Ép lao động nước ngoài làm việc kiệt sức, CEO nhận án 3,5 năm tù
Tòa án Phần Lan tuyên phạt CEO Kiantama 3,5 năm tù vì 62 tội danh "buôn người nghiêm trọng" liên quan lao động hái quả người Thái; doanh nghiệp này cũng bị phạt 100.000 euro.
Mới đây, Tòa án Quận Lapland (Phần Lan) kết luận ông Vernu Vasunta - CEO (giám đốc điều hành) công ty chế biến quả mọng Kiantama phạm 62 tội danh buôn người nghiêm trọng, tuyên 3,5 năm tù.
Vernu Vasunta (phía trước bên trái) tại tòa (Ảnh: Antti Mikkola)
Cùng vụ án, bà Kalyakorn "Durian" Phongphit (quốc tịch Thái Lan), người điều phối tuyển dụng tại Thái Lan cũng lĩnh 3 năm tù. Bản án nêu rõ các hành vi xảy ra trong mùa vụ năm 2022.
Ngoài án tù, công ty Kiantama cũng bị phạt 100.000 euro. Hai bị cáo và doanh nghiệp bị buộc bồi thường hơn 600.000 euro cho nhóm công nhân người Thái vì thiệt hại tài chính và tổn thất tinh thần.
Quyền kháng cáo và lệnh cấm kinh doanh Bản án chưa có hiệu lực thi hành vì các bên có quyền kháng cáo. Ngoài ra, tòa cấm ông Vasunta tham gia hoạt động kinh doanh đến năm 2029.
Ngay trong ngày phán quyết, công ty Kiantama phát đi thông cáo cho biết ông Vasunta đã từ nhiệm chức CEO và rút khỏi Hội đồng quản trị, với lý do “phù hợp lợi ích công ty”, đồng thời nhấn mạnh phán quyết cấp sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp lý cuối cùng.
Theo bản án, nhiều công nhân Thái bị lôi kéo bằng những lời hứa sai lệch về thu nhập và điều kiện sống tại Phần Lan. Khi sang nơi, họ nhanh chóng rơi vào cảnh lệ thuộc vì phải gánh các khoản chi phí rất cao cho vé máy bay, visa, ăn ở và đi lại.
Trước khi xuất cảnh, không ít người phải ký giấy vay nợ, thậm chí bảo lãnh chéo cho nhau. Đến Phần Lan, hộ chiếu của họ bị thu giữ ngay khi nhập trại. Đặc biệt, nhiều công nhân không biết mình có quyền tự do bán quả mọng cho các đơn vị khác. Vì thế, họ gần như không còn lựa chọn nào ngoài việc tiếp tục hái quả để trả nợ.
Ngành sản xuất quả mọng của Phần Lan phụ thuộc lớn vào lao động người nước ngoài (Ảnh: Mikko Savolainen).
Về cường độ lao động, tòa ghi nhận mỗi công nhân hái khoảng 2.400-4.000 kg việt quất trong 10 tuần, làm từ sáng sớm đến tối muộn, ít hoặc không có ngày nghỉ, nhưng sau khấu trừ, nhiều người chỉ còn vài trăm euro.
Vụ việc bắt đầu từ cáo trạng do Viện Công tố Quốc gia Phần Lan công bố 31/1/2024, ban đầu truy tố 56 tội danh đối với ông Vasunta và bà Phongphit liên quan lao động cưỡng bức trong mùa vụ 2022, sau đó số tội danh trong xét xử tăng lên 62.
Vụ án Kiantama diễn ra trong bối cảnh ngành hái quả mọng của Phần Lan đối mặt nhiều chỉ trích về lạm dụng lao động mùa vụ.
Sau các bê bối kéo dài, quy định mới năm 2024-2025 thắt chặt cơ chế visa và quan hệ lao động đối với lao động ngoài EU, chuyển từ mô hình “không có hợp đồng lao động” sang hợp đồng và trả lương chính thức cho người hái việt quất nước ngoài.
Theo số liệu thống kê, hiện có gần 14.000 người Việt Nam đang sinh sống tại Phần Lan. Những năm gần đây, nhu cầu lao động nước ngoài của Phần Lan tăng cao, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, hái quả theo mùa, dịch vụ và một số ngành công nghệ.
Tháng 1/2025, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (nay là Bộ Nội vụ) Việt Nam và Bộ Kinh tế - Việc làm Phần Lan đã ký Bản ghi nhớ hợp tác về di cư lao động, mở ra cơ hội đưa chuyên gia và lao động kỹ năng từ Việt Nam sang Phần Lan theo cơ chế minh bạch, có trách nhiệm. Bản ghi nhớ có hiệu lực trong 5 năm, tạo hành lang pháp lý bảo vệ quyền lợi cho người lao động.
Chính phủ Phần Lan cũng định hướng thu hút nhân lực chất lượng cao từ Việt Nam trong các lĩnh vực công nghệ thông tin, kỹ thuật và dịch vụ chăm sóc. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất đối với lao động Việt là rào cản ngôn ngữ, kinh nghiệm quốc tế còn hạn chế và nguy cơ bị lạm dụng nếu đi qua kênh môi giới không chính thống.