Làm gì khi có dấu hiệu ngộ độc thực phẩm?

Ngộ độc thực phẩm thường xuất hiện triệu chứng trong vài giờ sau khi ăn, nhưng đôi khi có thể kéo dài đến vài ngày. Nguyên nhân chính do thực phẩm nhiễm hóa chất, nhiễm vi sinh vật và thực phẩm có độc tố tự nhiên như cá nóc, so biển... Triệu chứng tùy theo nguyên nhân, có thể đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy (nhiễm vi sinh), hội chứng thần kinh (nhiễm hóa chất), hoặc nôn từng cơn kèm tiết nước bọt, ngứa cổ họng, choáng váng, đau đầu, co giật, nổi mề đay (thực phẩm biến chất).

Theo TS.BS Võ Hồng Minh Công, Phó giám đốc Bệnh viện Nhân dân Gia Định, xử trí ban đầu ngộ độc thực phẩm là tập trung điều trị triệu chứng. Bệnh nhân đau bụng, buồn nôn, nôn ói, cần giảm triệu chứng và không tự ý cầm tiêu chảy để cơ thể thải bỏ tác nhân gây bệnh. Lúc này, nên ưu tiên bù nước và điện giải đúng cách bằng dung dịch oresol rồi đến cơ sở y tế kịp thời. Sau đó, tùy theo tác nhân gây ngộ độc như vi khuẩn, virus, độc tố hay hóa chất, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

Bác sĩ Phạm Thái Ngọc Long, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Quân y 175, cũng khuyên nếu nhiễm khuẩn tiêu hóa thông thường chỉ cần bù nước, điện giải và bổ sung lợi khuẩn. Tuy nhiên, nếu nhiễm khuẩn Salmonella hoặc các vi khuẩn đường ruột độc tính mạnh, người bệnh cần được bác sĩ khám và chỉ định kháng sinh phù hợp. Sau khi được bác sĩ hướng dẫn, bệnh nhân và người nhà có thể tự theo dõi dấu hiệu mất nước, nôn ói để kịp thời tái khám hoặc nhập viện nếu có bất thường.

Trường hợp nhiễm khuẩn Salmonella - tác nhân thường gặp trong các vụ ngộ độc thực phẩm - triệu chứng sốt rét run, đau bụng, nôn ói, tiêu chảy kéo dài kèm phân xanh thường giảm khi được điều trị kháng sinh sớm. Phần lớn bệnh nhân điều trị ngoại trú, trường hợp nôn ói nhiều, tiêu chảy kéo dài, mất nước nặng cần nhập viện theo dõi và điều trị nội để đảm bảo an toàn.

ThS.BSCK1 Phó Thiên Phước, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, lưu ý trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai hoặc bệnh nhân nôn ói nhiều, sốt cao, mất nước cần được theo dõi chặt chẽ, truyền dịch và điều trị kháng sinh phù hợp, nhằm tránh biến chứng nguy hiểm.

Sở An toàn thực phẩm TP HCM khuyến cáo khi bệnh nhân buồn nôn hoặc nôn cần sơ cứu ngay bằng cách nôn hết thực phẩm đã sử dụng. Nếu còn tỉnh táo, có thể uống 100-200 ml nước sạch rồi dùng tăm bông hoặc ống xông ngoáy họng, cúi thấp đầu để tránh sặc. Trường hợp không nôn được, dùng than hoạt tính dạng bột để hút các chất độc còn trong dạ dày. Bệnh nhân bị tiêu chảy, tuyệt đối không nên dùng thuốc cầm, cần bù nước và điện giải bằng oresol hoặc dung dịch muối đường tự pha.

Sau khi sơ cứu, bệnh nhân có dấu hiệu bệnh nặng hơn hoặc hôn mê, co giật cần nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gần nhất để điều trị. Giữ và bảo quản lạnh thực phẩm nghi ngờ để gửi mẫu kiểm nghiệm, đồng thời ngưng sử dụng và cảnh báo những người xung quanh.

Khi nhiều người bị ngộ độc, cần khẩn trương tổ chức cấp cứu và báo ngay cơ quan chức năng để xử lý kịp thời, hạn chế tối đa biến chứng.

Để phòng ngừa ngộ độc thực phẩm, cần ăn chín uống sôi, không ăn đồ sống hoặc quá hạn sử dụng, tách biệt thực phẩm sống và chín, đậy kín thức ăn, hâm nóng thức ăn thừa trên 70 độ C, bảo quản lạnh, không để quá 2 giờ ở nhiệt độ thường. Rửa tay bằng xà phòng trước khi chế biến, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, giữ vệ sinh bếp núc và dụng cụ nấu nướng. Chỉ sử dụng thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được bảo quản đúng cách và đến cơ sở y tế khi xuất hiện triệu chứng bất thường. Khi phát hiện thực phẩm có mùi lạ, phải ngừng sử dụng ngay.

Lê Phương