Dùng mũi khoan kim cương tán mảng xơ vữa vôi hóa gây tắc mạch vành

Ông Ly, quốc tịch Campuchia, mắc bệnh tim nhiều năm nhưng uống thuốc không thường xuyên, gần đây khó thở kèm đau ngực khi gắng sức. Ông được can thiệp đặt stent ở một cơ sở khác nhưng thất bại, chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM khám. GS.TS.BS Võ Thành Nhân, Giám đốc Trung Tâm Tim mạch Can thiệp, cho biết ba mạch máu nuôi tim của bệnh nhân tổn thương phức tạp, vôi hóa nặng khiến toàn bộ cơ tim bị thiếu máu cục bộ. Trong đó, động mạch liên thất trước tắc hoàn toàn, động mạch mũ hẹp nặng, động mạch vành phải hẹp nặng lan tỏa đến gần tắc, nguy cơ nhồi máu cơ tim cấp rất cao.

Bệnh nhân lớn tuổi, nhiều bệnh nền (tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, thận yếu), tổn thương khó, nguy cơ cao nếu phẫu thuật... nên được can thiệp đặt stent. Giáo sư Nhân đánh giá mảng xơ vữa tích tụ theo thời gian dẫn đến vôi hóa rất nặng, cản trở đưa dụng cụ đặt stent đến vị trí tổn thương bằng kỹ thuật thông thường. Do đó, êkíp sử dụng loại máy chuyên biệt có mũi khoan hình elip đính kim cương (Rotablator) để phá mảng xơ vữa đông cứng do vôi hóa nặng.

Trước khi khoan, bác sĩ luồn một sợi dây dẫn trong lòng mạch qua chỗ hẹp để tạo "đường ray" cho mũi khoan. Điều này nhằm hạn chế mũi khoan làm tổn thương thành mạch ở các đoạn gấp khúc, do mạch máu bệnh nhân ngoằn ngoèo, xoắn vặn, khó đưa thiết bị đến đoạn xa của tổn thương.

Mũi khoan có đường kính 1,5 mm, tốc độ quay 140.000-180.000 vòng/phút, tạo lực ma sát và lực cắt, bào mỏng mảng vôi hóa thành các hạt siêu nhỏ (5-10 μm), nhỏ hơn tế bào hồng cầu, không gây tắc mạch.

ThS.BS.CKI Nguyễn Minh Châu, Trung tâm Tim mạch Can thiệp, cho hay êkíp khoan 5 lần, tức nhiều hơn 2-3 lần so với bình thường, bởi tổn thương dài, cứng. Các bác sĩ mài nhẵn bề mặt lòng động mạch, sau đó nong bóng, đặt 3 stent ở động mạch vành phải, tái thông dòng máu nuôi tim. Trong quá trình can thiệp, hệ thống chụp cắt lớp kết quang nội mạch (OCT) giúp bác sĩ chọn stent với kích thước phù hợp, đảm bảo stent nở hết, áp sát thành mạch, không bóc tách hai đầu, giảm thiểu nguy cơ tắc cấp và nguy cơ tái hẹp.

Ca can thiệp khoảng 3 giờ, bệnh nhân được gây tê tại chỗ, tỉnh táo hoàn toàn. Mỗi lần chạy máy khoan, giáo sư Nhân đều thông báo, trò chuyện giúp người bệnh giảm căng thẳng, vừa theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn qua hệ thống monitor chuyên dụng. Nhờ đó, bác sĩ phát hiện biến chứng (nếu có) như hạ huyết áp, rối loạn nhịp tim hoặc không có dòng máu chảy do vi tắc mạch... và xử trí kịp thời.

Sau can thiệp, ông Ly được điều trị nội khoa tối ưu, hết đau ngực, xuất viện, tái khám định kỳ để bác sĩ lên kế hoạch tái thông hai nhánh mạch vành còn lại ở thời điểm phù hợp. Giáo sư Nhân khuyên người bệnh vận động phù hợp, tuân thủ uống thuốc đúng giờ, ăn uống lành mạnh, giảm mặn và ngọt...

Theo giáo sư Nhân, trước đây nong mạch bằng bóng áp suất cao thường được áp dụng trong các trường hợp bệnh mạch vành vôi hóa nặng. Tuy nhiên, bóng thường khó nở hết hoặc nở không đều, gây nứt gãy mảng vôi, nguy cơ cao tái hẹp sớm hoặc thủng, bóc tách thành mạch gây tắc mạch cấp. Hiện, khoan mảng xơ vữa bằng mũi khoan kim cương có thể hạn chế những nhược điểm này. Đây là kỹ thuật khó, cần hệ thống máy móc hiện đại, phối hợp liên chuyên khoa như can thiệp tim mạch, phẫu thuật tim, hồi sức tim mạch... để hỗ trợ, phòng ngừa rủi ro.

Bác sĩ khuyến nghị người cao tuổi, nhiều bệnh nền, nên khám sức khỏe tim mạch định kỳ tại các trung tâm y tế chuyên sâu. Phát hiện sớm, tuân thủ điều trị giúp hạn chế tối đa tổn thương mạch vành nghiêm trọng phải can thiệp bằng kỹ thuật phức tạp.

Ngọc Châu