Các chi tiết hiếm gặp và nhiều cổ vật quý tại ngôi chùa hơn 370 tuổi

Chùa Phật Quan Âm, hay còn gọi là Minh Hương Phật tự, tọa lạc trên đường Nguyễn Huệ, phường Hội An, thành phố Đà Nẵng, được xem là một trong những ngôi chùa Phật giáo có lịch sử lâu đời nhất tại phố cổ Hội An.

Theo hoành phi tại chính điện, chùa được xây dựng vào năm 1653, trùng với giai đoạn hình thành của phố cổ Hội An. Năm 1991, chùa đã được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.

Điểm đặc biệt trong kiến trúc của chùa là tam quan không nằm chính giữa mà lệch về bên phải, một chi tiết hiếm gặp trong các ngôi chùa ở Hội An. Qua cổng là một khoảng sân nhỏ với hòn non bộ và cây xanh, tạo không gian đệm dẫn vào chính điện.

Toàn bộ công trình được xây dựng theo kiểu chữ "Nhất", với chính điện gồm hai nếp nhà 3 gian, trong đó gian giữa lớn gần gấp đôi 2 gian bên. Các cấu kiện gỗ được chạm trổ công phu, đặc biệt là bông trính đỡ đòn tay hiên được chạm hình hoa sen, "sư tử hí tiền" và dây lá hóa rồng.

Điểm nhấn kiến trúc của chùa là hệ vách gỗ mặt tiền với bộ cửa thượng song hạ bản hiếm thấy. Gian giữa có cửa sáu cánh, chạm khắc tỉ mỉ các đề tài rồng, long mã, hổ, rùa, chim, cây tùng.

Hai gian bên có cửa bốn cánh, bản chính khắc chữ Thọ, bản nhỏ chạm bát bửu, hoa sen.... Giới nghiên cứu đánh giá đây là một trong những bộ cửa đẹp và nguyên vẹn nhất còn lại ở Hội An.

Theo Trung tâm bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An, chùa còn lưu giữ hai hương án cổ quý hiếm.

Hương án ở gian giữa có chân đế dáng "chân quỳ" được chạm trổ tinh xảo; hương án ở gian phải có kích thước nhỏ hơn được sơn son thếp vàng, mang giá trị nghệ thuật cao.

Các pho tượng cổ cũng góp phần làm nên giá trị của chùa, bao gồm tượng Phật A Di Đà bằng gỗ sơn màu vàng đồng ngồi trên đài sen, tượng Quan Thế Âm Bồ Tát bằng gỗ đứng trên đài sen cầm bình tịnh thủy và tượng Đại Thế Chí Bồ Tát bằng kim loại sơn màu.

Chùa từng thờ bộ tranh "Thập bát La Hán" gồm 6 bức (nay còn lại 5 bức). Bản gốc đang được lưu giữ tại Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An, các bức đang treo tại chùa là bản sao.

Ông Phạm Phú Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An, cho biết sự hiện tồn của ngôi chùa là minh chứng cho quá trình giao lưu văn hóa, tôn giáo của thương cảng Hội An.

Chùa Phật Quan Âm mang trong mình một chiều dài lịch sử với các giá trị văn hóa, kiến trúc nghệ thuật đặc trưng, một trong những di tích kiến trúc Phật giáo quan trọng, góp phần làm nên giá trị chung của di sản Phật giáo Hội An và của khu phố cổ Hội An. 

Hiện nay, di tích là điểm sinh hoạt tín ngưỡng quan trọng của người dân địa phương. Cùng với miếu Quan Công, chùa thường xuyên mở cửa phục vụ người dân, du khách gần xa lễ bái, tham quan.

Ngoài việc dâng hương, hoa quả vào ngày rằm, mồng 1 hàng tháng, tại chùa còn có 2 ngày lễ lớn trong năm là ngày vía Quan Thế Âm bồ tát (19 tháng 2 âm lịch) và Tết Nguyên tiêu (16 tháng Giêng). Rất đông người dân địa phương và các khu vực lân cận đến dâng hương, viếng chùa trong hai dịp lễ này.

“Việc một chùa thờ Phật được thiết lập ngay tại khu phố cư dân đông đúc, gần sông và sau này thêm gần chợ là hiện tượng độc đáo. Một mặt, phản ánh giới tu hành gắn bó với đời thường, mặt khác phản ánh làng Minh Hương Hội An có đầy đủ các thiết chế văn hóa sinh hoạt cộng đồng trong cư dân khi được các chúa Nguyễn cho định cư ở Hội An”, ông Ngọc chia sẻ.