Đa dạng hóa sinh kế, trao “cần câu” để người dân thoát nghèo bền vững
Tại Quảng Trị, việc hỗ trợ người dân được triển khai đa dạng với các mô hình sinh kế phù hợp, giúp bà con nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống, từng bước tự chủ kinh tế để thoát nghèo bền vững.
Xã miền núi La Lay, tỉnh Quảng Trị, nơi đông đảo đồng bào Pa Kô, Vân Kiều sinh sống, còn nhiều khó khăn. Những năm gần đây, xã La Lay triển khai nhiều mô hình sinh kế phù hợp với điều kiện của người dân, nổi bật là “Nhóm hộ nuôi heo Vân Pa” (một loài heo bản địa).
Những chuồng heo Vân Pa dựng bên sườn núi minh chứng cho sự đổi thay trong tư duy làm ăn của đồng bào dân tộc. Nhiều hộ dân đã biết áp dụng kỹ thuật, tính toán cách chăn nuôi hiệu quả để cải thiện đời sống.
Năm 2024, bà Hồ Thị Hoa (trú tại thôn A Ngo, xã La Lay) cùng 3 hộ khác lập nhóm chăn nuôi chung và được chính quyền hỗ trợ 30 con heo Vân Pa giống, cho vay vốn xây chuồng và hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc.
Nhờ sự hỗ trợ bài bản, đàn heo của nhóm bà Hoa phát triển tốt, ít dịch bệnh. Giá heo ổn định giúp đời sống bà con cải thiện, có tiền lo cho con cái học hành, trang trải cuộc sống và từng bước vươn lên thoát nghèo.
“Sau hơn một năm, đàn heo đã gần 100 con. Khi heo đạt 25-30kg, chúng tôi bán với giá 130.000-150.000 đồng/kg. Tiền lời chia đều cho các hộ, đồng thời trích lại một phần để mua thức ăn và giống mới”, bà Hoa chia sẻ.
Cũng tại xã La Lay, mô hình “Dê giống khởi nghiệp” đang mở ra cơ hội thoát nghèo cho thanh niên địa phương. Mô hình này được Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế La Lay triển khai. Mỗi thanh niên được hỗ trợ một cặp dê giống trị giá khoảng 4,5 triệu đồng và hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi.
Anh Hồ Bày (26 tuổi, trú tại xã La Lay) là một trong những người được nhận dê năm 2022. Thời điểm ấy, anh Bày mới lập gia đình, chưa có đất sản xuất và gặp nhiều khó khăn. Từ 2 con dê giống bộ đội tặng, nay anh Bày đã có một đàn trên 10 con.
“Từ ngày được bộ đội tặng cặp dê giống, tôi chăm chỉ học cách chăn nuôi, làm chuồng tránh mưa gió, trồng thêm cỏ để chủ động thức ăn. Nhờ vậy, đàn dê phát triển nhanh, đẻ đều. Mỗi lần bán được vài con là có tiền mua gạo, sửa nhà, sắm thêm vật dụng”, anh Bày tâm sự.
Chuyện giúp dân thoát nghèo ở xã La Lay (Clip: Nhật Anh).
Toàn xã La Lay vẫn còn trên 700 hộ nghèo. Mục tiêu giảm ít nhất 5% hộ nghèo mỗi năm đang được địa phương này hiện thực hóa thông qua các mô hình cụ thể, mang lại hiệu quả thiết thực.
Xã này sẽ quy hoạch đất đai, hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã dựa trên kinh tế hộ gia đình. Các mô hình hỗ trợ đều được triển khai quy mô, tránh manh mún, nhỏ lẻ để đạt hiệu quả cao nhất.
Ông Lê Quang Thạch, Chủ tịch UBND xã La Lay, cho biết từ nguồn vốn Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, xã đã triển khai nhiều mô hình chăn nuôi cho hàng chục hộ dân trên địa bàn.
Theo ông Thạch, nhờ sự hỗ trợ của các đơn vị, ban, ngành và nỗ lực của địa phương, các mô hình sinh kế được triển khai đa dạng, phù hợp với từng hộ, giúp nâng cao hiệu quả kinh tế.
“Tạo sinh kế chính là trao cho bà con "cần câu", điểm tựa để họ chủ động phát triển kinh tế, từ đó thoát nghèo bền vững. Xã La Lay đang tái cơ cấu ngành chăn nuôi theo lợi thế địa phương, phù hợp năng lực sản xuất của người dân và từng bước áp dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao hiệu quả”, ông Thạch nhấn mạnh.
“Heo bản quay vòng” cũng là một trong những mô hình sinh kế hiệu quả, lan tỏa phong trào phát triển chăn nuôi, góp phần cải thiện đời sống đồng bào dân tộc ở xã La Lay. Mô hình này do Đồn Biên phòng La Lay triển khai.
Thiếu tá Nguyễn Văn Tám, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng La Lay, cho biết ban đầu đơn vị tặng 3 hộ dân, mỗi hộ 3 cặp heo giống. Khi heo sinh sản, mỗi hộ gửi lại một cặp heo con cho gia đình khác.
“Cách làm này giúp lan tỏa cơ hội phát triển trong cộng đồng. Hộ này nuôi tốt, heo con được quay vòng tiếp cho hộ khác, tạo chuỗi sinh kế bền vững và khuyến khích mọi người cùng tham gia, học hỏi kinh nghiệm”, Thiếu tá Tám nói.
Không chỉ lực lượng Biên phòng, những năm qua, chính quyền và nhiều đơn vị, đoàn thể tại Quảng Trị trở thành điểm tựa, là “bà đỡ” cho nhiều mô hình kinh tế của người dân, đặc biệt ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Bên cạnh hỗ trợ con giống, cây trồng, hướng dẫn kỹ thuật, người dân còn được kết nối tiêu thụ sản phẩm, giúp họ chủ động phát triển sinh kế bền vững ngay trên quê hương.
Tỉnh Quảng Trị xác định đa dạng hóa sinh kế là yếu tố then chốt để giảm nghèo. Nhiều mô hình hiệu quả đã được nhân rộng như nuôi bò, heo, dê, trồng chuối, cao su, dược liệu dưới tán rừng và cả phát triển du lịch cộng đồng…
Trước đây, gia đình ông Lê Quang Thao (trú tại thôn 5, xã Ba Lòng, Quảng Trị) chăn thả trâu bò trong rừng, gặp khó khăn về chăm sóc và tiêm phòng, khiến dịch bệnh thường xuyên xảy ra. Năm 2019, địa phương hỗ trợ ông 15 con bò lai, hạt giống cỏ voi, máy cắt thức ăn và hệ thống nước để thực hiện mô hình chăn nuôi bò nhốt chuồng.
Ông Thao xây chuồng trại kiên cố, trồng thêm 2ha cỏ voi và tham gia tập huấn kỹ thuật chăm sóc, phòng bệnh. Nhờ tuân thủ quy trình, đàn bò phát triển tốt, ít dịch bệnh. Từ hiệu quả mô hình, ông Thao cùng 2 hộ khác thành lập tổ hợp tác chăn nuôi bò với hơn 50 con.
“Đàn bò phát triển và sinh sản tốt, chúng tôi đã bán gần 20 con, có tiền cải thiện cuộc sống, cùng nhau thoát nghèo. Sắp tới, chúng tôi sẽ quy hoạch vùng trồng cỏ tập trung, mở rộng chuồng nuôi để phát triển đàn bò”, ông Thao tươi cười nói.
Ông Trần Hữu Hiếu, Phó Chủ tịch UBND xã Ba Lòng, cho biết vừa qua, địa phương tiếp tục mở rộng mô hình, hỗ trợ thêm nhiều nhóm hộ nuôi bò lai, mỗi nhóm 4-6 gia đình, được cấp 9-12 con bò lai và diện tích trồng cỏ voi.
Theo ông Hiếu, các hộ dân đã góp sức, góp vốn xây chuồng trại và đàn bò hiện phát triển tốt. Mô hình giúp bà con thay đổi tư duy, hướng tới chăn nuôi tập trung, an toàn dịch bệnh và nâng cao hiệu quả kinh tế.
Những năm qua, đi lao động ở nước ngoài cũng là hướng đi hiệu quả giúp nhiều hộ dân tại Quảng Trị thoát nghèo, ổn định cuộc sống.
Sau 6 năm đi làm ở Đài Loan (Trung Quốc), vợ chồng anh Nguyễn Văn Ân (SN 1994) và chị Hồ Thị Thức (SN 1997), ở bản Cây Sú, xã Trường Sơn đã xây dựng được một căn nhà kiên cố trị giá hơn 500 triệu đồng. Ngoài ra, vợ chồng anh chị cũng tích góp mua được 4,5ha đất rừng để trồng keo, ổn định cuộc sống lâu dài.
Vợ chồng anh Ân, chị Thức là những người Bru - Vân Kiều đầu tiên ở xã biên giới Trường Sơn quyết định “hạ sơn” đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
“Cũng như nhiều bà con khác ở đây, chúng tôi lớn lên ở rừng, cuộc sống phụ thuộc vào rừng, chứ chưa biết nhiều đến việc sang nước ngoài. Sau khi được chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động và định hướng, vợ chồng tôi đã quyết định đầu tư đi Đài Loan (Trung Quốc), nay đã làm được nhà ở khang trang”, anh Ân chia sẻ.
Sau khi thấy vợ chồng anh Ân đi lao động ở nước ngoài, nhiều người Bru - Vân Kiều ở bản Cây Sú cũng đã quyết định tìm hiểu và đầu tư cho con em mình xuất ngoại. Hai anh em Hồ Văn Đoàn và Hồ Thị Ngoan đang làm việc tại Nhật Bản, mỗi tháng gửi về khoảng 40 triệu đồng, họ đã trả hết nợ vay và bắt đầu tích lũy.
Theo UBND xã Trường Sơn, trên địa bàn có 112 người đồng bào dân tộc thiểu số đang làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Từ đầu năm 2025 đến nay, địa phương đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan hỗ trợ tư vấn, hướng dẫn cho 32 lao động trên địa bàn đi xuất khẩu.
Ông Hoàng Mạnh Hà, Chủ tịch UBND xã Trường Sơn, cho biết ngoài đưa người dân đi lao động ở nước ngoài, chính quyền xã còn kết nối đưa người dân “hạ sơn” làm việc tại các khu công nghiệp trong nước.
Tỉnh Quảng Trị có 78 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó 18 xã thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Từ vùng đất còn nhiều gian khó, Quảng Trị đang chuyển mình mạnh mẽ với cách tiếp cận giảm nghèo đa chiều, bền vững và bao trùm.
Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, Quảng Trị đã huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, các chính sách hỗ trợ văn hóa, giáo dục, y tế được thực hiện đồng bộ. Các mô hình sinh kế ở tỉnh này được triển khai đa dạng, hiệu quả, góp phần cải thiện đời sống người dân, nhất là vùng sâu, vùng xa.
Công tác đào tạo lao động, hỗ trợ việc làm được Quảng Trị hết sức chú trọng. Mỗi năm có hơn 34.000 lao động được hỗ trợ tìm kiếm việc làm, trong đó 8.000 người đi làm việc ở nước ngoài.
Với sự nỗ lực của chính quyền, các ban, ngành địa phương và người dân, tỷ lệ hộ nghèo ở Quảng Trị giảm bình quân 1,2%/năm, các chương trình xóa nhà tạm, hỗ trợ nhà ở đạt 100% kế hoạch năm 2025.