Hơn trăm năm gìn giữ mái ngói Tày
Thôn Long Hưng (xã Bắc Sơn, Lạng Sơn) nổi tiếng với nghề làm ngói âm dương của người Tày. Những năm gần đây, làng nghề vừa giữ gìn bản sắc, vừa trở thành điểm du lịch trải nghiệm, góp phần tăng thu nhập cho người dân.
Gắn bó với nghề hơn 25 năm, anh Hoàng Công Hưng (42 tuổi, thôn Long Hưng) xem mỗi viên ngói như một phần ký ức của quê hương. Anh kể rằng dù đã nghe và tìm hiểu rất nhiều về cách làm ngói, chỉ đến khi trực tiếp trải nghiệm mới cảm nhận hết sự công phu của nghề.
Nghề làm ngói âm dương ở Bắc Sơn đã tồn tại hơn trăm năm. Tên gọi "âm dương" xuất phát từ cách lợp mái: một viên ngửa (dương) và một viên úp (âm), tượng trưng cho sự hòa hợp trời đất. Cấu trúc này giúp ngôi nhà mát vào mùa hè, ấm vào mùa đông - phù hợp với khí hậu vùng núi.
Anh Hưng kể, xưa kia mỗi làng đều có một lò ngói. Người dân cùng nhau làm, cùng nhau nung lò suốt 15 ngày đêm. Ngày xưa, việc trao đổi ngói được quy đổi bằng gia súc như gà, lợn, trâu, bò – tạo nên một nét văn hóa riêng của vùng đất Bắc Sơn.
Hiện nay, gia đình anh Hưng duy trì sản xuất khoảng 500.000 viên ngói mỗi năm, vừa giữ nghề, vừa kết hợp mở cửa cho du khách tham quan, trải nghiệm làm ngói. Cơ sở của anh tạo việc làm cho khoảng 10 lao động địa phương.
Tháng 6/2024, làng ngói âm dương Long Hưng được Công viên Địa chất Toàn cầu tỉnh Lạng Sơn công nhận là Điểm số 20 của hệ thống công viên địa chất. Từ đó, lượng khách đến thăm tăng rõ rệt.
"Mình vừa làm kinh tế, vừa kết hợp du lịch. Du khách trong và ngoài tỉnh đến trải nghiệm rất đông. Điều này giúp tăng thêm thu nhập cho gia đình và bà con làng nghề", anh Hưng nói.
Du khách tới Long Hưng thường muốn tận tay trải nghiệm quy trình làm ngói – từ nhào đất, định hình đến phơi và nung. Sản phẩm họ làm cũng có thể mua mang về hoặc được gửi tận nhà như một món quà kỷ niệm độc đáo.
Với những nỗ lực giữ nghề và mở hướng phát triển mới, anh Hoàng Công Hưng cùng cộng đồng người Tày ở Long Hưng đang tiếp tục thắp lửa cho nghề làm ngói âm dương – di sản quý giá của cha ông giữa thung lũng Bắc Sơn.
