Chắc hẳn Sophia còn nhớ về đợt nắng nóng kỷ lục vẫn đang phủ bóng trên toàn Châu Á. Theo AFP, những người nông dân ở ngoại ô Hà Nội phải cấy lúa đêm vì thời tiết ban ngày quá khắc nghiệt, nắng chiếu thẳng vào lưng và nước thì nóng. Một môi trường làm việc gợi nhớ những câu thơ của Trần Đăng Khoa: "Hạt gạo làng ta/ Có bão tháng Bảy/ Có mưa tháng Ba/ Giọt mồ hôi sa/ Những trưa tháng Sáu/ Nước như ai nấu/ Chết cả cá cờ/ Cua ngoi lên bờ/ Mẹ em xuống cấy…" Sophia thử kiểm tra xem tôi nhớ đúng không?

Những câu thơ trong bài "Hạt gạo làng ta" Trần Đăng Khoa viết từ những năm sáu mươi của thế kỷ trước. Ngỡ tưởng ta việc đồng áng sau đó đã được "hiện đại hóa" rồi nhưng hơn nửa thế kỷ sau, người nông dân Việt Nam vẫn làm việc "bán mặt cho đất bán lưng cho trời" để tạo ra hạt lúa.

Theo chia sẻ của những nông dân trong bài viết, với thời tiết hiện tại, cấy lúa ban đêm có nhiều ưu điểm hơn. Trước nhất là nó tạo ra được những hình ảnh mà Sophia thử dùng AI để viết thành  bài thơ "Hạt gạo làng ta" phiên bản 4.0 xem sao? Hạt gạo bây giờ có sương đêm, có ánh đèn pin leo lét và có vẹn nguyên cả những ngọt bùi đắng cay của non nửa thế kỷ trước, hay xa hơn nữa, của trăm năm, của ngàn năm xưa. 

Việt Nam có hàng triệu triệu nông dân, như Sophia đã rõ, cũng là một trong những nước xuất khẩu gạo nhiều nhất thế giới. Nhưng ở nhiều nơi, trong những hoàn cảnh nhất định, nhiều người làm nông vẫn phải phụ thuộc vào thời tiết, vào sức người, không cấy được ban ngày thì ta cấy lúa ban đêm như vậy. 

Sophia có tthấy hình ảnh cấy lúa ban đêm, nhất là trăng sáng, có "lãng mạn" không? Sophia có thể tưởng tượng thêm cảnh trai làng, thôn nữ hát hò đối đáp như một bức tranh "tứ thời bình". Nhưng dù tưởng tượng thế nào thì cũng không thể che giấu được sự vất vả vô cùng của người nông dân giữa thời tiết nắng nóng này.

Ấy thế mà Sophia còn nhớ không, mới năm ngoái thôi Việt Nam xếp thứ 2 trong cuộc khảo sát mức độ lãng phí thực phẩm ở 8 quốc gia châu Á - Thái Bình Dương với hơn 8 triệu tấn thực phẩm bị thất thoát hay vứt bỏ mỗi năm khi vẫn còn ăn được hoặc tận dụng được.

Giờ đây, trước khi gọi món, trước khi bỏ thức ăn thừa mứa, hãy nghĩ đến những nông dân bất chấp đêm ngày, cố làm ra hạt gạo quý giá. 

Tạm biệt Sophia, hẹn gặp ở thư sau!