Lý do bão Ragasa tăng - giảm cấp nhanh

Bão Ragasa hình thành ngày 18/9 từ áp thấp nhiệt đới ở ngoài khơi Philippines, ba ngày sau tăng 8 cấp lên thành siêu bão và đến tối 22/9 vào Biển Đông đạt cực đại cấp 17 với sức gió 221 km/h. Ragasa vượt Yagi năm 2024 trở thành cơn bão mạnh nhất trên Biển Đông trong 70 năm qua.

Lý giải việc bão tăng cấp nhanh, tiến sĩ Trương Bá Kiên, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng khí hậu, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, chỉ ra nhiều nguyên nhân. Đầu tiên, bão được hình thành ở Tây Thái Bình Dương, di chuyển theo hướng tây tây bắc giữa Philippines và Đài Loan, trên vùng biển rộng, không phải tương tác với đất liền hay đảo.

"Nhiệt độ mặt biển ở nơi này ổn định 29-30 độ C. Lớp nước ấm và sâu đã cung cấp nguồn năng lượng dồi dào cho sự phát triển của bão", ông Kiên nói.

Thứ hai, các yếu tố như độ đứt gió (sự thay đổi đột ngột về vận tốc hoặc hướng gió ở khoảng cách ngắn) tầng cao ở mức thấp giúp hoàn lưu duy trì đối xứng; trường hội tụ tầng thấp kết hợp với phân kỳ tầng cao rõ rệt tạo điều kiện thông gió hiệu quả, giúp hệ thống không bị nghẹt khiến bão mạnh lên.

Về động lực học, ông Kiên phân tích bão nằm trong khu vực có xoáy thuận quy mô lớn và dòng hội tụ mạnh, làm tăng tốc độ đối lưu và sự tập trung động lượng vào lõi bão. Đồng thời, tâm bão nằm ở rìa tây nam áp cao cận nhiệt đới cũng tạo nên trường dẫn hướng ổn định, cho phép bão phát triển liên tục mà không bị lệch hướng hay phân tán năng lượng.

Chuyên gia cho biết trong quá trình mạnh lên, bão Ragasa đã trải qua giai đoạn thay mắt bão - hiện tượng lớp mây dày bao quanh trung tâm được thay bằng một mắt bão mới. Nhờ đó tâm bão hình thành "con mắt" lớn, tròn đều, kèm các vòng xoáy nhỏ bên trong, giúp năng lượng gió tập trung hơn và sức gió cực đại tiếp tục được tăng cường.

"Nhờ các điều kiện nhiệt lực học và động lực học thuận lợi nêu trên, Ragasa đạt cực đại cấp 17 đúng vào giai đoạn trưởng thành của vòng đời, khi cấu trúc bão phát triển hoàn chỉnh, đối xứng và ổn định nhất", ông Kiên nói.

Sau khi đạt cực đại cấp 17 vào tối qua, bão Ragasa duy trì cường độ và đến trưa nay có dấu hiệu giảm cấp. Lúc 10h, siêu bão ở bắc Biển Đông, sức gió 184-221 km/h, cấp 16-17, giật trên cấp 17 và đang theo hướng tây tây bắc với tốc độ 20 km/h. Như vậy, quá trình giảm cấp bắt đầu sớm hơn so với nhận định hôm qua của cơ quan khí tượng Việt Nam.

Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, cho biết có nhiều yếu tố khiến siêu bão Ragasa suy yếu nhanh trong những ngày tới, tập trung vào hai nguyên nhân lớn. Thứ nhất, phía bắc tồn tại áp cao lục địa với khối không khí khô, độ ẩm 30-40%, đang dịch xuống phía nam.

"Toàn bộ phía bắc của cơn bão sẽ chịu tác động từ khối không khí khô này. Các xoắn khô luồn vào cấu trúc bão, khiến bão suy yếu khi tiến vào vùng biển phía nam tỉnh Quảng Đông và đảo Lôi Châu trong ngày 24/9", ông Khiêm nói.

Thứ hai, trong 2-3 ngày tới Ragasa sẽ đi cao hơn, lệch bắc hơn, khiến bão chịu nhiều ma sát địa hình của lục địa Trung Quốc. Cục Khí tượng Thủy văn đã phối hợp với Nhật Bản thử nghiệm dự báo bằng AI, tổng hợp dự báo quốc tế. "Đến hiện tại, các đài đều đồng nhất bão đi về phía bắc đảo Lôi Châu, trái với Yagi đi ở phần phía nam ít chịu tác động của ma sát địa hình", ông Khiêm nói.

Ngoài ra, chuyên gia này cho biết vòng đời các cơn bão khoảng 5-7 ngày, trong đó mạnh nhất vào ngày thứ 3-4. Bão Sagasa hình thành ngày 18/9 nên đang ở giai đoạn phát triển nhất, sau đó sẽ yếu đi.

Ông Trương Bá Kiên lý giải thêm khi áp sát ven biển Trung Quốc, bão gặp điều kiện kém thuận lợi như nhiệt độ mặt biển giảm, hàm lượng nhiệt ẩm trong khí quyển suy giảm, độ đứt gió gia tăng, tương tác với không khí khô phía bắc và địa hình ven biển Trung Quốc khiến cấu trúc bão mất đối xứng và giảm cấp.

Tuy nhiên, ông Kiên lưu ý nếu sau khi vượt bán đảo Lôi Châu, bão tiếp tục đổi hướng lệch nam xuống vịnh Bắc Bộ, nơi vùng biển ấm và hội tụ ẩm khá tốt thì hoàn lưu có thể tái tổ chức và mạnh thêm 1-2 cấp.

Gia Chính