Tổng giám đốc WIPO: 'Việt Nam nên đầu tư hơn nữa cho R&D'

Nhận lời mời của Bộ Khoa học và Công nghệ, ông Daren Tang đã đến thăm và làm việc tại Việt Nam ngày 25/9. Ông chia sẻ một vài nhận định, đồng thời đưa ra khuyến nghị để giúp Việt Nam xây dựng nền kinh tế tri thức.

- Ông đánh giá thế nào khi Việt Nam được ghi nhận là quốc gia "đổi mới vượt kỳ vọng" trong Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu GII 2025?

- Trong 10-15 năm qua, Việt Nam đã chứng minh được những nỗ lực bền bỉ của mình. Từ vị trí 76 trên bảng xếp hạng năm 2013 đã vươn lên thứ 44 năm 2024 - một thành tích hiếm thấy trong lịch sử. Đây là nền tảng vững chắc cho giai đoạn phát triển tiếp theo.

Trong suốt chặng đường 80 năm qua, Việt Nam có những thay đổi to lớn về kinh tế, xã hội, văn hóa và đang bước vào một chương phát triển mới. Tôi tin rằng khoa học công nghệ cũng như đổi mới sáng tạo sẽ là động lực thúc đẩy, cùng với quyết tâm chính trị, Việt Nam sẽ thành công.

- Theo ông, làm thế nào để nâng cao chất lượng đổi mới sáng tạo?

- Trong chương tiếp theo, Việt Nam có ba việc cần làm. Thứ nhất là củng cố đầu tư cho nghiên cứu và phát triển. Cùng với đó là nâng cao, xây dựng năng lực của con người để cụ thể hóa những ý tưởng sáng tạo trở thành kết quả hữu hình, như tạo ra việc làm, sản xuất, dịch vụ. Điểm thứ ba là chuyển dịch sang nền kinh tế trí tuệ, giảm dần phụ thuộc vào sản xuất, lắp ráp hay nông nghiệp như trước.

- Việt Nam cần lưu ý gì khi sửa đổi, hoàn thiện Luật Sở hữu trí tuệ?

- Trước đây, bảo hộ sở hữu trí tuệ chủ yếu dừng ở việc đăng ký và bảo vệ quyền. Như vậy chưa đủ. Điều quan trọng là phải thương mại hóa quyền sở hữu trí tuệ, biến sáng chế, ý tưởng thành sản phẩm, dịch vụ và giá trị kinh tế cụ thể. Đây cũng chính là hướng tiếp cận mà WIPO đang hợp tác cùng Việt Nam. Chúng tôi muốn tạo ra lộ trình để ý tưởng thực sự đi ra thị trường, góp phần thúc đẩy tăng trưởng.

Trong cách tiếp cận mới này, quyền sở hữu trí tuệ không còn là câu chuyện liên quan đến quy định, mà trở thành hệ sinh thái, gắn kết các trường đại học, viện nghiên cứu với doanh nghiệp, từ startup đến tập đoàn lớn.

Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức và kỹ năng cho toàn xã hội về sở hữu trí tuệ là yếu tố rất quan trọng. Biên bản ghi nhớ vừa được WIPO ký với Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ trở thành chất xúc tác, giúp Việt Nam thúc đẩy quá trình này mạnh mẽ hơn.

- Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số. Theo ông, đổi mới sáng tạo và sở hữu trí tuệ sẽ đóng góp vai trò gì vào mục tiêu này?

- Tôi thường hình dung đổi mới sáng tạo như một con sông chảy từ núi ra biển. Đầu nguồn chính là các hoạt động R&D mà Việt Nam đang đầu tư. Đầu tư càng nhiều, dòng chảy càng mạnh.

Tuy nhiên, để con sông này chảy suôn sẻ và hài hòa, cần có hệ thống hỗ trợ, giúp những ý tưởng của người Việt đi đúng hướng, trở thành điển hình không chỉ trong khu vực mà còn trên thế giới.

Ngay tại đây, chúng tôi có sáng kiến "Lab to market" (từ phòng thí nghiệm ra thị trường), giúp sinh viên công nghệ đưa sản phẩm nghiên cứu ra đời sống, hình thành các mô hình doanh nghiệp khởi nguồn (spin-off) từ trường đại học, viện nghiên cứu và kết nối trực tiếp với doanh nghiệp.

Như vậy, quyền sở hữu trí tuệ không chỉ là vấn đề pháp lý mà sẽ trở thành cầu nối, một phần của hệ sinh thái phát triển. WIPO sẽ đồng hành cùng Việt Nam để hiện thực hóa các mục tiêu trong Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, hướng tới xây dựng nền kinh tế tri thức trong tương lai.

Trọng Đạt