Khủng hoảng cạn nước ở kênh đào Panama

Live Science, dẫn một nghiên cứu mới cho thấy kênh đào Panama, tuyến đường chủ chốt đối với thương mại hàng hải toàn cầu, có thể gánh nguy cơ từ lượng mưa sụt giảm và tình trạng bay hơi do biến đổi khí hậu nếu không cắt bớt lượng khí thải nhà kính.

Theo nghiên cứu hồ Gatún cung cấp lượng nước ngọt lớn cần thiết để vận hành các âu tàu của kênh đào Panama. Nhưng nhóm nghiên cứu đứng đầu là tiến sĩ Samuel Muñoz, phó giáo sư tại Khoa Khoa học biển và Môi trường tại Đại học Northeastern, Mỹ, phát hiện trong trường hợp lượng phát thải cao, khí thải nhà kính tiếp tục tăng, mực nước tại hồ Gatún sẽ giảm đáng kể trong 75 năm tới.

Nước ngọt tái bổ sung nhờ mưa là yếu tố quan trọng để di chuyển tàu giữa Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Khi tàu đi qua kênh đào Panama, bộ ba âu tàu nâng tàu lên độ cao 26 m so với mực nước biển. Tàu di chuyển qua hồ Gatún ở độ cao này, sau đó đi qua bộ ba khóa khác để hạ xuống mực nước biển.

Kênh đào mất nước trong quá trình vận hành những âu tàu này do mỗi lần đi qua toàn bộ 6 âu tàu tiêu tốn khoảng 190 triệu lít. Nước chảy xuống từ hồ chứa nước nhân tạo Gatún vào buồng âu tàu để nâng phương tiện lên ngang mực nước hồ, sau đó lượng lớn nước mất đi trong quá trình xả để buồng âu tàu hạ tàu xuống mực nước biển. Theo Observador, Ricaurte Vásquez, quản trị viên của Cơ quan Kênh đào Panama (ACP), cho biết hàng ngày, hoạt động của kênh đào tiêu tốn lượng nước lớn gấp 2,5 lần so với mức sử dụng nước của thành phố New York.

Hồ Gatún cũng là hồ chứa nước ngọt chính cho khu vực đô thị Panama City, cung cấp nước uống cho khoảng 55% dân số đất nước. Năm 2016, hạn hán khiến mực nước hồ Gatún giảm xuống mức thấp nhất từ trước đến nay, làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu khiến ACP đặt hạn chế về mớn nước (khoảng cách thẳng đứng từ đáy tàu đến mặt nước) của tàu đi qua kênh đào từ tháng 4 đến tháng 6. Đợt hạn hán khác vào cuối năm 2023 và đầu năm 2024 cũng dẫn đến hạn chế tương tự.

Trong nghiên cứu mới, Muñoz và đồng nghiệp sử dụng các dự báo dựa trên 5 tình huống khác nhau về lượng phát thải carbon trong thế kỷ 21. Nhóm nghiên cứu dựa vào kết quả đo mực nước trung bình và dữ liệu lượng mưa từ năm 1965 đến 2023, đồng thời xem xét ước tính về lượng mưa và bay hơi để tạo ra mô hình mực nước tương lai ở hồ. Sau đó, họ sử dụng mô hình này để dự báo mực nước trong nhiều tình huống biến đổi khí hậu đa dạng.

Các nhà nghiên cứu nhận thấy trường hợp lượng phát thải thấp, mực nước hồ vẫn tương đối ổn định. Tuy nhiên, khi lượng phát thải cao hơn, tình trạng mực nước thấp sẽ ngày càng phổ biến trong thế kỷ 21. Ở mức phát thải cao nhất, xác suất mực nước hồ hạ thấp như năm 2016 hoặc thấp hơn tăng gấp đôi vào cuối thế kỷ 21, từ 2,5% lên 5%.

Theo kết quả nghiên cứu, nguyên nhân chính khiến lượng mưa giảm là nhiệt độ tăng ở Thái Bình Dương và sự ấm lên của Thái Bình Dương là đặc trưng của năm El Niño mạnh. Theo Climate.gov, hiện nay, các nhà nghiên cứu chưa rõ biến đổi khí hậu ảnh hưởng như thế nào đến El Nino trong tương lai và chu kỳ El Nino - Dao động phương Nam (ENSO) rộng hơn.

ACP đang xây dựng một hồ nhân tạo gần sông Indio, phía tây hồ Gatún, để mở rộng hồ chứa. Panama ước tính dự án sẽ tiêu tốn 1,5 tỷ USD và cần 10 năm để hoàn thành, nhưng công trình sẽ giúp mở rộng hồ chứa nước phục vụ kênh đào và khu vực đô thị Panama City.

An Khang (Theo Live Science, Climate, Observador)