Một bệnh lý phổ biến ở trẻ em có thể gây ra nguy cơ ung thư bàng quang

Một nghiên cứu mới cho thấy nhiễm một loại vi rút phổ biến trong thời thơ ấu có thể liên quan đến nguy cơ ung thư bàng quang khi trưởng thành. Phát hiện này thu hút sự chú ý vì đưa ra một hướng tiếp cận khác trong việc lý giải nguồn gốc ung thư bàng quang.

Nghiên cứu mới cảnh báo mối liên hệ giữa bệnh lý thường gặp ở trẻ em và ung thư bàng quang

Vi rút được nhắc đến trong nghiên cứu này là vi rút BK. Trong nhiều năm, các nhà khoa học đã nghi ngờ vi rút BK có liên quan đến ung thư bàng quang. Tuy vậy, họ chưa xác định được cơ chế chính xác cho đến khi có phát hiện mới trong nghiên cứu này.

Vi rút BK là gì?

Vi rút BK là một loại polyomavirus ở người, được phát hiện lần đầu vào năm 1971 trong mẫu nước tiểu của một bệnh nhân ghép thận. Đây là vi rút rất phổ biến và hầu hết mọi người đều nhiễm từ khi còn nhỏ. Khi mới xâm nhập cơ thể, vi rút có thể gây ra các triệu chứng giống cúm.

Sau giai đoạn nhiễm cấp, vi rút BK chuyển sang trạng thái tiềm ẩn và trú ngụ lâu dài trong thận, bàng quang và niêm mạc đường tiết niệu.

Phần lớn dân số có kháng thể chống lại virus BK, nhờ vậy cơ thể không bị ảnh hưởng nhiều bởi loại vi rút này. Tuy nhiên, vẫn có một tỷ lệ đáng kể gặp phải các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng liên quan đến vi rút BK.

Vi rút BK thường hoạt động mạnh ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như người lớn tuổi hoặc bệnh nhân mắc HIV/AIDS và đái tháo đường. Các bệnh lý này làm giảm khả năng đề kháng, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi vi khuẩn và virus.

Ngoài ra, vi rút BK có xu hướng tái hoạt ở những người từng bị chấn thương thận, đã phẫu thuật thận hoặc từng trải qua ghép thận.

Nguy cơ dẫn đến ung thư bàng quang

Trong nhiều năm, các nhà khoa học đã nghi ngờ mối liên hệ giữa vi rút BK và ung thư bàng quang.

Các nhà nghiên cứu tại Anh hiện đã xác định được cơ chế tổn thương DNA trong mô bàng quang sau khi tiếp xúc với vi rút BK. Họ mô tả phát hiện này như một thay đổi lớn trong cách hiểu về nguồn gốc của ung thư bàng quang.

Nhóm nghiên cứu cũng cho rằng cơ chế này có thể lý giải vì sao bệnh nhân ghép thận - nhóm có nguy cơ nhiễm vi rút BK cao hơn - lại dễ phát triển ung thư bàng quang.

Cơ chế dẫn đến ung thư bàng quang do vi rút BK gây ra

Tiến sĩ Simon Baker, chuyên gia nghiên cứu về cơ chế phát triển ung thư tại Đại học York và là trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết: ở các dạng ung thư liên quan đến virus khác như ung thư cổ tử cung, vật chất di truyền của virus có thể kết hợp với DNA của tế bào người và thúc đẩy sự hình thành khối u.

Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu lần này cho thấy tại mô bàng quang, phản ứng phòng vệ của cơ thể trước sự xuất hiện của vi rút lại chính là yếu tố tạo ra những thay đổi DNA, từ đó có khả năng dẫn đến ung thư. Ông nhận định đây là một thay đổi quan trọng trong tư duy về nguồn gốc ung thư bàng quang.

Theo tiến sĩ Baker, bệnh nhân ghép thận có nguy cơ nhiễm vi rút BK cao và khả năng mắc ung thư bàng quang cao hơn gấp ba lần so với cộng đồng chung. Trước đây, các nhà khoa học nghi ngờ vi rút có liên quan nhưng chưa rõ cơ chế.

Kết quả mới đã cho thấy cách vi rút BK góp phần vào nguy cơ ung thư ở cả người ghép tạng và dân số nói chung, đồng thời giải thích vì sao nhiều khối u không còn dấu vết của vi rút tại thời điểm được chẩn đoán sau nhiều năm.

“Những phát hiện này đưa chúng ta tiến gần hơn đến việc hiểu vì sao một số người phát triển ung thư bàng quang. Kết quả cũng gợi mở rằng nếu kiểm soát virus BK từ sớm, chúng ta có thể phòng tránh hoàn toàn những ca ung thư này trong tương lai.Tiến sĩ David Crosby, giám đốc nghiên cứu của tổ chức Kidney Research UK, chia sẻ

Lý do phần lớn ung thư bàng quang không tìm thấy dấu vết của vi rút BK

Trong nghiên cứu, các nhà khoa học phân tích mô niêm mạc đường tiết niệu đã tiếp xúc với vi rút BK trong phòng thí nghiệm. Họ phát hiện tổn thương DNA không chỉ xảy ra ở tế bào nhiễm vi rút mà còn xuất hiện ở các tế bào lân cận.

Bài báo đăng trên tạp chí Science Advances cho rằng đây có thể là lý do phần lớn ung thư bàng quang không tìm thấy dấu vết của vi rút khi được chẩn đoán sau nhiều năm.

Vi rút BK thường gây triệu chứng giống cúm khi trẻ em mắc phải rồi tồn tại dưới dạng “ngủ yên” trong thận, bàng quang và lớp lót niệu quản. Ở người có hệ miễn dịch khỏe mạnh, vi rút luôn ở trạng thái tiềm ẩn.

Trong khi đó, ở người suy giảm miễn dịch, vi rút có thể tái hoạt động. Bệnh nhân ghép thận là nhóm dễ gặp tình trạng này do cần sử dụng thuốc ức chế miễn dịch mạnh để tránh đào thải cơ quan ghép.

Ước tính có khoảng 6% bệnh nhân ghép thận sẽ xuất hiện vi rút BK tái hoạt, tấn công tế bào thận và làm giảm chức năng cơ quan.

Có thể bạn quan tâm bài viết: Đột phá: Ca ghép bàng quang người đầu tiên trên thế giới

Một bệnh nhân phải cắt bỏ bàng quan sau ca ghép thận từ sáu năm trước

Một bệnh nhân tên Tim Tavender, sống tại Southampton, chia sẻ trải nghiệm khi mắc vi rút BK sau ca ghép thận năm 2015. Sáu năm sau đó, ông phát hiện máu trong nước tiểu, một dấu hiệu điển hình của ung thư bàng quang.

Bệnh nhân được chẩn đoán và trải qua cuộc phẫu thuật kéo dài 13 giờ để cắt bỏ bàng quang, sau đó thực hiện phương pháp chuyển lưu nước tiểu. Ông mô tả hành trình này đầy sợ hãi và cho biết vi rút BK khiến ông mệt mỏi kéo dài như mắc cúm liên tục.

Việc giảm thuốc ức chế miễn dịch để kiểm soát vi rút cũng đặt ông vào tình thế rất mong manh. Tuy vậy, ông bày tỏ hy vọng khi thấy những tiến bộ từ nghiên cứu mới.

Các yếu tố khác có thể dẫn đến ung thư bàng quan cần lưu ý

Ngoài vi rút BK, các yếu tố nguy cơ ung thư bàng quang đã được ghi nhận gồm hút thuốc lá, dùng ống thông tiểu lâu dài, bệnh đái tháo đường và béo phì. Đây là bệnh ung thư phổ biến thứ 11 tại Anh và đứng thứ 7 ở nam giới.

Những người từng mắc bệnh nổi tiếng gồm ca sĩ Frank Sinatra, diễn viên James Lipton và nghệ sĩ Tracey Emin. Phần lớn ca bệnh được phát hiện ở nhóm trên 65 tuổi.

Các triệu chứng thường gặp của ung thư bàng quang gồm có máu trong nước tiểu, tiểu buốt, tiểu nhiều lần, mệt mỏi, sụt cân, tiểu không kiểm soát và đau bụng.

*Nội dung bài viết được biên soạn nhằm mục đích cung cấp thông tin sức khỏe hữu ích, không thay thế cho các khuyến nghị, chẩn đoán hay điều trị y khoa. Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.