Đứng trước cơ hội "hái ra tiền" mà nhân lực logistics Việt vẫn thiếu, yếu

Thiếu chuẩn hóa, thiếu đồng bộ

Ông Võ Tân Thành, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), riêng với lĩnh vực logistics, việc thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những “điểm nghẽn” khiến ngành công nghiệp tỷ USD trong nước mãi ì ạch.

Theo báo cáo "Gia tăng liên kết logistics nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng Đông Nam Bộ”, do VCCI phối hợp với các đơn vị thực hiện, nguồn nhân lực logistics hiện vừa yếu, vừa thiếu.

“Thiếu là thiếu nhân lực cho các vị trí quan trọng trong chuỗi logistics, yếu là chất lượng nhân lực hầu như chưa đáp ứng được nhu cầu vận hành của doanh nghiệp”, GS.TS Thái Văn Vinh, khoa Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng, trường Đại học RMIT (Australia), cho hay.

Nguồn nhân lực làm logistics chủ yếu tập trung ở TPHCM, hạn chế tại một số tỉnh, thành và việc phân bổ nguồn nhân lực cũng thiếu sự kết nối. Việc đào tạo và chuẩn bị nhân lực thì thiếu cơ sở vật chất để thực hành; chương trình đào tạo chưa chuẩn hóa, chưa sát với thực tế; chuẩn đầu ra ở các cơ sở đào tạo chưa đồng bộ.

Không những vậy, Việt Nam chưa có bộ tiêu chuẩn nghề cho các vị trí then chốt; chưa chuẩn hóa cũng chưa có bộ tiêu chuẩn đo lường hoạt động.

GS.TS Thái Văn Vinh nêu thực tế số lượng lao động được đào tạo bài bản về logistics ra làm đúng ngành rất ít. Lực lượng lao động đang làm việc trong ngành đa phần là chuyển từ ngành khác sang. Trong khi đó, nhiều dự báo cho thấy nhu cầu nguồn nhân lực này trong tương lai sẽ tăng mạnh.

Bên cạnh đó, mặc dù Việt Nam đang có rất nhiều cơ sở đào tạo nhân lực logistics nhưng nội dung triển khai chưa gắn liền với thực tiễn, chưa có sự đồng bộ giữa các cơ sở. Điều này dẫn đến việc người lao động dù có trải qua quá trình đào tạo nhưng khi ứng dụng kiến thức vào thực tế thì còn lúng túng, khó khăn. Thực tế, tỷ lệ doanh nghiệp chưa hài lòng về chất lượng nhân lực logistics vẫn còn khá cao.

Ông cho rằng việc chuẩn hóa phát triển nguồn nhân lực, trong đó quy hoạch hệ thống đào tạo thống nhất, chuẩn đầu ra, tăng cường hợp tác giữa các cơ sở giáo dục nghề nghiệp - doanh nghiệp - cơ quan quản lý là một trong các giải pháp tiên quyết để giải quyết khó khăn về nhân lực ngành.

“Ở cấp Trung ương, có thể xem xét thành lập trung tâm đào tạo nguồn nhân lực cho toàn vùng. Ở cấp địa phương, các đơn vị có thể đưa ra các chính sách thu hút người tài có năng lực; hợp tác và hỗ trợ doanh nghiệp trong tuyển dụng, đào tạo, dự báo nguồn nhân lực…”, GS. TS Thái Văn Vinh chia sẻ.

Tăng cường sự hợp tác của doanh nghiệp trong đào tạo

Theo TS Trương Anh Dũng, Cục trưởng Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên, Bộ Giáo dục và Đào tạo, để triển khai hiệu quả việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển trong tình hình mới, cần tập trung đổi mới nội dung, chương trình, phương thức đào tạo và tổ chức quản lý đào tạo.

“Đồng thời, chúng ta phải tăng cường áp dụng công nghệ thông tin, số hóa trong đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, kỹ năng nghề cho người lao động. Các đơn vị phải chủ động, tích cực trao đổi, hợp tác với doanh nghiệp trong việc tổ chức đào tạo và bảo đảm việc làm cho học sinh, sinh viên; xây dựng các chương trình đào tạo liên kết với doanh nghiệp bảo đảm học sinh, sinh viên có cơ hội thực tập tại doanh nghiệp để học hỏi từ môi trường thực tế”, TS Trương Anh Dũng nói.

Bên cạnh đó, ông cho rằng cần tổ chức rà soát, đánh giá thực trạng, năng lực tổ chức đào tạo của đơn vị; ưu tiên công tác tuyển sinh, đào tạo các chương trình đào tạo chất lượng cao; các ngành nghề mới nổi đáp ứng nhu cầu nhân lực cho phát triển công nghiệp, công nghệ ưu tiên, mũi nhọn, có giá trị gia tăng cao, bao  gồm lĩnh vực logistics.

Trên cơ sở đó, các đơn vị phải tập trung đầu tư nâng cao năng lực của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp ở cả cơ sở vật chất, trang thiết bị, công nghệ và đội ngũ giảng viên, chuyên gia. Ngoài ra, tăng cường hợp tác quốc tế, liên kết đào tạo để huy động nguồn lực và kinh nghiệm trong việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cũng là yếu tố quan trọng giúp chuẩn hóa và nâng cao năng lực đào tạo của đơn vị.

“Logistics là lĩnh vực mới, sử dụng nhiều thiết bị và công nghệ đặc thù, có chi phí cao, do vậy cần có sự tham gia tích cực của doanh nghiệp, người sử dụng lao động vào quá trình đào tạo nguồn nhân lực; tăng cường các hoạt động hợp tác, gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo và tuyển dụng, sử dụng lao động.

Đối với các địa phương có tiềm năng và ưu thế phát triển ngành công nghiệp logistics, cần sớm đánh giá, xác định nhu cầu về quy mô, cơ cấu nhân lực (phân khúc) làm việc tại các vị trí việc làm trong lĩnh vực logistics ở Việt Nam. Từ đó, xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù để thu hút và phát triển nguồn nhân lực”, TS Trương Anh Dũng đề xuất.