Thử thách khởi nghiệp với xe cà phê lưu động

Đổ xô khởi nghiệp cà phê “chạy”

Chỉ mới theo đuổi mô hình khởi nghiệp cà phê lưu động được vài tháng, Nguyễn Duyên Quỳnh (25 tuổi, TPHCM) cho biết, hàng cà phê của cô đã đạt doanh số đều đặn hơn 100 ly/ngày. 

Quỳnh từng là nhân viên văn phòng tại một công ty ở TPHCM. Thấy công việc gò bó, thu nhập chỉ đủ trang trải cuộc sống, Quỳnh quyết định nghỉ việc, khởi nghiệp bán cà phê lưu động với tâm thế mang nhiều kỳ vọng. Bởi xung quanh cô, không ít người khoe doanh thu "khủng" nhờ kinh doanh mô hình này.

Quỳnh khởi đầu với số vốn vỏn vẹn 4 triệu đồng, đầu tư vào xe lưu động và mua nguyên liệu. Không ngờ, ngay khi vừa mở bán, công việc kinh doanh lại khởi sắc vượt ngoài mong đợi. “Bán tầm vài tuần là gỡ được vốn”, Quỳnh tự tin, nói.

Cũng thành công từ mô hình cà phê lưu động, Nguyễn Thị Thu Nguyệt (23 tuổi, quê tại tỉnh Đắk Lắk) cho biết, cô bắt đầu khởi nghiệp mô hình cà phê lưu động từ khi còn là sinh viên. Công việc này giúp Nguyệt chủ động hơn về tài chính và không còn phụ thuộc nhiều vào gia đình.

Khởi điểm từ một xe cà phê nhỏ, đến nay Nguyệt đã có 8 chi nhánh cà phê lưu động trên địa bàn TPHCM. Một trong những nguyên nhân giúp cô đủ sức cạnh tranh trên thị trường là nhờ tìm được nguồn nguyên liệu ổn định từ quê nhà.

“Bố mẹ tôi đều là nông dân trồng cà phê và bơ. Nhờ vậy, tôi có sẵn nguồn nguyên liệu tốt, giá hợp lý cho công việc kinh doanh của mình”, Nguyệt nói.

Không chỉ dựa vào lợi thế sẵn có, trước khi bắt tay vào khởi nghiệp này, Nguyệt cũng phải tính toán kỹ lưỡng từ tài chính, rủi ro, chi phí, thậm chí cả xu hướng tiêu dùng của khách hàng để thay đổi cho kịp thời.

Theo ghi nhận của phóng viên Dân trí, dọc các tuyến đường tại TPHCM như: Nguyễn Thị Minh Khai, Điện Biên Phủ, Xô Viết Nghệ Tĩnh, Cách Mạng Tháng Tám… cứ cách vài trăm mét lại có một xe bán cà phê lưu động.

Trong số đó, không ít hàng chỉ xuất hiện một thời gian rồi… biến mất. Trên mạng xã hội, nhiều người rao bán, thanh lý xe cà phê lưu động, kèm theo dòng chia sẻ “không còn gồng nổi nên đành nhường lại cho người khác”.

Sau hơn nửa năm xoay xở với xe cà phê lưu động, Dương Ngọc Ngân (25 tuổi, ngụ tại TPHCM) cuối cùng phải thanh lý, gấp rút trở lại “cuộc sống” văn phòng. “Đi làm tuy áp lực nhưng không mệt mỏi bằng khởi nghiệp”, Ngân nói.

Ngân kể, thời gian đầu cô chỉ cần bỏ số vốn khoảng 2 triệu đồng. Để cạnh tranh với những hàng quán xung quanh, Ngân quyết định bán giá rẻ hơn một chút, chấp nhận giảm lợi nhuận nhưng kỳ vọng bù lại bằng số lượng người mua.

Nhờ mức giá phải chăng, xe cà phê của Ngân nhanh chóng thu hút nhiều khách hàng lui tới, doanh số bán ra đạt hơn 100 ly/ngày. Thấy lượng khách đông, Ngân không khỏi vui mừng, thầm nghĩ quyết định rời văn phòng để khởi nghiệp là đúng đắn.

Thế nhưng, khi tính toán lại chi phí, cô mới thực sự “vỡ mộng”.

“Giá bán rẻ nên lợi nhuận chẳng được bao nhiêu. Vật giá leo thang, nguyên liệu ngày càng đắt đỏ nhưng lại không thể tăng giá bán, vì chỉ cần đắt hơn chút là khách sẽ sang hàng khác. Do lượng khách đông nên tôi phải thuê thêm nhân viên. Chưa kể những lúc mưa gió, bão bùng, xe, dù bị hư hỏng, tôi phải tốn tiền sửa, thành ra phát sinh thêm nhiều chi phí”, Ngân nói.

Mỗi ngày, Ngân dậy từ sáng sớm, ngồi cả ngày ngoài đường đến tối muộn mới về. Tuy nhiên, lợi nhuận lại không xứng đáng với công sức bỏ ra. Sức khỏe Ngân thì ngày càng tệ đi. Vì vậy, cô đành bỏ cuộc, quay lại làm nhân viên văn phòng.

“Thất bại đó đã cho tôi nhiều bài học. Có lẽ tôi cần tính toán cẩn thận hơn trước khi quyết định khởi nghiệp, không phải chạy theo trào lưu là thành công. Trước mắt cứ quay lại cuộc sống văn phòng, hưởng mức lương ổn định rồi tích cóp để sau này quay lại khởi nghiệp tiếp”, Ngân trải lòng.

Nguyễn Duyên Quỳnh cũng chia sẻ rằng, ngoài rủi ro do thời tiết hay những vấn đề pháp lý, người bán như cô còn gặp phải nhiều tình huống “dở khóc dở cười”.

“Tôi không muốn lấn chiếm vỉa hè nên quyết định thuê mặt bằng để bán cố định. Nhưng khi thấy quán của tôi đông khách, chủ nhà lại đòi lấy lại chỗ”, Quỳnh kể, nở nụ cười ngao ngán.

Chỉ nên xem là bước khởi đầu để học hỏi

TS Ngô Minh Hải, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế - Tài chính TPHCM, cho rằng chỉ nên xem việc khởi nghiệp bán cà phê lưu động như một bước khởi đầu để học hỏi, chứ đừng kỳ vọng đây là con đường làm giàu nhanh.

“Ngày càng nhiều bạn trẻ chọn mô hình cà phê lưu động vì vốn đầu tư thấp, rủi ro nhỏ và tính linh hoạt cao, có thể dễ dàng di chuyển theo điểm đông khách. Hiện nay, trào lưu này phổ biến ở hầu hết các khu vực đông dân cư, thậm chí một số thương hiệu phát triển theo hướng chuyên nghiệp và chuỗi hóa”, TS Ngô Minh Hải nói.

Tuy nhiên, khởi nghiệp theo cách này đồng nghĩa phải cạnh tranh trực diện với quán cà phê cóc truyền thống, vốn có lợi thế ngầm như khách quen, nguồn hàng giá rẻ, vị trí quen thuộc và mối quan hệ địa phương.

Trước áp lực cạnh tranh ngày càng lớn, người bán hầu như không thể tăng giá dù chỉ 1.000-2.000 đồng/ly. Vì vậy, bài toán sống còn chính là tối ưu chi phí để giữ lợi nhuận và tính toán chiến lược mở rộng bền vững.

“Có 3 nguyên nhân dẫn đến thất bại của mô hình cà phê lưu động. Thứ nhất, biên lợi nhuận mỗi ly rất thấp, muốn có lãi phải bán số lượng lớn, trong khi thu nhập từ một xe cà phê khó đủ trang trải. Khi người bán mở rộng thành chuỗi thì chi phí vận hành tăng mạnh, quản lý phức tạp và thường đổ vỡ vì thiếu nguồn lực.

Thứ hai là tính trào lưu ngắn hạn. Mạng xã hội có thể thổi phồng một xu thế đồ uống như cà phê muối hay trà chanh, nhưng khi làn sóng đi qua, những mô hình bắt chước dễ rơi vào cảnh thua lỗ.

Cuối cùng là hạn chế năng lực của người sáng lập. Dù chỉ là một xe nhỏ, vẫn cần sự tinh thông trong quản lý đầu vào – đầu ra, bán hàng, tài chính, nhân sự. Chỉ những ai thực sự giỏi và đam mê mới đủ sức đi đường dài”, TS Ngô Minh Hải phân tích.

Để theo đuổi mô hình khởi nghiệp này, ông khuyên người trẻ cần chuẩn bị kế hoạch rõ ràng về chi phí, lợi nhuận và kịch bản rủi ro, tránh chạy theo trào lưu ngắn hạn mà không có điểm khác biệt riêng.

“Điều quan trọng nhất là đầu tư kỹ năng vận hành, từ chọn nguồn hàng, bán hàng đến quản lý tài chính. Bởi thành công chỉ đến với những người coi đây là một mô hình kinh doanh nghiêm túc, chứ không phải cuộc dạo chơi”, chuyên gia khẳng định.

Bên cạnh đó, TS Ngô Minh Hải cho hay, việc nhiều lao động trẻ chọn khởi nghiệp cà phê lưu động không chỉ phản ánh tinh thần dám trải nghiệm, mà còn cho thấy sự dịch chuyển nguồn lao động.

Xét ở góc độ tích cực, đây cũng là một “trường học thực tế” để những người trẻ học kỹ năng kinh doanh, quản lý và phục vụ khách hàng. Đây là những trải nghiệm có thể trở thành hành trang giá trị nếu sau này họ quay trở lại thị trường lao động truyền thống.

“Vấn đề là nếu người lao động coi mô hình khởi nghiệp này chỉ như một cuộc dạo chơi theo trào lưu thì sự phân tán nguồn lực sẽ lãng phí, nhưng nếu tiếp cận nghiêm túc thì đây lại có thể là cơ hội để hình thành một thế hệ lao động trẻ có kỹ năng đa dạng và năng lực thích ứng cao hơn", TS Ngô Minh Hải chia sẻ.

Nguyễn Vy, Thảo Quân

Nguyễn Vy và CTV