Chiến lược tự chủ công nghiệp, công nghệ của Trung Quốc 5 năm tới
Trong bối cảnh cạnh tranh sâu sắc với Mỹ, kế hoạch kinh tế 5 năm của Trung Quốc nhấn mạnh ưu tiên phát triển công nghiệp - công nghệ.
Ngày 23/10, tại Hội nghị Trung ương 4 với sự tham gia của Chủ tịch Tập Cận Bình và các lãnh đạo hàng đầu khác, Trung Quốc công bố kế hoạch kinh tế 5 năm lần thứ 15 (2026-2030). Các mục tiêu chính là tập trung thúc đẩy phát triển chất lượng cao, đột phá tự chủ công nghệ, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
Tầm nhìn đến 2035, kế hoạch nhắm đến nâng cao rõ rệt sức mạnh kinh tế, năng lực khoa học - công nghệ, khả năng quốc phòng và tầm ảnh hưởng quốc tế. Đồng thời, GDP bình quân đầu người đạt mức của "nền kinh tế phát triển trung bình".
Theo ông Lynn Song, chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc của ngân hàng đầu tư ING (Hà Lan), kế hoạch 5 năm mới tiếp tục củng cố và phát triển các định hướng chính sách hiện tại của Bắc Kinh.
Đồng quan điểm, Xin Sun, giảng viên cao cấp về Kinh doanh Trung Quốc và Đông Á tại Đại học King’s College London cho biết ấn tượng chung của kế hoạch này là "nhấn mạnh tính liên tục (của chính sách) hơn là sự thay đổi".
Tuy nhiên, kế hoạch kinh tế 5 năm lần này cũng hé lộ mức độ quyết tâm và tập trung cao hơn của Trung Quốc trong xây dựng nền công nghiệp hiện đại và tự chủ khoa học công nghệ.
Ông Trịnh Thiện Kiệt, Chủ nhiệm Ủy ban Cải cách và Phát triển quốc gia Trung Quốc cho biết ưu tiên hàng đầu của nước này trong 5 năm tới là xây dựng hệ thống công nghiệp hiện đại và củng cố nền tảng nền kinh tế thực.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Ân Hòa Quân cũng nói nước này đặt mục tiêu tự chủ và sức mạnh lớn hơn về khoa học công nghệ, phát triển lực lượng sản xuất chất lượng mới.
Giới chuyên gia quốc tế cũng nhận ra quyết tâm này. So với kế hoạch 5 năm trước, Gary Ng, chuyên gia kinh tế cấp cao tại ngân hàng đầu tư Natixis (Pháp) cho rằng Bắc Kinh đang đẩy mạnh tự cung tự cấp về công nghệ hơn.
Với ưu tiên đầu về hệ thống công nghiệp hiện đại, Trung Quốc nhấn mạnh mục tiêu phát triển xanh, thông minh và tích hợp. Kế hoạch cho rằng cần duy trì quy mô sản xuất hợp lý, chuyển đổi sang hệ thống công nghiệp hiện đại với sản xuất tiên tiến, tập trung phát triển nhanh sản phẩm chất lượng, hàng không vũ trụ, giao thông vận tải và Internet. "Các công nghệ lõi then chốt" được đề cập nhưng chưa nêu chi tiết, nhưng theo ông Lynn Song các mục tiêu nhóm này cũng được Bắc Kinh tô đậm.
"Trong bối cảnh căng thẳng quốc tế và biến động những năm gần đây, tự chủ công nghệ được nhấn mạnh mạnh mẽ hơn, kêu gọi tăng cường đổi mới sáng tạo gốc và nghiên cứu độc lập", ông nêu.
Theo các chuyên gia, Bắc Kinh nhấn mạnh xây dựng nền công nghiệp hiện đại và tự chủ công nghệ cao 5 năm tới trong bối cảnh đối mặt cạnh tranh toàn diện với Mỹ.
Ông Chen Bo, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Đông Á thuộc Đại học Quốc gia Singapore cho rằng khi Washington tiếp tục tìm cách loại bỏ Trung Quốc khỏi hệ sinh thái công nghệ cao do Mỹ dẫn đầu, cạnh tranh địa chính trị là mối quan tâm lớn hơn với Bắc Kinh so với các vấn đề khác.
Do đó, sản xuất công nghiệp vẫn là "ưu tiên hàng đầu", xét về sức mạnh cứng của Trung Quốc. "Khi xung đột nổ ra, điều quan trọng nhất là sản xuất chứ không phải dịch vụ", ông nói. Về công nghệ, phát triển chủ quyền bán dẫn rất quan trọng, do các chip tiên tiến nhất hiện nay được sản xuất bởi các công ty Mỹ như Nvidia.
Trước đó, tầm nhìn về phát triển công nghiệp và công nghệ từng được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đề cập. Hồi tháng 7, ông nhấn mạnh trong một bài phát biểu rằng thế giới "trải qua những thay đổi sâu sắc nhất một thế kỷ, với cách mạng khoa học công nghệ và cạnh tranh giữa các cường quốc ngày càng đan xen".
Ông Tập kêu gọi Trung Quốc đóng vai trò dẫn đầu trong phát triển khoa học công nghệ. Nước này hiện dẫn đầu thế giới trong các lĩnh vực như xe điện và năng lượng tái tạo. Ngoại trừ một số lĩnh vực như bán dẫn và hàng không thương mại, Trung Quốc gần như hoàn thiện toàn bộ chuỗi cung ứng trong nước.
Tuần trước, tại một hội nghị ở Bắc Kinh, cựu Thứ trưởng Tài chính Zhu Guangyao thừa nhận việc Mỹ kiểm soát xuất khẩu chip tiên tiến đã tạo ra hạn chế nhất định đến Trung Quốc. Tuy nhiên, ông tin tưởng vào triển vọng năng lực trí tuệ nhân tạo của đất nước và dự báo công nghệ này kết hợp cùng robot và các ngành công nghiệp liên quan sẽ hỗ trợ phát triển chất lượng cao 5 năm tới.
Phiên An (theo AP, Xinhua, ING, SCMP, DW)