Biến nâng hạng thành sức bật mới cho thị trường chứng khoán

Theo TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, để tận dụng hiệu quả cơ hội từ cột mốc này, Việt Nam cần tập trung đồng bộ các giải pháp về thể chế, nâng cao tính minh bạch và cải thiện chất lượng thị trường.

Các dự báo và phân tích chỉ ra rằng việc nâng hạng có thể giúp Việt Nam thu hút thêm bình quân khoảng 5 tỷ USD vốn quốc tế trong giai đoạn tới. Tuy nhiên, ông Cấn Văn Lực nhấn mạnh rằng dòng vốn này sẽ không đến “ồ ạt” ngay lập tức mà có thể phân kỳ, kéo dài từ 1 - 2 năm hoặc lâu hơn. Giả sử trong vòng 3 năm, bình quân mỗi năm chỉ khoảng từ 1 - 2 tỷ USD vốn mới cho thị trường chứng khoán.

Phần lớn dòng vốn này được dự kiến đến từ các quỹ đầu tư ETF (quỹ hoán đổi danh mục); trong đó, có khoảng 30% từ quỹ thụ động và 70% từ quỹ chủ động. Dù vậy, các nhà đầu tư vẫn sẽ tiếp tục theo dõi sát sao động thái của thị trường, chính sách và cả hành động của các nhà đầu tư tổ chức khác. “Với tình hình hiện tại, rõ ràng chúng ta còn rất nhiều việc phải làm”, ông Lực nói.

Ông Lực cũng cho rằng nếu thu hút được khoảng 3 - 5 tỷ USD trong vài năm tới thì đó vẫn là tín hiệu tích cực đối với thị trường tài chính nói chung, thị trường chứng khoán nói riêng.

Ở góc độ rộng hơn, ông Lực nhìn nhận việc nâng hạng sẽ là chất xúc tác để các dòng vốn khác cùng tham gia vào thị trường chứng khoán Việt Nam, chứ không chỉ riêng dòng vốn nêu trên. Thực tế, một số dòng vốn khác cũng đã và đang được kích hoạt, bổ sung cho thị trường.

Bên cạnh đó, nâng hạng cũng giúp thị trường chứng khoán Việt Nam trở nên lành mạnh hơn, vì nếu muốn nâng hạng và duy trì vị thế, rõ ràng phải nâng cao chất lượng, hiệu quả và quy mô của thị trường, đúng như mục tiêu trong “Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam” do Chính phủ đề ra. Vốn ngoại tệ cũng sẽ góp phần giúp Việt Nam có thêm nguồn lực ngoại tệ, đồng thời tạo thêm công cụ để bình ổn tỷ giá hiện nay và sắp tới.

Tuy nhiên, vị chuyên gia này cho rằng để tận dụng tốt việc nâng hạng thị trường, Việt Nam vừa phải nỗ lực cải thiện thị trường, vừa phải có công cụ kiểm soát rủi ro tốt hơn. Trước hết, theo ông Lực, Việt Nam cần làm thật tốt “Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam” mà Chính phủ đã phê duyệt. Tất cả cơ chế, chính sách và giải pháp trong đó đã được định vị khá rõ. Ông Lực tin rằng chỉ khi thực hiện tốt thì mới tận dụng được cơ hội nâng hạng.

Trong thời gian tới, nếu muốn tăng trưởng kinh tế cao - thậm chí khoảng 10% đến năm 2030 vẫn phải đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát tốt lạm phát, tỷ giá, cũng như các thị trường liên quan như vàng, bất động sản, tài sản hóa và thị trường liên ngân hàng. “Chỉ khi đó mới góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và tăng niềm tin của nhà đầu tư trong nước lẫn quốc tế”, ông Lực nhấn mạnh.

Theo TS. Cấn Văn Lực, để tận dụng hiệu quả cơ hội từ việc nâng hạng, Việt Nam cần đồng thời mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng thị trường chứng khoán. Điều này không chỉ nằm ở việc tăng số lượng doanh nghiệp niêm yết mà còn phải có thêm những doanh nghiệp lớn trong các lĩnh vực công nghệ, năng lượng, công nghiệp chiến lược nhằm giúp cấu trúc thị trường tiệm cận thông lệ quốc tế. Song song với đó là yêu cầu về minh bạch thông tin, nâng cao chất lượng báo cáo tiếng Anh và áp dụng chuẩn mực kế toán, tài chính quốc tế (IFRS) để đáp ứng tiêu chí của các tổ chức xếp hạng. Một yếu tố quan trọng khác là phát triển đội ngũ nhà đầu tư, cả tổ chức lẫn cá nhân, đặc biệt các quỹ đầu tư trong nước, theo hướng “xanh hóa” và “số hóa” để bảo đảm thị trường phát triển bền vững.

Xét về thể chế, vị chuyên gia cho rằng, trong Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam đã nhận diện rất rõ một số điểm then chốt. Trước hết, cần tổ chức thực hiện thật tốt các cơ chế, chính sách, đặc biệt các nghị quyết chiến lược mà Đảng và Nhà nước đã ban hành, cùng với việc triển khai các luật có liên quan như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Chứng khoán và một số luật khác.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục ban hành những quy định pháp luật mới để điều chỉnh các lĩnh vực, mô hình kinh doanh mới trên cơ sở thử nghiệm, đồng thời đảm bảo tính kịp thời và hiệu quả cao hơn. Ngoài ra, phải kịp thời tháo gỡ những rào cản, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện. Ông Lực cũng kiến nghị rằng đã đến lúc cần rà soát lại Luật Chứng khoán ban hành năm 2019 và sửa một phần năm 2024.

“Rõ ràng, đã đến lúc phải sửa đổi căn bản, gắn Luật Chứng khoán với câu chuyện nâng hạng thị trường, đồng thời với quá trình cải cách khu vực tài chính nói chung trong thời gian tới” - ông Lực cho hay.

Trong bối cảnh này, các cơ quan quản lý như Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở Giao dịch Chứng khoán TPHồ Chí Minh (HOSE), Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) đã và đang chuẩn bị nhiều giải pháp từ phía cung lẫn phía cầu để đảm bảo tận dụng được hết các lợi thế khi thị trường được nâng hạng.

Theo ôngBùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, việc nâng hạng đã mở ra cơ hội rất lớn cho chứng khoán Việt Nam thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước. Ông Hải cho biết, nhiều nhà đầu tư, kể cả chủ động và thụ động, từ trước tới nay hầu như không quan tâm tới thị trường chứng khoán Việt Nam, nhưng trước và sau khi được nâng hạng thì đã tìm đến Việt Nam và có nhiều trao đổi liên quan với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Ông Hải cho rằng, việc thị trường được nâng hạng không phải giống như chiếc "vương miện hoa hậu, đội lên đầu là xinh đẹp", mà nó là một cột mốc mới trong quá trình phát triển.

Về phía cầu, Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã đưa ra các giải pháp như: Tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường; công bố thông tin đồng thời bằng tiếng Anh để đảm bảo nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thông tin công bằng với nhà đầu tư trong nước; bỏ cơ chế “prefunding” (nộp tiền trước khi giao dịch), nhằm giúp nhà đầu tư nước ngoài không phải gánh toàn bộ rủi ro về tỷ giá trong quá trình thanh toán.

Về phía cung, hàng loạt giải pháp đã được đề ra như ban hành Nghị định 245/2025/NĐ‑CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 155/2020/NĐ‑CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán -gắn liền với IPO và niêm yết. Ông Bùi Hoàng Hải cho biết: “Hiện nay, một trong những giải pháp đa dạng hàng hóa là đưa doanh nghiệp FDI niêm yết trên thị trường. Đến thời điểm hiện nay nhận được sự đồng thuận từ các bộ ngành liên quan, chúng ta có thể mong chờ thời gian tới công ty có nguồn gốc FDI có thể IPO và niêm yết trên thị trường".

Ở khía cạnh hạ tầng vận hành, bà Nguyễn Thị Việt Hà - Quyền Chủ tịch Sở Giao dịch Chứng khán TPHồ Chí Minh (HOSE) cho biết, nâng hạng thị trường chứng khoán là cơ hội để dòng vốn trong và ngoài nước tham gia vào thị trường chứng khoán, nhưng trong bối cảnh đó yêu cầu đặt ra với HOSE là khẩn trương tiếp tục nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, bên cạnh đó là nâng cao chất lượng hàng hóa. “Làm sao để ngày càng có thêm nhiều hàng hóa chất lượng cao đưa lên thị trường đáp ứng nhu cầu nhà đầu tư trong và ngoài nước” - bà Hà cho hay.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Anh Phong Chủ tịch Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) thông tin, HNX đang phối hợp với Kho bạc Nhà nước để xây dựng hạ tầng công nghệ từ đó phát triển thị trường trái phiếu nhằm giúp Chính phủ huy động thêm nguồn lực phát triển kinh tế.

Bên cạnh đó, HNX sẽ tiếp tục cải tiến về “đường cong lãi suất” để phản ánh sát sao với thị trường, từ đó các thành viên, các nhà đầu tư có thêm nguồn tham khảo uy tín.

Với thị trường phái sinh, HNX mới ra mắt hợp đồng tương lai VN100 - sản phẩm mới giúp cho nhà đầu tư có thêm lựa chọn phòng ngừa rủi ro, sử dụng hiệu quả nguồn vốn, là nơi trú ngụ khi thị trường biến động mạnh; HNX sẽ tiếp tục nghiên cứu để có thêm sản phẩm quyền chọn trên chỉ số chứng khoán.

Việc được nâng hạng lên nhóm mới nổi thứ cấp trên quốc tế là một bước tiến quan trọng và có thể mở ra nhiều cơ hội cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, giới phân tích nhìn nhận, để tận dụng được cơ hội này, Việt Nam phải thực hiện đồng bộ các giải pháp về thể chế, nâng cao minh bạch và cải thiện chất lượng thị trường.

Việc nâng hạng không phải là đích đến, mà là khởi đầu một chặng đường mới. Nếu Việt Nam triển khai tốt Đề án nâng hạng, đồng thời duy trì ổn định vĩ mô, phát triển doanh nghiệp, minh bạch thông tin và nâng cao chất lượng đầu tư, có thể vươn tới chuẩn mực của các thị trường quốc tế. Sự nhất quán và quyết tâm trong cải cách là yếu tố tiên quyết để biến dấu mốc này thành lợi thế bền vững cho nền kinh tế và thị trường vốn Việt Nam.