Chỉ vì lý do này, tôi bỗng dưng bị "chơi một mình" ở cơ quan

Khi sự tử tế trở thành tội lỗi

Tôi từng nghĩ, chỉ cần sống đúng, làm việc nghiêm túc, giữ lòng ngay thẳng thì chẳng ai có thể coi thường mình. Nhưng càng đi làm lâu, tôi càng nhận ra, có những nơi mà đạo đức lại trở thành vật cản, còn sự giả dối lại được tung hô như một thứ khôn ngoan đáng học.

Tôi học kế toán, tốt nghiệp loại giỏi. Tôi vào công ty với niềm tin trong sáng rằng, chỉ cần tuân thủ quy định, đúng giờ, đúng việc, làm hết trách nhiệm thì ai cũng sẽ tôn trọng.

Thế nhưng đời đâu đơn giản như bài giảng đạo đức năm nào. Tôi đi làm đúng giờ, về đúng giờ. Sáng nào cũng đến sớm, chiều nào cũng đúng 17h30 rời khỏi bàn làm việc.

Ấy vậy mà người ta bảo tôi “thiếu nhiệt tình”, rằng tôi “cứng nhắc”, “không linh hoạt”. Họ nói “phải biết ở lại thêm chút cho sếp thấy”, “phải chịu khó giao lưu, uống vài ly mới thân”. Cái gọi là linh hoạt ấy hóa ra lại đồng nghĩa với việc biết giả vờ bận rộn, biết cười nịnh, biết hạ mình trong những chỗ chẳng đáng.

Tôi không biết làm những điều đó. Tôi chỉ biết làm đúng công việc của mình. Tôi không nhậu nhẹt, không tham dự những buổi tụ tập mà người ta gọi là “thắt chặt quan hệ”. Tôi nghĩ, năng lực và trách nhiệm mới là sợi dây kết nối thực sự.

Nhưng rồi tôi mới hiểu, trong mắt sếp và đồng nghiệp, tôi không hòa đồng, không biết điều. Tôi không tặng quà lễ Tết, không mua cà phê, không quét phòng họp trước khi sếp đến. Tôi cho rằng, đó là việc của tạp vụ, không phải bổn phận của nhân viên kế toán.

Cũng chính vì thế, tôi trở thành "kẻ khó ưa” trong mắt họ. Một lần, chỉ vì sơ suất quên đính kèm tệp hồ sơ báo cáo, tôi bị sếp mắng giữa phòng. Lời nặng như chì, ánh mắt bao người đổ dồn về phía tôi đầy thương hại xen lẫn khinh bỉ.

Cũng lỗi đó, đồng nghiệp khác từng mắc nhưng sếp chỉ cười xòa, nói nhẹ như không. Tôi hiểu vì sao. Vì họ biết nịnh, biết chọn thời điểm tặng quà, biết cách khiến sếp vui lòng. Còn tôi thì không. Tôi vẫn làm tốt việc của mình, cẩn trọng, chỉn chu, số liệu chính xác, hồ sơ rõ ràng.

Nhưng dường như càng làm đúng, tôi càng lạc lõng. Giữa tập thể, tôi như một hạt bụi bay ngược chiều gió. Ai cũng cười nói, chỉ tôi lặng lẽ trong góc bàn. Mỗi buổi trưa, họ rủ nhau ăn chung, chỉ mình tôi ngồi lại. Họ bảo tôi khó gần, mà thật ra chỉ vì tôi không biết nói lời dối lòng.

Một hôm, tôi ở lại muộn, không phải vì công việc, mà vì tò mò muốn thử xem cảm giác “nhiệt tình” như họ thế nào. Sếp đi ngang, nở nụ cười: “Có tinh thần đấy”. Câu khen ấy khiến tôi cay đắng. Thì ra chỉ cần giả vờ bận, người ta đã được công nhận. Còn tôi làm thật lại chẳng ai hay.

Nỗi trăn trở của người thẳng thắn

Đã nhiều lần tôi tự hỏi: Phải chăng tôi sống sai? Sống đúng giờ, đúng luật, đúng đạo lý nhưng lại sai với lòng người? Trong công ty, tôi thấy những kẻ giỏi nói dối lại dễ thăng tiến. Họ biết cách làm sếp cười, biết cách khiến đồng nghiệp vui.

Họ tặng quà, họ khen, họ rót rượu và thế là được tin tưởng. Còn tôi, bao năm vẫn đứng nguyên vị trí. Tôi không ganh, chỉ thấy mỏi. Cái mỏi của người tin vào điều tốt nhưng bị đời cười chê.

Tôi không oán sếp, cũng chẳng ghét đồng nghiệp. Tôi chỉ buồn cho cái cách mà người ta đánh giá lẫn nhau không dựa trên công việc, mà dựa trên những thứ vụn vặt.

Ở đây, sự thật không quan trọng bằng cách trình bày. Ai biết nói hay, dù làm sai, vẫn được khen là năng động. Ai im lặng làm đúng thì bị cho là bảo thủ, là không biết tiến bộ.

Tôi từng nghĩ: Hay mình thay đổi? Học cách “linh hoạt” như họ, biết im khi sếp sai, biết cười khi lòng chán, biết giả vờ bận rộn khi chẳng có việc gì làm. Nhưng chỉ cần nghĩ đến thôi, tôi đã thấy xấu hổ với chính mình.

Tôi có thể nghèo, có thể chậm thăng tiến nhưng tôi không muốn đánh mất thứ duy nhất còn giữ tôi khác với họ, đó là sự thật. Tôi từng đọc được ở đâu đó câu: “Người ta khổ vì không sống thật với mình”. Còn tôi, tôi khổ vì sống thật quá.

Trong xã hội mà giả dối được khen là thông minh thì trung thực lại bị coi là dại dột. Tôi đã cố hòa mình nhưng càng hòa, càng mờ nhạt. Cái cô độc này không phải vì tôi khó gần, mà vì người ta sợ soi vào tôi sẽ thấy phần giả tạo của chính họ.

Tôi nhận ra, có những nơi, nếu anh không chịu cúi đầu, người ta sẽ tìm cách đè anh xuống. Tôi không biết cúi đầu nên cứ lầm lũi đi qua ngày. Có khi tôi tự hỏi: Sống đúng liệu còn đáng không khi kẻ sai được yêu quý? Giữ nguyên tắc có còn ý nghĩa khi cả tập thể đều chọn thỏa hiệp?

Người ta bảo “ở đời phải biết linh hoạt” nhưng nếu linh hoạt nghĩa là phản bội bản thân, thà tôi cứ cứng đầu còn hơn. Đêm đến, tôi soi gương, thấy mình vẫn thế: Một khuôn mặt bình thường, đôi mắt thẳng, ánh nhìn lặng.

Tôi hỏi chính mình: Nếu phải giả dối để được yêu quý, mình có làm không? Tôi im lặng vì tôi biết nếu làm thế, tôi sẽ ghét chính tôi.

Tôi viết những dòng này không để than thân, mà để hỏi những ai đang sống giữa dòng đời hỗn độn: Có ai từng như tôi, đúng nhưng bị ghét, tử tế nhưng bị xem thường, ngay thẳng mà cô đơn?

Trong xã hội này, tử tế có phải là một loại dại dột cần can đảm để duy trì? Hay rốt cuộc, chúng ta rồi cũng sẽ bị cuốn theo, phải học cách cười khi không muốn cười, khen khi không hề thấy đáng khen, cúi đầu khi lòng không muốn cúi?

Nếu bạn là tôi, bạn sẽ chọn gì? Giữ lấy sự đúng đắn để sống yên với lương tâm hay đánh đổi nó để được yên thân trong mắt người đời?

Vinh Quang