Bên trong khu vườn bí mật ở Tử Cấm Thành sau một thế kỷ

Tử Cấm Thành thu hút sự chú ý khi mở cửa Vườn Càn Long vào cuối tháng 9, nhân dịp Bảo tàng Cung điện kỷ niệm 100 năm thành lập (1925-2025). Khu vườn nằm ở phía đông bắc Tử Cấm Thành, từng là chốn nghỉ ngơi riêng tư của Hoàng đế Càn Long. Công trình đã đóng cửa suốt một thế kỷ và hoàn tất trùng tu sau hơn 20 năm hợp tác giữa Bảo tàng và Quỹ Di tích Thế giới.

Trong ảnh, du khách xếp hàng tham quan khu vườn dưới trời mưa, tháng 11. Ảnh: Fred He/CNN

Khu vực cổng vào Vườn Càn Long hồi đầu tháng 11.

Sự kiện mở cửa trở lại diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc nỗ lực bảo tồn di sản kiến trúc cung đình. Hôm 27/10, ông Tập Cận Bình đã tham quan triển lãm kỷ niệm, nhấn mạnh Cố Cung là "biểu tượng quan trọng của nền văn minh Trung Hoa" và cần tiếp tục "bảo vệ, trùng tu, phát huy giá trị hiện vật". Ảnh: Fred He/CNN

Bên trong Vườn Càn Long, hòn non bộ được thiết kế tạo ra nhiều lớp không gian.

Lần đầu đến Tử Cấm Thành cuối những năm 1980, kiến trúc sư Singapore Ho Puay-peng, hiện là Chủ tịch UNESCO về bảo tồn di sản kiến trúc ở châu Á, cho biết nhiều sân vườn lịch sử trong tình trạng xuống cấp. Hầu hết sử dụng làm kho chứa, chất đầy rác thải và các cơ quan (thuộc chính phủ) sử dụng tạm thời. Ông mô tả cảnh tượng ấy bằng một từ "kinh khủng".

Thời điểm đó, phần lớn Tử Cấm Thành chưa mở cửa cho khách. Bên cạnh việc bị chiếm dụng, nhiều công trình xuống cấp nặng và từng bị hỏa hoạn làm hư hại, do phần lớn kết cấu làm từ gỗ. Ảnh: Fred He/CNN

Khu vực sân trong Vườn Càn Long sau trùng tu.

Vườn Càn Long có diện tích hơn 6.000 m2, được mô tả là tinh xảo và lộng lẫy bậc nhất trong toàn bộ quần thể. Khác với không gian rộng lớn thể hiện quyền uy ở các điện chính, khu vườn được thiết kế theo phong cách vườn miền Nam Trung Quốc, chia thành bốn sân nối tiếp. Hiện, khách có thể tham quan hai khu đầu tiên.

Theo ông Ho, công trình được bố trí khéo trong không gian hẹp, tạo ra nhiều góc nhìn khác nhau từ mặt đất đến các gò nhân tạo. Khi đi từ dưới lên các lầu, hoặc nhìn xuống từ các gò, du khách sẽ thấy những cảnh quan hoàn toàn khác biệt. Ảnh: World Monuments Fund

Phòng Quyển Cẩn, nơi trưng bày những nội thất tinh xảo của Hoàng đế Càn Long trong Vườn Càn Long.

Tử Cấm Thành được xây dựng vào thế kỷ 15 dưới triều Minh, là nơi làm việc và sinh sống của hoàng đế cùng gia đình. Sau này, triều Thanh tiếp quản và trùng tu, mở rộng nhiều hạng mục. Năm 1925, khi vị hoàng đế cuối cùng Phổ Nghi rời khỏi cung, khu vực này trở thành Cố Cung hay Bảo tàng Cung điện (Palace Museum). Tuy nhiên, các dự án tu bổ quy mô phải nhiều thập niên sau mới được triển khai.

Việc phục hồi Vườn Càn Long kéo dài hơn 20 năm, tiêu tốn 15-18 triệu USD. Trước đó, việc trùng tu Thái Hòa điện, tòa nhà lớn nhất trong cung, chỉ mất chưa đầy hai năm (2004-2006). Ảnh: World Monuments Fund

Một phần của sân trong được trùng tu vào tháng 9.

Sau Vườn Càn Long, đại diện Bảo tàng Cung điện cho biết Dưỡng Tâm điện, nơi các hoàng đế nhà Thanh sinh hoạt và làm việc, dự kiến mở cửa trở lại trong năm nay, sau thời gian 7 năm trùng tu. Ảnh: Chen Jingzhe

Vườn Càn Long trong khung cảnh tuyết rơi hồi đầu năm.

Công tác trùng tu quy mô lớn tại Cố Cung bắt đầu từ năm 2002, sau khi Quốc vụ viện Trung Quốc họp tại đây và thông qua kế hoạch phục hồi. Khi đó, chưa đến một phần ba khu vực được mở cửa cho công chúng. Năm 2018, con số này tăng lên 80% sau khi hàng trăm công trình, tường thành được sửa chữa và 135 công trình tạm bị dỡ bỏ.

Theo ông Ho, kinh nghiệm từ Tử Cấm Thành sẽ là cơ sở quan trọng để Trung Quốc tiếp tục bảo tồn kiến trúc triều Thanh trên khắp đất nước, từ các cung điện nhỏ ở đông bắc đến những khu phố cổ tại các tỉnh thành. Ảnh: Chen Jingzhe

Năm 2019, Bảo tàng Cung điện mở một trung tâm trong sân trong thứ hai của Vườn Càn Long, trưng bày hiện vật, mô hình và công nghệ tương tác để giới thiệu lịch sử và kỹ nghệ thủ công của khu vườn.

Trung tâm gồm ba phòng chính xung quanh một lầu mở, trưng bày các mô hình, phương tiện kỹ thuật số và triển lãm. Đây là lần đầu tiên công chúng có thể khám phá và tìm hiểu chi tiết về nội thất, kỹ nghệ thủ công của Vườn Càn Long, đồng thời hiểu rõ hơn về thiết kế, lịch sử và quá trình trùng tu của khu vườn. Ảnh: Palace Museum