Quả Bóng Vàng 2025 và bình minh của kỷ nguyên mới

Năm 1956, khi France Football lần đầu bình chọn Quả Bóng Vàng, ba cầu thủ được vinh danh đều là những thiên tài kỹ thuật - Sir Stanley Matthews, Alfredo di Stefano và Raymond Kopa. Mỗi người là bậc thầy với phong cách riêng. Họ là những nghệ sĩ đầy mê hoặc, táo bạo, mang đến sự hỗn loạn, là những cầu thủ nhỏ con luôn xộc thẳng vào các hậu vệ, lừa bóng, trêu ngươi và khiến khán giả ở sân phát cuồng với niềm vui rạo rực và sự ngưỡng mộ.

Thời đó, thế giới chỉ thoáng thấy những phù thủy bóng đá qua vài khoảnh khắc. Không có internet, không có bóng đá trực tiếp liên tục trên truyền hình. Nhưng ngay cả khi công nghệ phát triển, bóng đá toàn cầu được sự phủ sóng dày đặc và những chiến thuật được lập trình máy tính để vô hiệu hóa các tài năng, thứ còn đọng lại vẫn là sự say mê của công chúng dành cho những cầu thủ biết làm nên bất ngờ.

Ngoài chuyện Ronaldinho từng khoác áo cả PSG và Barca, có lẽ tạp chí France Football chọn anh công bố Quả Bóng Vàng 2025 còn vì nụ cười trong đôi chân mê hoặc và tình yêu bóng đá anh từng gieo vào tâm hồn những đứa trẻ trạc tuổi Dembele hay Yamal. Hai cầu thủ này cũng là những bậc thầy "lừa gạt" của môn thể thao vua. Gọi họ là phù thủy, cũng chẳng sao. Như Ronaldinho thời đỉnh cao, Dembele, Yamal ngày nay cũng dùng vai, hông, ánh mắt và trên hết là ngôn ngữ cơ thể để đánh lừa các hàng thủ đối phương.

Khi mọi giác quan đều xác nhận những gì cần phải làm trên sân, họ đơn giản là dấn thân, làm tới. Những khán đài nín thở trước cơ hội họ chuẩn bị mang lại, trước khi ồ lên tiếc nuối hoặc hét lên đầy sung sướng. Dù kết quả thế nào, những cầu thủ ấy 5 phút sau sẽ tìm cách làm lại. Đó là hiện thân thuần khiết nhất của phong cách chơi bóng trong công viên hoặc trên sân bê tông.

Vài tuần trước khi nhận Quả Bóng Vàng, Dembele kể trên Champions Journal: "Ký ức bóng đá đầu tiên của tôi không phải trên sân cỏ, mà chỉ là một công viên gần nhà, tôi và đám bạn thường sút bóng vào tường. Chúng tôi đá hết mình, chơi một loạt trận bóng trong ngày, không ít lần bị bầm tím, trầy xước đầu gối và chảy máu vài lần".

20 năm trước, khi Frank Rijkaard còn làm HLV của Barca, cố gắng kết hợp Ronaldinho và Lionel Messi trong cùng một đội, ông từng kể về thời thơ ấu chơi bóng đá đường phố ở Amsterdam, Hà Lan. "Tất cả đều quyết liệt. Mọi kỹ thuật bạn có, cả đội dốc hết sức trong chế độ sống còn, trên đường phố lát đá cứng, bị cảnh sát đuổi khi chúng tôi đá bóng trúng vào xe hơi hoặc cửa sổ các căn hộ. Rồi đến lúc hai cầu thủ giỏi nhất từ hai đội mạnh nhất đối đầu, một đấu một, tôi đối đầu anh và kẻ thắng làm 'vua'", cựu danh thủ Hà Lan kể.

Thứ bóng đá thời thơ ấu của Rijkaard cũng là trường phái chơi bóng mà Dembele và Yamal theo đuổi từ bé. Những kỹ năng, phẩm chất họ học được trong công viên hay trên những con phố ở quê nhà Evreux hoặc Rocafonda ấy không bị mai một khi họ đến với các học viện chuyên nghiệp, và tiếp tục được cả hai phô diễn trước hàng tỷ khán giả, dưới áp lực kim tiền ngày càng khủng khiếp của ngành công nghiệp này.

Công chúng yêu bóng đá không chỉ ấn tượng với Yamal, Dembele qua những đóng góp vào 8 danh hiệu tập thể đạt được của đội bóng họ khoác áo trong năm qua, mà còn vì cách hai siêu sao này làm tất cả phải ngỡ ngàng theo cách mà mọi đứa trẻ đều ao ước thuở đầu đến với bóng đá. Họ như liều vitamin B12 tinh thần không cần tiêm, như kẹo bông gòn không calo. Nhưng dù chung phong cách chơi bóng sẵn sàng chấp nhận rủi ro và giải trí, hành trình của hai người lại hoàn toàn khác biệt.

Trong nhiều năm, Dembele bị coi là một "cầu thủ không bao giờ lớn", đầy kỹ thuật và tốc độ nhưng chưa sẵn sàng trước áp lực, được đồng đội yêu mến nhưng khiến HLV và người hâm mộ phát điên, một "đóa hoa nở muộn" đích thực.

Yamal thì "sinh ra đã sẵn sàng", với trí thông minh bóng đá vượt trội và dù mới chỉ 16, 17, cậu bé lập tức vượt xa các đồng đội lớn hơn cả chục tuổi. Một bộ óc và đôi chân được trang bị đầy đủ với tham vọng hoạch định lại bản đồ bóng đá thế giới.

Năm 2015, lúc 18 tuổi, Dembele, bấy giờ còn ở Rennes, đã đến Etihad để chuẩn bị cho một vụ chuyển nhượng. Patrick Vieira, HLV đội trẻ của Man City ngày đó, tổ chức buổi phỏng vấn. Đó là lần thứ hai Dembele đến khu phức hợp của CLB Anh, nhưng ra về chán nản rồi về sau sang Đức gia nhập Dortmund. Dù vậy, ngay từ khi đó, Vieira đã nói với Dembele: "Cậu có thể trở thành một trong những cầu thủ xuất sắc của học viện chúng tôi".

Ở cùng độ tuổi Dembele năm ấy, Yamal đã là nhà vô địch châu Âu và Tây Ban Nha, được các CLB lớn săn đón từ khi mới 15 tuổi, ghi bàn thắng đẹp nhất ở Euro 2024 và được các nhà quan sát kỹ thuật của UEFA vinh danh với bàn thắng đẹp nhất mùa Champions League 2024-2025.

Dembele và Yamal có cách phát triển, cách được nhìn nhận khi còn trẻ hoàn toàn khác nhau. Dẫu vậy, cả hai đều có điểm chung - được Xavi Hernandez tin tưởng và rèn giũa ở Barca.

Khi Xavi trình bày kế hoạch của ông trước ban lãnh đạo Barca vào tháng 11/2021 để tiếp quản vị trí của Ronald Koeman vừa bị sa thải, HLV này nói với các giám đốc tại Camp Nou: "Tôi có thể biến Dembele thành cầu thủ xuất sắc thế giới".

Lúc ấy, Dembele đã cho thấy tài năng ở Barca, nhưng niềm tin quá ít từ một số giám đốc khiến ý tưởng của Xavi bị cười nhạo. Đến khi Dembele chuyển sang PSG hè 2023, những lời khuyên năm nào từ Xavi về chế độ cần có của một cầu thủ chuyên nghiệp được tiền đạo người Pháp tiếp thu như một miếng bọt biển.

Chỉ sau hai mùa giải với PSG, Dembele được công nhận đúng như những gì Xavi từng hứa hẹn. Từ một tiền đạo từng gặp khó khăn vì chấn thương, vụng về, non nớt, gây thất vọng, thân thiện nhưng có phần vô tư, anh trở thành biểu tượng và động cơ thúc đẩy của một tập thể chinh phục.

Dembele và Yamal chỉ chơi cùng nhau trong màu áo Barca đúng một lần. Đó là trận ra mắt của Yamal ở Camp Nou trước Real Betis lúc thần đồng Tây Ban Nha mới 15 tuổi 9 tháng và 16 ngày. Jordi Cruyff, khi đó là Giám đốc bóng đá của Barca, kể lại rằng Xavi bị sốc trước tài năng và sự trưởng thành trong bóng đá của "cậu bé" Yamal, đến mức muốn trao cơ hội ra mắt sớm hơn nhiều tháng. Xavi càng sốt ruột hơn khi người bạn và đồng đội cũ, Ivan de la Pena, cảnh báo rằng trước khi Yamal được Jorge Mendes đại diện, Bayern đã tuyên bố sẽ làm mọi cách để có được hiện tượng 15 tuổi này.

Giống cách người thầy Louis van Gaal từng làm với ông cách đây một phần tư thế kỷ, Xavi đã thúc đẩy quá trình học việc thần tốc của Yamal, tin tưởng và chịu trách nhiệm hướng dẫn cậu.

Dấu ấn của Xavi hiện rõ trong bước đường thành công của Dembele và Yamal. Nhưng chiến thắng cuối cùng, thuộc về bóng đá.

Các nhà khoa học và chuyên gia phân tích sẽ tiếp tục sử dụng các thuật toán và trí tuệ nhân tạo để giúp các HLV sản sinh ra những mô hình bóp nghẹt không gian, thời gian, sự sáng tạo và cảm giác phấn khích từ đối thủ. Nhưng điều công chúng dễ dàng say mê và yêu thích lại là những cầu thủ với các pha lắc hông điêu luyện, những người "nói một đằng làm một nẻo" trước hậu vệ đối phương, những người mạo hiểm, những kẻ phá cách, những người tìm kiếm và mang lại cảm giác hồi hộp.

Đầu tiên là Ousmane Dembele, thứ hai là Lamine Yamal, thứ ba là Vitinha: đó là thứ tự của Quả Bóng Vàng 2025, như một trật tự cũ được thiết lập từ năm 1956. Bóng đá là niềm vui, là sự táo bạo, là dành cho những người nói dối bằng ngôn ngữ cơ thể và khiến đối thủ lạc lối, cô đơn và chán nản.

Hoàng Thông tổng hợp