Chuyên gia cảnh báo: Thiếu vitamin D đang là vấn đề sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam

Tại Hội nghị Khoa học Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn 2025, TS.BS Trần Thị Minh Hạnh – Trưởng khoa Dinh dưỡng nêu thực trạng đáng lo ngại:

"Những năm gần đây, tình trạng thiếu vitamin D ngày càng phổ biến, trở thành vấn đề sức khỏe cộng đồng, làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh mạn tính và nhiễm trùng".

"Hormone ánh nắng" và sức khỏe chuyển hóa

Theo chuyên gia, thiếu vitamin D không chỉ làm loãng xương, mất xương mà còn liên quan đến béo bụng, hội chứng chuyển hóa và đái tháo đường type 2.

Vitamin D giúp điều hòa tiết insulin, cải thiện độ nhạy insulin và giảm phản ứng viêm, nhờ đó hỗ trợ phòng ngừa bệnh lý chuyển hóa, tim mạch và một số loại ung thư.

Ở bệnh nhân phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), nồng độ vitamin D thấp liên quan đến viêm và stress oxy hóa, trong khi việc bổ sung vitamin D đã được chứng minh giảm tần suất các đợt cấp trung bình và nặng, cải thiện chức năng hô hấp rõ rệt.

Tăng cường miễn dịch, phòng ngừa nhiễm trùng

TS.BS Trần Thị Minh Hạnh thông tin thêm: Vitamin D dưới dạng hoạt tính calcitriol đóng vai trò hỗ trợ hệ miễn dịch tự nhiên và miễn dịch thích ứng. Chất này kích hoạt peptide kháng khuẩn, điều hòa phản ứng viêm và giúp cơ thể tăng sức đề kháng trước các tác nhân gây bệnh.

Nhiều nghiên cứu cho thấy thiếu vitamin D làm tăng nguy cơ và mức độ nặng của nhiễm trùng hô hấp cấp tính. Việc bổ sung vitamin D, đặc biệt ở những người thiếu hụt nghiêm trọng, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và cải thiện tiên lượng khi nhiễm trùng xảy ra.

"Duy trì nồng độ vitamin D trong máu ở mức tối ưu là biện pháp đơn giản, hiệu quả và ít tốn kém để phòng ngừa, hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý mạn tính cũng như nhiễm trùng cấp tính. Mặc dù cần thêm nghiên cứu để xác định liều bổ sung phù hợp cho từng nhóm tuổi, bằng chứng hiện nay cho thấy đảm bảo đủ vitamin D là yếu tố quan trọng giúp tăng cường sức khỏe toàn diện và củng cố hệ miễn dịch", TS.BS Trần Thị Minh Hạnh nhấn mạnh.

Vitamin D - "người giữ nhịp" thầm lặng của trái tim

Liên quan tới vitamin D, cũng trong một sự kiện khoa học gần đây, PGS.TS.BS Trần Kim Trang – chuyên gia Nội khoa (Đại học Y Dược TPHCM) còn nhấn mạnh: Không chỉ giúp xương chắc khỏe và tăng cường miễn dịch, vitamin D còn được xem là "người giữ nhịp" cho trái tim.

Theo chuyên gia, ngày càng có nhiều bằng chứng khoa học khẳng định vai trò quan trọng của vitamin D cùng các vitamin nhóm B, C, E và một số vi chất trong việc phòng ngừa rối loạn nhịp tim – đặc biệt là rung nhĩ, tình trạng thường gặp ở người lớn tuổi.

Vitamin D ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của cơ tim, hệ dẫn truyền điện tim và phản ứng viêm trong cơ thể. Thiếu hụt vitamin D có thể làm rối loạn sự cân bằng canxi và magne – hai yếu tố thiết yếu giúp duy trì nhịp tim ổn định. 

Một số nghiên cứu gần đây cho thấy người thiếu vitamin D có nguy cơ cao bị rung nhĩ, trong khi việc bổ sung liều thích hợp giúp giảm tần suất và mức độ của các cơn loạn nhịp.

Tuy nhiên, PGS.TS.BS Trần Kim Trang cũng lưu ý rằng, bổ sung quá mức có thể mang lại tác dụng ngược. Kết quả công bố trên tạp chí Circulation (AHA, 2023) cho thấy việc dùng liều vitamin D vượt khuyến nghị trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim ở một số người có cơ địa nhạy cảm. Vì vậy, việc xét nghiệm và theo dõi nồng độ 25(OH)D trong máu là rất cần thiết trước khi dùng bổ sung liều cao.

Phơi nắng đúng cách - nguồn vitamin D tự nhiên an toàn

Theo chuyên gia, cách đơn giản và hiệu quả nhất để cơ thể tổng hợp vitamin D là phơi nắng hợp lý. Theo hướng dẫn chuyên môn, tia UVB là loại tia duy nhất giúp kích thích tiền chất vitamin D3 trong da chuyển hóa thành dạng hoạt động. Tuy nhiên, loại tia này chỉ có cường độ đủ mạnh khi ánh nắng mặt trời chiếu gần vuông góc với mặt đất.

Vì vậy, theo chuyên gia, trước và sau 12h trưa 2 tiếng đồng hồ là thời điểm tia UVB có cường độ đủ mạnh. Đây cũng là lý do du khách Âu – Mỹ sang Việt Nam tắm nắng buổi trưa, trong khi người Việt thì sau 9h sáng đã ít còn ai tắm nắng.

"Phơi nắng 5–10 phút mỗi lần, 3–4 lần mỗi tuần là đủ để cơ thể tổng hợp lượng vitamin D cần thiết. Không nên hiểu sai rằng phơi nắng càng lâu càng tốt. Ánh nắng giữa trưa hoặc kéo dài quá 30 phút có thể gây tổn thương da, lão hóa sớm và làm tăng nguy cơ ung thư da. Cần chọn khung giờ an toàn và đều đặn", chuyên gia lưu ý.

Đỗ Bá