Tôi bị anh em, bạn bè chế giễu chỉ vì... không cho ai vay quá 5 triệu đồng

Nguyên tắc 5 triệu đồng

Vợ chồng tôi lấy nhau đã 5 năm. Hai đứa con - một trai, một gái - lớn khôn bình thường, không ốm yếu, cũng chẳng quá xuất sắc. Chúng tôi sống vừa đủ, không giàu sang nhưng so với mặt bằng chung có thể gọi là ổn. Ổn theo cái nghĩa là không thiếu ăn, không thiếu mặc và chẳng nợ nần ai.

Vợ tôi làm bác sĩ ở bệnh viện tỉnh, còn tôi là trưởng phòng của một doanh nghiệp có vốn nước ngoài. Cả hai đều lấy nhau khi tuổi đã gần sang bên kia dốc của thanh xuân nên không còn mơ mộng viển vông. Sau khi cưới nhau có nhà, có xe, có chút tích lũy thế là mãn nguyện.

Chúng tôi sống chan hòa, có hiếu, có nghĩa. Hiếu với cha mẹ hai bên, nghĩa với bạn bè, hàng xóm. Ai ốm đau, hiếu hỷ, chúng tôi đều có mặt. Người quen, người thân gặp chuyện, vợ tôi luôn là người hỏi han, dặn dò thuốc men. Tôi cũng chẳng nề hà góp vài lời khuyên, chỉ bảo đám em út trong nghề.

Nhưng dẫu sống chan hòa đến mấy, vợ chồng tôi vẫn giữ cho mình một nguyên tắc, một thứ ranh giới mỏng manh nhưng rõ ràng: Không cho ai vay tiền quá 5 triệu đồng.

Nghe qua tưởng nhỏ nhen nhưng kỳ thực, nguyên tắc ấy được đúc kết bằng không ít cay đắng của thời trẻ. Chúng tôi từng tin người, từng cho vay rồi từng đi đòi. Sau cùng, chúng tôi nhận về không chỉ sự mất mát về tiền bạc, mà còn là sự rạn nứt của những mối quan hệ tưởng bền chặt.

Chúng tôi không phải người keo kiệt. Chúng tôi sẵn sàng cho đi nhưng không cho vay. Giúp đỡ, ủng hộ vài triệu đồng nếu ai thực sự khó khăn thì được. Nhưng vay, tức là mượn rồi trả, thì không.

Tôi tin, tiền bạc là thứ thử thách nhân cách con người hơn bất cứ điều gì. Và càng thân thiết, càng dễ rạn nứt. Bởi có một thứ khó nói nhất trên đời, đó là khi bạn phải đòi tiền người thân.

Sự gièm pha của anh em, bạn bè

Nguyên tắc ấy, vợ tôi đồng lòng tuyệt đối. Nhiều lần, chúng tôi bị thử thách. Ông chú gọi điện vay tiền xây nhà, bà cô ngỏ ý vay tiền cưới vợ cho con, tôi vẫn kiên quyết lắc đầu.

Không phải vì chúng tôi không thương, mà vì chúng tôi biết rằng, một khi đã mở cửa cho vay, cái “ân nghĩa” ban đầu sẽ trở thành “nghĩa vụ” về sau. Vay một lần rồi sẽ có lần hai, lần ba. Và đến lúc không cho vay nữa, chúng tôi lại mang tiếng “lạnh lùng”.

Rồi thiên hạ bắt đầu nói, ban đầu là lời đùa, sau hóa ra là lời đâm. “Trưởng phòng mà keo thế à?”, “Bác sĩ mà không biết thương người sao?”... Nghe riết rồi cũng thành chai. Nhưng có lúc, chúng tôi vẫn thấy buồn.

Một người bạn thân thời đại học năm ngoái làm ăn thất bại, đến tìm tôi. Cậu ấy nói chỉ cần mượn 20 triệu đồng, 3 tháng sau sẽ trả lại. Tôi ngập ngừng rồi vẫn nói thật: “Tôi không cho vay đâu, cậu biết mà. Nhưng nếu khó quá, tôi có thể hỗ trợ cậu hai triệu đồng”.

Bạn tôi im lặng. Ánh mắt bạn trở nên khác lạ, vừa ngạc nhiên, vừa thất vọng. Cậu ấy bảo: “Thôi khỏi, tôi xin lỗi vì đã hỏi”. Từ đó, tình bạn mười mấy năm im bặt.

Họ hàng cũng chẳng khá hơn. Bà cô họ bên vợ gặp tôi ngoài chợ, liếc xéo rồi nói bóng gió: “Người có của mà làm như không”. Tôi chỉ lặng thinh, không cãi lại. Bởi càng nói, càng thêm rối. Miệng đời càng thanh minh, càng sai.

Đôi khi, tôi cũng thấy mình cô độc. Giữa những người quen, tôi như một kẻ có tội. Cái tội là không dễ dãi. Trong mắt họ, tôi sống khô khan, thiếu tình người. Nhưng trong lòng tôi, nguyên tắc ấy lại là thứ bảo vệ cho cuộc sống gia đình mình khỏi những vết rạn nứt âm thầm.

Vợ tôi vẫn hay nói: “Thà mang tiếng lạnh lùng, còn hơn phải khổ vì những thứ không đáng”.

Tôi nghe mà thấm. Nhưng có lúc, khi đêm xuống, nằm cạnh vợ con, tôi lại thấy chênh vênh. Có phải chúng tôi đang quá cứng nhắc không? Liệu sự kiên định này có khiến chúng tôi trở thành người nhỏ nhen trong mắt thiên hạ?

Mấy lần, tôi thấy mình muốn mềm lòng. Nhưng nhớ đến ngày xưa phải cầm sổ nợ, chạy xe hơn trăm cây số chỉ để đòi vài triệu đồng, mà người ta còn trốn tránh, giả câm, ký ức ấy khiến tôi sực tỉnh. Mình mà không kiên định rồi lại khổ thôi.

Tôi từng tin rằng, nguyên tắc là thứ giúp con người sống thẳng lưng. Nhưng giờ đây, giữa những tiếng gièm pha, những ánh mắt lạnh nhạt, tôi bắt đầu tự hỏi: Liệu sống nguyên tắc quá có khiến ta lạc lõng không?

Trăn trở không lời đáp

Tôi vẫn giữ quan điểm: Không cho vay, chỉ giúp khi thật lòng. Nhưng đôi khi, trong những buổi chiều rảnh rỗi, tôi nhìn hai đứa con chơi đùa và nghĩ: Sau này lớn lên, chúng sẽ học được gì từ bố mẹ? Sự kiên định hay sự dè dặt với cuộc đời?

Phải chăng, sống ở đời cần có giới hạn cho lòng tốt? Hay chính giới hạn ấy khiến lòng người trở nên khép kín, không còn dám tin nhau?

Tôi không biết. Thật lòng là không biết nữa. Giữa lý trí và tình cảm, tôi vẫn đi trên một sợi dây mong manh, vừa sợ gãy, vừa sợ ngã.

Có khi nào tôi đã sai không? Hay chỉ là tôi đang cố sống “đúng” trong một thế giới mà cái “đúng” đôi khi khiến người ta cô đơn đến rợn người?

Vinh Quang

PV