'Cho vay 600 triệu đồng để đào tạo sinh viên nghèo thành bác sĩ'

Việt Nam đang đối diện thách thức về nhân lực y tế. Tỷ lệ bác sĩ hiện mới đạt khoảng 15 người/10.000 dân, thấp hơn nhiều so với chuẩn 25-30 của các nước phát triển. Những năm tới, chúng ta cần đào tạo thêm hàng chục nghìn bác sĩ. Đây là nhiệm vụ sống còn để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe toàn dân.

Nhưng rào cản lớn nhất hiện nay không nằm ở chỉ tiêu tuyển sinh, mà ở chi phí đào tạo. Một sinh viên y khoa phải học ít nhất 6 năm, với tổng chi phí 600-800 triệu đồng cho học phí và sinh hoạt. Với nhiều gia đình nghèo, đây là số tiền không tưởng. Bao ước mơ làm bác sĩ bị gác lại, chỉ vì hoàn cảnh kinh tế. Nhiều học sinh đỗ trường y nhưng phải bỏ để đi làm công nhân hoặc chuyển sang học các ngành khác vì không đủ tiền.

Theo tôi, câu trả lời chính là miễn phí đào tạo bác sĩ cho sinh viên nghèo, sẽ tài trợ toàn bộ chi phí học tập và sinh hoạt cơ bản trong 6 năm học.

Tuy nhiên, chính sách này không phải "cho không". Sau khi tốt nghiệp, mỗi bác sĩ sẽ hoàn trả phần kinh phí đào tạo theo cách thức linh hoạt:

- Trả góp 5-6 triệu đồng mỗi tháng trong vòng 10 năm, phù hợp với mức lương khởi điểm và tăng dần theo thâm niên.

- Hoặc trả một lần 600-800 triệu đồng nếu gia đình hoặc cá nhân có điều kiện vào thời điểm sau khi tốt nghiệp.

Như vậy, có đầu tư ban đầu, để mở cánh cửa cho những bạn trẻ tài năng nhưng khó khăn về tài chính. Khi họ thành công, họ sẽ tự giác hoàn trả, tạo nên chu trình công bằng và bền vững.

Điểm khác biệt quan trọng là "không ràng buộc bác sĩ phải phục vụ trong hệ thống y tế công" . Sau khi ra trường, họ hoàn toàn có quyền lựa chọn: làm việc trong bệnh viện công, tư nhân, hay tự mở phòng khám.

Thực tế, nhiều bác sĩ ở khu vực tư nhân hiện nay có thu nhập 30-50 triệu đồng một tháng. Họ vẫn phục vụ người dân, vẫn đóng góp cho nền kinh tế và giảm tải cho khu vực công. Miễn phí đào tạo nhưng cho phép lựa chọn nơi làm việc tự do sẽ tạo động lực mạnh mẽ, vừa thu hút nhiều nhân tài vào ngành y, vừa đảm bảo sự phát triển cân bằng giữa y tế công và tư.

Giả sử cần hỗ trợ để đào tạo thêm 1.000 sinh viên nghèo mỗi năm, với mức 120 triệu đồng một người mỗi năm, thì khi đủ 6 khóa cùng học, tổng chi cần khoảng 720 tỷ đồng một năm.

Quan trọng hơn, sau bảy năm khi các bác sĩ bắt đầu hoàn trả, dòng tiền này sẽ quay lại ngân sách, tạo nên một cơ chế tự vận hành. Giúp cho quỹ có thể hỗ trợ thêm nhiều sinh viên nghèo hơn nữa.

Theo tôi, nếu có, chính sách này vừa nhân văn, vừa thực tế, vừa giữ được nguyên tắc công bằng: ai nhận hỗ trợ thì sau này phải hoàn trả, nhưng được hoàn trả theo cách linh hoạt, phù hợp với hoàn cảnh từng người.

"Miễn phí" đào tạo cho sinh viên nghèo, kèm cơ chế hoàn trả linh hoạt, không chỉ giúp Việt Nam nhanh chóng đạt chuẩn quốc tế về số lượng bác sĩ, mà còn đảm bảo công bằng xã hội, thúc đẩy cả y tế công và tư cùng phát triển.

Quang Tan