Lao động trẻ thiếu kỹ năng mềm, doanh nghiệp phải dạy lại cách… chào hỏi

Khoảng cách lớn giữa đào tạo và nhu cầu thực tế

Phát biểu tại Hội nghị “Nâng chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động trong bối cảnh mới”, TS Nguyễn Đức Quốc, Chủ tịch Tập đoàn Giáo dục Quốc tế Nam Việt, chia sẻ tập đoàn hiện có khoảng 500 lao động, với mức lương dao động từ 12 triệu đến 300 triệu đồng/tháng, bình quân hơn 100 triệu đồng/tháng.

Ông nhận định chất lượng lao động hiện nay vẫn còn những hạn chế nhất định.

"Nhiều sinh viên mới ra trường khi vào làm việc, chúng tôi phải dạy về văn hóa chào hỏi", ông nói.

TS Nguyễn Đức Quốc cho rằng các chương trình đào tạo hiện nay quá chú trọng chuyên môn mà chưa quan tâm đúng mức đến văn hóa lao động. Ông cũng chỉ ra hạn chế phổ biến của lao động Việt Nam là thiếu kỷ luật và tinh thần làm việc nghiêm túc.

TS Trần Anh Dũng, Giám đốc Điều hành Công ty CP Phát triển Hùng Hậu, nêu rõ những “độ vênh” giữa kết quả đào tạo của sinh viên với yêu cầu thực tế, gồm tư duy, kỹ năng, kỷ luật lao động, tác phong làm việc, khả năng tự học và tinh thần chủ động.

“Sinh viên muốn tốt nghiệp phải có một số kỹ năng thể hiện qua các chứng chỉ do nhà trường cấp, nhưng chứng chỉ thôi là chưa đủ. Những kỹ năng này cần được lồng ghép trong từng bài giảng và được rèn luyện thông qua thực hành tại doanh nghiệp”, ông nhận định.

Từ những “độ vênh” đã chỉ ra, TS Dũng mong muốn các đơn vị đào tạo xây dựng chương trình hợp lý hơn, giúp sinh viên khi ra trường đáp ứng tốt yêu cầu của nhà tuyển dụng.

TS Ngô Đình Tuân, Tổng Biên tập báo Người lao động, cho biết Việt Nam hiện có hơn 50 triệu người trong độ tuổi lao động. Dù số lượng lớn, song tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, có kỹ năng chuyên sâu và đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số vẫn còn thấp.

“Sinh viên ra trường không làm được việc, doanh nghiệp lại không tìm được người - đó là nghịch lý cần sớm được tháo gỡ,” ông nói.

Theo ông Tuân, đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để Việt Nam chuyển mình, hình thành lực lượng lao động chất lượng cao trong tương lai, đặc biệt ở các lĩnh vực đang “khát” nhân sự như công nghệ, tự động hóa, bán dẫn và chuyển đổi số.

Cần gia tăng sự liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp

Từ góc nhìn doanh nghiệp, TS Nguyễn Đức Quốc, Chủ tịch Tập đoàn Giáo dục Quốc tế Nam Việt, cho rằng ngoài kỹ năng chuyên môn, yếu tố văn hóa lao động đóng vai trò then chốt trong nâng cao năng suất và chất lượng nguồn nhân lực. Vậy nên các cơ sở giáo dục cần xem xét đưa ngay nội dung này vào chương trình đào tạo.

“Phía doanh nghiệp cũng cần xây dựng môi trường làm việc văn minh, khơi dậy ước mơ, hoài bão và tinh thần sáng tạo ở người lao động”, ông nói.

ThS Nguyễn Thị Việt Tú, Phó Trưởng Phòng Đào tạo Đại học, Trường Đại học Quốc tế - Đại học Quốc gia TPHCM, cho rằng nhiều học sinh chọn ngành học theo bạn bè hoặc mong muốn gia đình, chưa dựa trên năng lực và sở thích bản thân.

Bà đề xuất tăng cường liên kết giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp, đồng thời đưa tiêu chí đóng góp cho công tác đào tạo vào cấp phép hoạt động của doanh nghiệp, để cùng tạo dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Theo TS Ngô Đình Tuân, Việt Nam vẫn có cơ hội vươn lên nếu xây dựng được chiến lược đào tạo đồng bộ, dài hơi và thực chất.

Ông cho rằng các trường nghề, cao đẳng, đại học cần thường xuyên rà soát, cập nhật chương trình theo thực tiễn sản xuất, tránh đào tạo “xa rời thực tế”. Doanh nghiệp phải chủ động phối hợp với cơ sở đào tạo để xây dựng chuẩn kỹ năng, mở rộng hình thức thực tập và đào tạo tại chỗ.

Cơ quan quản lý nhà nước cũng cần hoàn thiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong đào tạo và tái đào tạo nhân lực chất lượng cao, đồng thời giám sát hiệu quả sử dụng lao động sau đào tạo.

“Mỗi cá nhân cũng phải thay đổi chính mình, chủ động học hỏi kỹ năng mới, giỏi ngoại ngữ, có tư duy số và tinh thần thích ứng cao”, ông Tuân nhấn mạnh.

Bà Lương Thị Tới, Phó Giám đốc Sở Nội vụ TPHCM, cho rằng trong bối cảnh mới, giáo dục và đào tạo cần hướng đến mục tiêu kép.

“Các đơn vị phải hướng đến giúp người lao động tìm thấy hạnh phúc trong công việc, đồng thời mang lại cho doanh nghiệp nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong đó, doanh nghiệp tìm được nhân lực tốt để phục vụ làm việc, còn người lao động nhờ những kiến thức đã học trong trường đại học”, bà Tới nói.

Bà Lương Thị Tới cho biết TPHCM đang triển khai đề án thí điểm tăng cường gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp, nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong bối cảnh thành phố mở rộng sau sáp nhập. Thành phố cũng đã ban hành chiến lược quy hoạch mạng lưới giáo dục và đào tạo, coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời gian tới.

Nguyễn Vy, Thảo Quân