Hít phải khói đám cháy nguy hiểm thế nào

ThS.BS Phùng Thị Thơm, Khoa Hô Hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết khói là phụ phẩm của quá trình cháy, chứa muội than, hạt vật chất mịn, hóa chất độc hại như CO, SO2, CN, NH3, formaldehyde... Hít phải khói gây ra 3 loại tổn thương sinh lý.

Tổn thương do nhiệt

Hít phải khói nóng làm bỏng niêm mạc mũi, miệng, hầu họng, nắp thanh quản, gây đau, nhưng ít khi ảnh hưởng đến đường hô hấp dưới do cơ chế tản nhiệt nhanh của đường hô hấp trên. Thông thường, khói nóng hít vào mũi ở nhiệt độ 142 độ C nguội xuống chỉ còn 38 độ C khi tới cuối khí quản, ít gây ra tổn thương nhiệt cho phổi, trừ trường hợp hít phải khói chứa hơi nước hoặc axit. Tổn thương do nhiệt khi hít phải khói nóng không đe dọa tính mạng nhưng có thể làm hẹp đường thở, suy hô hấp.

Tổn thương hóa học ở đường hô hấp dưới

Tình trạng này xảy ra khi chất độc hại trong khói kích thích niêm mạc phế quản, phổi, gây sung huyết, phù nề, tiết dịch và các chất gây viêm. Co thắt phế quản, xẹp đường thở và phù phổi làm tăng nguy cơ suy hô hấp, nhiễm trùng, tử vong.

Ngay cả khi đã sống sót ra khỏi đám cháy, những biến chứng nhiễm trùng như viêm khí quản phế quản, giãn phế quản, viêm tắc nghẽn tiểu phế quản, viêm phổi do hít phải khói vẫn xảy ra, tỷ lệ tử vong cao trong vòng 10 ngày. Nếu may mắn sống sót, các di chứng nặng do khói gây ra cho đường hô hấp dưới có thể kéo dài tới 6 tháng sau điều trị.

Tổn thương hệ thống do ngạt thở, nhiễm độc

Đây là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu do hít phải khói trong đám cháy. Lửa tiêu thụ oxy, làm giảm nồng độ oxy trong môi trường kín khi cháy, đồng thời tạo ra carbon monoxide (CO) gây ngạt thở, nhiễm độc ở cấp độ tế bào. CO có ái lực với hemoglobin (một loại protein nằm trong tế bào hồng cầu), tức là CO bám vào hemoglobin mạnh hơn oxy gấp 250 lần. Sau khi được hít vào phổi, hấp thụ vào máu, khí này chiếm chỗ của oxy trên hồng cầu. Hồng cầu không mang được oxy tới nuôi tế bào tim, não, gây hôn mê, ngừng tim và tử vong chỉ sau vài giờ.

Bác sĩ Thơm cho biết tránh hít phải khói giúp bảo toàn tính mạng trong đám cháy. Các gia đình nên trang bị mặt nạ phòng độc được kiểm định, có kích cỡ phù hợp với người lớn và trẻ em. Hộ gia đình, tòa nhà nên trang bị hệ thống báo cháy, cảm biến báo khói.

Trường hợp mắc kẹt trong đám cháy mà không có sự chuẩn bị trước, cần bình tĩnh, dùng vải thấm nước để che mũi, miệng, hạn chế khói xâm nhập. Di chuyển sát sàn nhà bằng cách cúi thấp người, ngồi xổm hoặc bò để hạn chế hít phải khói độc thường bốc lên cao. Không cố gắng lao qua vùng khói dày đặc vì có thể ngất trước khi kịp thoát hiểm. Dùng quần áo, giẻ lau, thấm nước, bịt kín các lỗ hổng, khe cửa giúp ngăn khói, kéo dài thời gian sống sót đến khi được cứu hộ.

Nạn nhân hít phải khói cần được sơ cứu đúng cách, tới bệnh viện để đánh giá mức độ tổn thương và can thiệp. Nạn nhân đã bị suy hô hấp với triệu chứng thở hụt hơi, đau ngực, chóng mặt, lú lẫn cần được cung cấp oxy lưu lượng cao hoặc đặt nội khí quản trước khi đường thở phù nề.

Người vừa thoát khỏi đám cháy hoặc sống cạnh khu vực đám cháy chưa có biểu hiện suy hô hấp rõ ràng vẫn cần tới bệnh viện để theo dõi y tế. Nhiều đám cháy sinh ra hạt khói nhỏ, vô hình dưới mắt thường, có thể gây triệu chứng khởi phát muộn sau 36 giờ, theo bác sĩ Thơm.

Thanh Long