Bi kịch của những đứa trẻ bị bạo hành

Hằng, quê Nam Định, lớn lên cùng người bố nghiện rượu, cờ bạc, thường say xỉn rồi đuổi vợ con ra khỏi nhà lúc nửa đêm. Năm cô 6 tuổi, bố mẹ ly hôn. Ba chị em cô về ở với ông bà ngoại để mẹ đi bước nữa. Cuộc sống của cô bé văng vẳng lời chì chiết: "Vì cha mẹ mày mà chúng tao phải gánh của nợ".

Năm Hằng 10 tuổi, thấy con gái ngày nào cũng khóc, mẹ đón Hằng về sống cùng gia đình mới. Nhưng đó lại là khởi đầu của chuỗi ngày cô bị cha dượng hành hạ thể xác, tinh thần và lạm dụng tình dục. Ông ta thường xuyên đánh chửi, đập đầu cô xuống đất. Đứa trẻ khi đó không dám nói với ai, chỉ xin mẹ cho quay lại nhà ngoại.

Mỗi ngày, Hằng đi bộ hơn 5 km đến trường. Học giỏi nhưng hết cấp hai, cô phải nghỉ vì mẹ không còn tiền đóng học phí. "Mẹ bảo lấy chồng đi, nhưng tôi xin lên thành phố làm công nhân, gửi tiền về nuôi em", Hằng kể.

Những đứa trẻ lớn lên với vết thương bị bạo hành như Hằng không phải cá biệt. Tổng đài Quốc gia Bảo vệ trẻ em 111 cho biết từ năm 2019 đến nay đã tiếp nhận gần 6 triệu cuộc gọi, ghi nhận hơn 11.000 trường hợp trẻ bị bạo lực, xâm hại cần can thiệp. Riêng năm 2024 có gần 2.000 vụ bị điều tra hình sự với 1.500 bị can. Nhiều vụ án đau lòng xảy ra khi thủ phạm chính là người thân trong gia đình với hành vi như đánh đập, bỏ đói, thậm chí gây thương tích dẫn đến tử vong..

Ông Đặng Hoa Nam, nguyên Cục trưởng Cục Trẻ em (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cũ), cho biết nhóm trẻ sống trong gia đình có cha mẹ ly hôn, có cha dượng, mẹ kế, hoặc người thân nghiện rượu, ma túy, cờ bạc có nguy cơ bị bạo lực, xâm hại cao hơn.

"Pháp luật đã quy định đầy đủ nhưng công tác phòng ngừa, giám sát ở cơ sở còn yếu. Cán bộ phụ trách trẻ em cấp xã thường kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn nên khó phát hiện và can thiệp sớm", ông Nam phân tích.

Ông cũng chỉ ra nghịch lý "người gần gũi nhất lại có thể là người gây tổn thương nhất", đặc biệt khi người lớn căng thẳng, thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc và trút giận lên những đứa trẻ yếu đuối.

Đời sống hiện đại với áp lực công việc, sự thay thế giao tiếp trực tiếp bằng thiết bị điện tử cũng khiến cha mẹ ít thời gian dành cho con. "Thiếu chia sẻ, thấu hiểu và kết nối là mầm mống của xung đột, bạo lực", ông Nam nói thêm.

Bà Nguyễn Lệ Thủy, chuyên gia tâm lý - giáo dục (Báo Thiếu niên Tiền Phong và Nhi đồng), nhấn mạnh vết thương thể xác có thể lành, nhưng tổn thương tinh thần do bạo hành có thể ám ảnh suốt đời.

"Những đứa trẻ này dễ tự ti, mất niềm tin vào người khác, hoặc trở nên cộc cằn, có xu hướng lặp lại hành vi bạo lực khi lớn lên", bà nói. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên hệ giữa việc là nạn nhân bạo hành thời thơ ấu và trở thành người gây bạo lực khi trưởng thành. Nếu không được hỗ trợ tâm lý kịp thời, ám ảnh này khiến người trưởng thành có xu hướng thu mình, khó chia sẻ, dễ bị tổn thương, thậm chí tự làm hại bản thân.

Mười năm trước, Minh Hùng (14 tuổi) cùng mẹ chạy trốn khỏi người cha vũ phu. Khi đến mái ấm ở TP HCM, người mẹ gãy xương, vỡ lá lách còn Hùng rách đầu gối, khắp người hằn vết roi, trên đầu còn có vết thương nghi do bị đóng đinh.

"Cảnh ngộ không khác vụ bé gái ở Hà Tĩnh bị cha dượng bạo hành gần đây, nhưng người gây ra lại là cha ruột", ông Trần Minh Hải, Giám đốc trung tâm hỗ trợ trẻ em Tương Lai (TP HCM), kể lại.

Tại mái ấm, Hùng thường xuyên đánh bạn, dù được tách riêng vẫn tái diễn. Ông Hải phải đưa cậu bé đến gặp chuyên gia trị liệu tâm lý. "Thằng bé lớn lên trong môi trường cơ thể bị coi thường, nên nó cũng xem thường cơ thể người khác", ông Hải giải thích.

Ngọc Hà, 25 tuổi, cũng mang ám ảnh "không có quyền nói, không được lựa chọn" từ tuổi thơ bị cha bạo hành. Cô thường xuyên chứng kiến bố đánh mẹ. Mỗi lần bênh vực mẹ, cả hai lại bị đòn roi tàn nhẫn hơn. Người cha từng treo ngược cô lên đánh, nhốt, bỏ đói. "Vết thương thể xác rồi cũng lành, nhưng nỗi đau trong tim thì không bao giờ hết", Hà nói.

Lớn lên, Hà sống lặng lẽ, ít nói, bị đồng nghiệp gọi là lập dị. Hai mối tình của cô đều tan vỡ vì nỗi sợ bị bạo hành lặp lại. "Tôi yêu ai cũng như con mèo đói, muốn bấu víu nhưng lại luôn sợ bị đánh như mẹ", cô chia sẻ.

Theo chuyên gia Lệ Thủy, việc dạy trẻ kỹ năng tự bảo vệ hiện còn hình thức. Bà lưu ý trẻ 6-11 tuổi là nhóm dễ bị tổn thương nhất vì chưa phân biệt rõ dạy dỗ và hành hạ, nên có thể nhầm lẫn, chấp nhận đòn roi như một hình phạt chính đáng.

Với những người trưởng thành từng là nạn nhân, bà khuyên nên học cách đối diện và mở lòng về quá khứ, tìm đến các hoạt động cộng đồng, thể thao để kết nối và chữa lành. "Khi mình mở lòng chia sẻ, nỗi đau sẽ dần nhẹ đi", bà nói.

Với Thanh Hằng, cô luôn ước mình là con trai hoặc xấu xí hơn để không bị xâm hại và được mẹ yêu thương. 5 năm nay, mỗi dịp Tết đến, cô gái trẻ vẫn một mình trong phòng trọ vì không có nhà để về, không cảm thấy nơi nào chào đón.

Dù không cảm nhận được tình thương từ mẹ, Hằng vẫn luôn muốn chở che cho bà. "Mẹ tôi cưới chồng lần hai vẫn bị phản bội, tôi không thương mẹ thì ai thương", cô nói. Từng thấy cuộc đời bất công, Hằng giờ đây khát khao trở thành người mạnh mẽ để bảo vệ những đứa trẻ bất hạnh như mình từng trải qua.

"Tôi vẫn yêu đời và muốn làm người lương thiện", cô gái trẻ nói.

* Tên nhân vật trong bài đã đổi.

Phạm Nga