Phim Việt 16+ chửi bới, văng tục mất kiểm soát là trái định hướng

“Nhìn nhìn mẹ mày. Thôi cái gì mà thôi. Tao móc mắt mày bây giờ á”.

Đây là câu thoại được Vân Trang tái hiện trong buổi họp báo ra mắt Nhà ma xó, bộ phim 16+ gây tranh cãi những ngày qua vì vấn đề kịch bản, thông điệp.

Trong phim, Vân Trang hóa thân Quỳnh, một người đàn bà bán rau, bán cá ngoài chợ với tính cách ngoa ngoắt, chanh chua. Nhân vật hễ xuất hiện là to tiếng, mắng chửi, tạo nên thứ thanh âm huyên náo, chát chúa xuyên suốt thời lượng gần 120 phút của tác phẩm.

Phản ánh hiện thực không đồng nghĩa chửi bới mất kiểm soát

Được giới thiệu có chủ đề tình cảm gia đình, hướng ống kính tới khám phá cuộc sống của dân lao động vùng sông nước miền Tây, thế nhưng Nhà ma xó ngập trong những cãi vã tưởng như không hồi kết. Đáng ngại hơn, tiếng văng tục chửi thề thô thiển, kiểu “mẹ mày”, “thằng chó”, “con đĩ” còn bị lạm dụng, khiến khán giả không khỏi hoài nghi về thông điệp mà phim muốn truyền tải.

Những màn la hét, cãi vã của dàn nhân vật ngày càng gay gắt, mức độ văng tục cứ thế tăng dần. Nhân vật mạt sát nhau bằng ngôn từ xấu xí. Trong khi đa số hoàn cảnh văng tục đều không hợp lý hay cần thiết.

“Phim gì mà văng tục không kiểm soát”, “Giờ phim muốn ‘đời’ thì cứ phải chửi tục vậy hả”, “Lời thoại không hợp với thuần phong mỹ tục”, “Không phải người miền Tây nào cũng xấu tính vậy”... là một số bình luận bức xúc trên mạng xã hội.

Không ít ý kiến lo ngại Nhà ma xó lạm dụng cãi vã, chửi để thể hiện cá tính nhân vật, làm méo mó, sai lệch hình ảnh dân lao động nghèo. Những cảnh cãi vã, chửi bới trong phim thậm chí còn được mang ra tái hiện tại họp báo hay làm chất liệu truyền thông. Đoàn phim trong những buổi cinetour còn cho khán giả tái hiện lại cảnh chửi bới ngay tại rạp, trong khi dàn cast đứng cười đùa cổ vũ, càng làm dấy lên tranh cãi. Hàng loạt clip với nội dung chửi bới này được đăng tải trên mạng xã hội, thu hút hàng trăm nghìn lượt xem.

"Trong vai trò một khán giả bỏ tiền mua vé ra rạp, tôi thấy phim khá ồn ào. Nhiều đoạn cãi nhau có cảm giác như một đoạn đời sống nào đó, một hình mẫu hiếm hoi nào đó đang được sao chép ở dạng thô, thiếu chọn lọc nhưng mang danh hiện thực chủ nghĩa.

Tôi nghĩ, phim cần sự sống động nhưng không cần sự ồn ào. Nên khi tiếng chửi lấn át cảm xúc, khán giả sẽ không còn thấy thân phận con người, mà chỉ thấy một thứ 'ồn ào có tổ chức'. Đó chính là sự dễ dãi trong lựa chọn ngôn ngữ và là kẻ thù của sáng tạo", đạo diễn Quốc Phong nhận định.

Phim lạm dụng cãi vã, chửi thề.

Anh nói thêm: "Đồng ý rằng, điện ảnh trước hết là tấm gương phản chiếu đời sống. Do đó, tôi không phản đối việc đưa ngôn ngữ đời thường lên màn ảnh. Nhưng cái thật của đời sống phải được chưng cất để trở thành cái thật của nghệ thuật. Phản ánh hiện thực khác với việc lấy hiện thực làm cái cớ cho sự dễ dãi".

Trong khi, Thạc sĩ Trần Minh Ngân - giảng viên Khoa Nghệ thuật, Sân khấu & Điện ảnh tại đại học Văn Lang - nhận định: "Tái hiện đời thường là cần thiết để tạo sự gần gũi. Nhưng nếu vượt quá mức cần thiết, trở thành yếu tố lạm dụng để gây chú ý hoặc thiếu ngữ cảnh, nó sẽ rơi vào cái bẫy dung tục hóa, làm mất đi chiều sâu nghệ thuật và biến phim thành bản sao thô kệch của hiện thực".

Ông Ngân cho rằng việc thô tục hóa ngôn ngữ có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khán giả trẻ bằng cách bình thường hóa hành vi thô lỗ, làm lệch lạc gu thưởng thức và giảm khả năng đánh giá giá trị nghệ thuật tinh tế. Đối với gu thưởng thức chung, nó có thể làm hạ thấp tiêu chuẩn điện ảnh Việt.

Trái với định hướng của nền điện ảnh Việt

Trao đổi với Tri Thức - Znews, Cục trưởng Cục Điện ảnh Đặng Trần Cường cho biết việc một bộ phim thuộc thể loại gia đình nhưng lạm dụng lời thoại tục tĩu, phản cảm, thậm chí sử dụng yếu tố này như một hình thức quảng bá là không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam, trái với định hướng giá trị văn hóa mà nền điện ảnh hướng tới.

“Trong sáng tạo nghệ thuật, việc sử dụng ngôn ngữ đời thường có thể được chấp nhận ở một mức độ cần thiết, nhằm thể hiện chân thực đời sống và tính cách nhân vật. Tuy nhiên, khi những yếu tố này bị khai thác quá mức hoặc dùng để gây chú ý truyền thông, nó không chỉ làm sai lệch giá trị thẩm mỹ của tác phẩm mà còn có thể tác động tiêu cực đến nhận thức và hành vi của khán giả, đặc biệt là giới trẻ”, ông Cường chia sẻ.

Cục Điện ảnh cho rằng việc mang cảnh chửi thề ra truyền thông là không phù hợp.

Ông Cường cho hay Cục Điện ảnh luôn khuyến khích sự sáng tạo chân thực và đa dạng trong nghệ thuật, song mọi tác phẩm điện ảnh vẫn cần phải đặt trách nhiệm văn hóa - xã hội lên hàng đầu. Bởi mỗi bộ phim không chỉ mang giá trị nghệ thuật, mà còn góp phần định hướng thẩm mỹ, bồi đắp nhân cách và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Do đó, các nhà làm phim cần tập trung khai thác chiều sâu nội dung, giá trị nhân văn và sự sáng tạo nghệ thuật để mang đến cho khán giả những tác phẩm thực sự có ý nghĩa, văn minh, thay vì lạm dụng ngôn từ phản cảm như một thủ pháp gây chú ý.

Trước việc ê-kíp Nhà ma xó sử dụng cảnh chửi thề để truyền thông, quảng bá phim, Cục Điện ảnh cho rằng đây là hướng truyền thông không phù hợp, dễ gây phản ứng tiêu cực trong dư luận và làm sai lệch giá trị nghệ thuật của tác phẩm.

"Việc quảng bá phim cần tập trung giới thiệu nội dung, thông điệp, giá trị sáng tạo và ý nghĩa nhân văn, thay vì khai thác yếu tố phản cảm để gây chú ý. Cục Điện ảnh không khuyến khích các hình thức quảng bá mang tính giật gân, phản cảm, đặc biệt là đối với những bộ phim đã được cấp phép phổ biến trên cơ sở tuân thủ quy định pháp luật.

Trong trường hợp phát hiện dấu hiệu lợi dụng ngôn từ hoặc hình ảnh phản cảm để câu khách, gây ảnh hưởng xấu đến công chúng, Cục sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý thông tin, truyền thông đảm bảo hoạt động quảng bá, truyền thông về phim diễn ra lành mạnh, đúng định hướng", ông Cường cho hay.

Phim thu 16 tỷ đồng sau hơn 1 tuần chiếu.

Đại diện Cục Điện ảnh cho biết luôn tôn trọng và khuyến khích quyền tự do sáng tạo. Bởi đó là nền tảng quan trọng để điện ảnh Việt phát triển đa dạng, phong phú và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, tự do sáng tạo cần đi đôi với ý thức trách nhiệm, được đặt trong khuôn khổ pháp luật và gắn với các giá trị văn hóa, đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc. Mỗi nhà làm phim cần nhận thức rõ tác động xã hội của tác phẩm, từ đó hướng tới những giá trị tích cực, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh.

"Trong thời gian tới, Cục Điện ảnh sẽ tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh và hoàn thiện cơ chế quản lý với mục tiêu xây dựng một hành lang pháp lý linh hoạt, vừa tạo điều kiện cho tự do sáng tạo nghệ thuật, vừa góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Cục mong muốn mỗi tác phẩm điện ảnh khi ra đời không chỉ thể hiện dấu ấn sáng tạo của nghệ sĩ, mà còn lan tỏa những giá trị nhân văn, tích cực, góp phần quảng bá hình ảnh một Việt Nam giàu bản sắc, năng động, hiện đại và hội nhập sâu rộng với thế giới", ông Đặng Trần Cường cho biết.