Ứng cử viên cho giải Oscar: 'The Zone Of Interest'- lời cảnh tỉnh từ địa ngục

The Zone Of Interest, bộ phim gắn với câu chuyện quanh trại tập trung Auschwitz của Đức Quốc xã, vừa thắng một loạt giải dành cho phim, đạo diễn, diễn viên chính và âm nhạc tại giải thưởng uy tín của Hiệp hội Phê bình phim Los Angeles, từ đó mở toang cánh cửa vào giải Oscar sắp tới.

Trong bộ phim nay, cách tiếp cận khác biệt của đạo diễn Glazer đã dành không gian tối đa cho trí tưởng tượng và cảm xúc của khán giả.

"Rộng cửa" ở Oscar

Hiệp hội Phê bình Phim Los Angeles (LAFCA) là tổ chức phê bình phim được thành lập năm 1975 với thành viên là các nhà phê bình phim thuộc các phương tiện truyền thông in ấn và điện tử có trụ sở ở Los Angeles (Mỹ). Vào tháng 12 hàng năm, tổ chức sẽ bỏ phiếu cho giải thưởng vinh danh những cá nhân có thành tích xuất sắc trong lĩnh vực điện ảnh trong năm. Giải cũng tôn vinh những nhân vật kỳ cựu trong ngành qua giải Thành tựu và những tài năng triển vọng qua giải Thế hệ mới.

Trong nhiều năm qua, giải cũng được coi là thước đo uy tín cho Oscar. Kể từ năm 2000, chỉ có 4 phim thắng giải Phim hay nhất của LAFCA mà trượt đề cử Oscar. Trong khi đó, có 5 phim thắng giải Oscar cho Phim hay nhất là The Hurt Locker (2009), Spotlight (2015), Moonlight (2016), Parasite (2019) và Everything Everywhere All At Once vàonăm ngoái.

LAFCA cũng rất "mát tay" trong giải Đạo diễn. Kể từ năm 2009, chỉ có 1 người thắng giải Đạo diễn của LAFCA không được đề cử Oscar nhưng có tới 6 người trong cùng khung thời gian đã thắng giải Đạo diễn ở Oscar là Kathryn Bigelow (phim The Hurt Locker), Alfonso Cuaron (Gravity), Guillermo del Toro (The Shape Of Water), Bong Joon Ho (Parasite), Chloe Zhao (Nomadland) và Jane Campion (The Power Of The Dog).

Trước khi có chiến thắng lớn ở LAFCA, The Zone Of Interest từng thắng Giải thưởng lớn và giải FIPRESCI tại LHP Cannes 2023 - nơi phim ra mắt và được hoan nghênh nhiệt liệt vào ngày 19/5/2023. Ngoài ra, phim được Ủy ban Xét duyệt phim Mỹ vinh danh là 1 trong 5 phim quốc tế hay nhất năm 2023 và được nước Anh chọn làm tác phẩm tham gia giải Phim quốc tế hay nhất tại giải Oscar sắp tới. Phim dự kiến công chiếu vào ngày 15/12 này ở Mỹ.

The Zone Of Interest là phim chính kịch lịch sử do Jonathan Glazer đạo diễn và viết kịch bản, dựa trên cuốn tiểu thuyết cùng tên của tác giả đình đám Martin Amis. Đây là bộ phim mới nhất của Glazer sau 10 năm im hơi lặng tiếng, kể từ Under The Skin (2013), dù mới chỉ là bộ phim thứ 4 của ông. Tuy vậy, Glazer đã gây dựng được uy tín lớn trong giới - sau nhiều thành công ở lĩnh vực MV và quảng cáo. Ông từng được đề cử Cành cọ vàng, 2 giải BAFTA, 2 giải Sư tử vàng và 2 giải thưởng của Ban giám khảo ở LHP Venice.

Sau khi hoàn thành phim Under The Skin, Glazer đã dành 2 năm để chuyên tâm đọc tư liệu. Trong chuyến thăm tới trại tập trung Auschwitz (Ba Lan), ông bị ảnh hưởng mạnh khi thấy nơi ở của Rudolf Hoss, sĩ quan chỉ huy lực lượng SS. Glazer đã cộng tác với Bảo tàng Aschwitz và nhiều tổ chức khác, đồng thời được cấp phép đặc biệt để truy cập vào kho lưu trữ - nơi ông xem xét lời khai từ những nạn nhân sống sót và những người làm trong gia đình Hoss. Ghép nối những lời khai này, Glazer dần dần xây dựng được bức chân dung chi tiết về những cá nhân có liên quan tới các sự kiện.

Bắt đầu quay tại Auschwitz vào mùa Hè năm 2021, The Zone Of Interest là hợp tác giữa Mỹ, Anh và Ba Lan. Không giống như cuốn sách của tác giả Martin, Glazer đã dùng tên thật của những người liên quan, thay vì tên hư cấu để nhấn mạnh tính xác thực. Kỹ thuật sử dụng các máy quay gắn xung quanh phim trường cũngcho phép các diễn viênchủ động ứng biến trong quá trình quay. Bạo lực được miêu tả trong phim nhưng không thể hiện quá công khai, giúp phim tránh được sự u ám và nặng nề.

Không phải chuyện quá khứ

The Zone Of Interest xoay quanh chỉ huy lực lượng SS, trung tá Rudolf Hoss (Christian Fiedel đóng) và vợ hắn, Hedwig (Sandra Huller đóng), khi họ cố gắng xây dựng cuộc sống trong mơ bên cạnh trại tập trung Auschwitz.

Thoạt tiên, trông họ giống như bất kỳ gia đình nào đang tận hưởng chuyến dã ngoại bên hồ, với bà mẹ và ông bố vui đùa quanh 5 đứa trẻ và chèo thuyền trở về ngôi nhà tiện nghi của họ để mừng sinh nhật bố. Hoss, vợ và con hắn hoàn toàn bị Đức Quốc xã "tẩy não". Trong lịch sử, Hoss là chỉ huy tại trại Auschwitz từ năm 1940 tới 1943 và gia đình hắn sống ở ngay bên kia bức tường của trại tử thần, không bận tâm tới hàng rào thép gai, tiếng súng, tiếng la hét của những tù nhân Do Thái và mùi khói bốc ra từ các lò thiêu.

Glazer không cho khán giả thấy cảnh bên trong trại mà thay vào đó, kịch tính hóa sự tầm thường của cái ác để nói về những tên lính mù quáng tin theo Hitler. Sự ghê tởm ngập tràn trong phim khi cậu con cả của nhà Hoss chơi với bộ sưu tập răng của các tù nhân, hay Hedwig dọa cô hầu người Do Thái rằng sẽ "bảo chồng tôi rải tro cốt cô trên cánh đồng".

Huller, vốn xuất sắc trong vai người phụ nữ mạnh mẽ ở Anatomy Of A Fall, nay lại càng gây ấn tượng khi đóng cửa phòng để thử chiếc áo khoác lông vừa cướp được từ người tù Do Thái hoặc xin chồng đưa đi nghỉ ở Italy để tránh xa khỏi nạn diệt chủng mà mụ vờ như không thấy.

Friedel cũng khắc họa được bản chất độc ác của Hoss khi thăng cấp bằng việc áp dụng kỹ thuật mới để tàn sát người Do Thái nhanh hơn. Tâm trí  hắn không dao động nhưng máy quay quay được cảnh hắn nôn mửa một mình ở cầu thang.

The Zone Of Interest nhận được đánh giá tích cực. Trên trang tổng hợp đánh giá Rotten Tomatoes, 92% của 122 bài đánh giá là tích cực với điểm trung bình là 84/100. Các nhà phê bình của trang đồng thuận rằng: "Có cái nhìn khách quan về sự tồn tại trong đời thường của những kẻ đồng lõa với tội ác kinh hoàng, The Zone Of Interest buộc chúng ta phải nhìn thẳng về nét trần tục đằng sau sự tàn bạo không thể tha thứ".

Trên Metacritic, phim đạt điểm trung bình là 94/100, dựa trên 28 nguồn phê bình uy tín.

Bộ phim cũng được coi là mang tính bước ngoặt, cực kỳ quan trọng và không ngại những ý tưởng khó. Là bộ phim về nạn diệt chủng Do Thái làm theo cách không giống ai, The Zone Of Interest cho thấy hiệu quả đáng kinh ngạc của đạo diễn Glazer trong việc kiểm soát cách kể chuyện qua giọng điệu và hình ảnh. Cách tiếp cậnthiếu vắng tình cảm ủy mị ấy nói lên sự tôn trọng sâu sắc mà ông dành cho chủ đề này. Nhờ đó, phim tránh được những sự hoa mỹ, để lại tối đa không gian cho trí tưởng tượng và cảm xúc của khán giả. Nhịp điệu đồng đều, phẳng lặng, thiếu kịch tính khiến bộ phim trở nên sâu sắc trong chân thực.

Nhưng đây không hoàn toàn là bộ phim về quá khứ. Đạo diễn Glazer, một người Do Thái, nói rằng nó phản ánh chính hiện tại. Khi biết ông làm phim về Rudolf Hoss, người cha đã tức giận pha lẫn hoảng loạn. "Ông nói: Bố không hiểu sao con lại làm về chuyện này. Tại sao còn đào bới nó lên? Hãy để nó thối rữa theo thời gian" - vị đạo diễn nhớ lại.

Nhưng sự thật, dù không nhắc tới, nạn diệt chủng vẫn là nỗi đau trong cộng đồng những người Do Thái."Chủ nghĩa Quốc xã từng bùng lên như một cơn sốt và ai dám chắc nó không xảy ra một lần nữa nếu chúng ta sống thờ ơ?" - Glazer nói thêm.

Khó xem, nhưng không dễ quên, The Zone Of Interest là lời cảnh tỉnh từ sâu thẳm địa ngục.