Lý do các điểm du lịch lặp lại cảnh 'thất thủ'?

Giữa tháng 11, nhiều điểm du lịch nổi tiếng phía bắc như Hà Giang (Tuyên Quang), Ba Vì (Hà Nội) "thất thủ" khi khách đổ xô đến cùng lúc, gây tình trạng tắc đường, kẹt cứng. Nhiều du khách cho biết đã mất hai tiếng chỉ để di chuyển 20 km.

Theo ông Nguyễn Tiến Đạt, đại diện AZA Travel, nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng "thất thủ" vừa qua là sự cộng hưởng của ba yếu tố cùng lúc: giờ cao điểm, ngày cao điểm và mùa cao điểm.

"Du khách đổ về Hà Giang và Ba Vì đúng thời điểm hoa nở rộ đẹp nhất trong năm. Đa số lại chọn đi vào hai ngày cuối tuần và xuất phát cùng một khung giờ sáng sớm để kịp ngắm cảnh, khiến lượng phương tiện dồn lên một tuyến đường tăng đột biến, vượt quá khả năng đáp ứng của hạ tầng", ông Đạt phân tích.

Ở góc độ quy hoạch, ông Phạm Hải Quỳnh, Viện trưởng Viện Phát triển Du lịch Châu Á, cho rằng đây là hệ quả của sự mất cân bằng giữa cung và cầu cục bộ. Hạ tầng giao thông kết nối đến các điểm nóng du lịch miền núi phía Bắc hiện nay chủ yếu là đường độc đạo.

Tuyến Quốc lộ 2 và Quốc lộ 4C dẫn lên Cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang) có nhiều đoạn đường đèo dốc quanh co, mặt đường hẹp chỉ vừa hai xe tránh nhau. Chỉ cần một va chạm giao thông nhỏ hoặc một xe gặp sự cố, cả tuyến đường sẽ tê liệt hoàn toàn do không có lối thoát. Tại Vườn quốc gia Ba Vì, hôm 16/11, ban quản lý ghi nhận lượng khách kỷ lục lên tới hơn 15.000 người, trong khi bãi đỗ xe và đường dẫn lên cốt 400, cốt 1.100 có sức chứa hạn chế.

Bên cạnh hạ tầng cứng, "hạ tầng mềm" là công tác quản lý sức chứa và cảnh báo sớm tại Việt Nam vẫn còn bỏ ngỏ. Theo các chuyên gia, hầu hết điểm du lịch hiện nay chưa xác định hoặc chưa tuân thủ nghiêm ngặt "ngưỡng sức chứa du lịch" (Carrying Capacity). Đây là giới hạn tối đa số lượng du khách mà một điểm đến có thể tiếp nhận mà không làm suy giảm chất lượng trải nghiệm hay gây hại cho môi trường.

Việc thiếu các công cụ cảnh báo thời gian thực cũng khiến du khách "mù thông tin". Đa số khách du lịch khi khởi hành không biết điểm đến đang quá tải. Khi đến nơi và mắc kẹt, họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục chen lấn, tạo nên hiệu ứng nút cổ chai ngày càng siết chặt.

Mạng xã hội cũng là một tác nhân thúc đẩy sự quá tải cục bộ. Hiệu ứng FOMO (sợ bị bỏ lỡ) khiến du khách, đặc biệt là giới trẻ, có xu hướng đổ xô đến cùng một địa điểm, check in tại cùng một góc chụp vào cùng một thời gian theo trào lưu trên TikTok hay Facebook. Hành vi này tạo ra áp lực khổng lồ lên những điểm đến vốn có hệ sinh thái mong manh. Thay vì phân tán ra các tuyến điểm vệ tinh, du khách tập trung mật độ cao vào một vài điểm "hot", gây ra tình trạng nơi chen chúc, nơi lại vắng vẻ.

Để giải quyết vấn đề này, ông Phạm Hải Quỳnh đề xuất các địa phương cần sớm áp dụng công nghệ vào quản lý điểm đến.

Ông gợi ý xây dựng hệ thống bán vé tham quan theo khung giờ và kiên quyết giới hạn số lượng vé bán ra mỗi ngày dựa trên ngưỡng sức chứa đã tính toán. "Nếu hết vé khung giờ này, khách buộc phải chọn khung giờ khác hoặc ngày khác, tránh việc tất cả cùng dồn vào một lúc", ông Quỳnh nói.

Theo ông, các điểm đến cần triển khai phân tầng giá vé, dịch vụ theo thời gian như áp dụng giá cao hơn vào cuối tuần, ngày lễ và giảm giá đáng kể vào các ngày trong tuần để khuyến khích du khách đi lệch mùa, từ đó làm giảm tính mùa vụ và áp lực dồn toa.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Tiến Đạt cho rằng cơ quan quản lý cần có vai trò nhạc trưởng trong việc điều tiết thông tin. Theo đó, trước mỗi vụ cao điểm, sở du lịch các tỉnh, thành nên công bố số lượng đặt phòng vào các ngày cao điểm ở từng khu vực, dự báo tình trạng giao thông, hướng dẫn tuyến đường di chuyển, các đường vòng tránh tắc.

"Các địa phương nên học tập kinh nghiệm của một số nước như Trung Quốc hay Châu Âu, gửi tin nhắn cảnh báo hoặc cập nhật liên tục trên các nền tảng số khi điểm đến sắp chạm ngưỡng quá tải để du khách chủ động đổi lộ trình", CEO AZA Travel nói.

Về dài hạn, giải pháp cốt lõi vẫn là bài toán quy hoạch hạ tầng và sản phẩm. Thay vì chỉ dựa vào một mùa hoa hay một điểm check in, các tỉnh cần đa dạng hóa trải nghiệm văn hóa, ẩm thực để kéo giãn du khách sang các khu vực lân cận. Ví dụ, ngành du lịch Tuyên Quang cần kết nối tour ngắm hoa tam giác mạch với trải nghiệm Làng văn hóa, Chợ phiên, hoặc các cung đường ít người hơn ở Xín Mần, Quản Bạ để phân tán áp lực cho Đồng Văn.

Đối với du khách, các chuyên gia khuyến cáo nên trở thành "người du lịch thông minh" bằng cách theo dõi sát thông tin, tránh đi vào ngày cao điểm và giờ cao điểm. Việc lựa chọn các điểm đến vệ tinh ít người biết đến hơn nhưng có cảnh quan tương tự cũng là cách để có trải nghiệm trọn vẹn, thay vì chịu cảnh "hành xác" giữa đám đông.

Phương Anh