'Kiều bào vẫn gặp khó khi đầu tư, mua nhà tại Việt Nam'

Nội dung trên được ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP HCM, nêu trong hội thảo "Tạo cơ hội để kiều bào an cư tại quê nhà" do Báo Tuổi Trẻ tổ chức sáng 3/12.

Ông Châu cho rằng chính sách hiện hành là rất thông thoáng, hợp tình (kiều bào được toàn quyền mua, sở hữu nhà ở không phân biệt quyền lợi hay cơ hội đầu tư) nhưng khi thực thi lại rất phiền hà. "Nhiều thủ tục như xác nhận nguồn gốc, cấp hộ chiếu, căn cước công dân đến vấn đề thanh toán, nhập cảnh, xuất cảnh... thiếu thống nhất, tạo cảm giác 'trên trải thảm, dưới rải đinh' làm khó kiều bào", ông Châu ví von.

Nói về khó khăn của Việt kiều về nước mua nhà, đầu tư, Luật sư Lâm Quang Quý, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Kiều bào TP HCM, đánh giá nhiều năm đồng hành hỗ trợ nhóm này, ông nhận thấy chính sách pháp luật về nhà ở và quyền sử dụng đất hiện nay đã thông thoáng nhưng thực tế khi áp dụng còn không ít khó khăn, đặc biệt ở các rào cản về cơ chế và thủ tục hành chính.

Ông Quý cho biết thủ tục xác nhận quốc tịch hay nguồn gốc Việt Nam luôn yêu cầu giấy tờ chứng minh, nhưng lịch sử ra đi khác nhau khiến nhiều người không còn đầy đủ giấy tờ. "Yêu cầu xác minh là bất khả thi", ông nói.

Thêm vào đó, ông cho biết nhiều hồ sơ thường bị yêu cầu bổ sung khi gần đến hạn, thay vì hoàn thiện bộ thủ tục ngay từ đầu, tránh mất thời gian. Những "lỗi nhỏ" này lại dễ làm mất niềm tin của kiều bào và khiến họ e ngại, nản lòng tiếp tục đầu tư.

Một trở ngại đáng chú ý khác theo Tiến sĩ Lê Hoàng Thế (kiều bào Nhật Bản) là rào cản thanh toán. Nhiều kiều bào dù đã có hộ chiếu Việt Nam chia sẻ vẫn chưa thể sử dụng đầy đủ các dịch vụ ngân hàng số, buộc phải giao dịch trực tiếp tại quầy. Điều này gây bất tiện cho kiều bào về nước, giữ thói quen ít mang tiền mặt. Đặc biệt trong bối cảnh gần 95% giao dịch hiện nay diễn ra trên nền tảng điện tử, trong đó có các giao dịch mua bán bất động sản.

Theo ông Thế, nhiều doanh nghiệp, kiều bào mong muốn đầu tư, mua nhà ở Việt Nam nhưng gặp khó thủ tục khiến họ trăn trở liệu các chính sách có thật sự thông thoáng, khả thi trong thực tế và ổn định hay không. Nếu chính sách chỉ nằm trên giấy hoặc thay đổi liên tục, họ sẽ e ngại khi quyết định đầu tư hoặc về nước sinh sống dài hạn.

Để cải thiện, ông Lâm Quang Quý đề xuất cần cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực và thái độ phục vụ của cán bộ, đồng thời nới lỏng các điều kiện ràng buộc về giấy tờ để kiều bào dễ dàng tiếp cận quyền lợi. Ngân hàng Nhà nước cũng nên xem xét tháo gỡ rào cản, cho phép kiều bào sử dụng tài khoản ngân hàng và các dịch vụ số thuận tiện hơn, thay vì phải giao dịch trực tiếp tại quầy.

Ông kiến nghị các nhà hoạch định chính sách nghiên cứu, nới lỏng điều kiện, cải tiến thủ tục hành chính, hướng tới sự rõ ràng, thuận lợi, đơn giản và minh bạch. "Khi mọi thủ tục thông suốt, kiều bào sẽ yên tâm trở về đầu tư, mua nhà và gắn bó lâu dài với quê hương", ông Quý nhấn mạnh.

Tiến sĩ Lương Bạch Vân, Ủy viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP HCM, cho hay kiều bào Pháp đề xuất cần nới thời gian hộ chiếu dài hơn mới có thể kích thích, tạo điều kiện để họ về nước, đầu tư. Đó còn là việc nới lỏng các điều kiện, thủ tục hành chính liên quan đến việc cấp căn cước công dân, xác nhận và chứng minh nguồn gốc, giấy tờ nhà đất... cho kiều bào.

Ông Lê Hoàng Châu nói Việt Nam có hơn 6 triệu kiều bào đang sinh sống ở nước ngoài, đóng góp lượng kiều hối lên tới 16 tỷ USD chuyển qua hệ thống ngân hàng; con số thực tế còn cao hơn do nhiều kênh chuyển tiền chưa được thống kê đầy đủ. Riêng TP HCM nhận 9,6 tỷ USD kiều hối, trong đó khoảng 20-21% được rót vào lĩnh vực bất động sản. Việc hoàn thiện cơ chế, thủ tục và nâng cao chất lượng phục vụ sẽ không chỉ tạo điều kiện cho kiều bào an cư mà còn thúc đẩy đầu tư, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

"Những rào cản hành chính, thủ tục giấy tờ và hạn chế thanh toán nếu được tháo gỡ, sẽ giúp kiều bào cảm thấy được chào đón, tin tưởng và sẵn sàng quay về quê hương, góp sức xây dựng đất nước", ông Châu nhấn mạnh.

Phương Uyên