Ông chủ vựa tôm đi đám giỗ xin túi nylon mang thức ăn thừa về

Xóm nhỏ ở quê tôi hầu như tuần nào cũng có vài cái tiệc. Nào là đám cưới, đám hỏi, thôi nôi, sinh nhật nhưng nhiều nhất là đám giỗ. Cỗ bàn thì đầy đủ các món khai vị, 3 món chính, trái cây tráng miệng...

Và điều tôi thấy là sau mỗi bữa cỗ, thức ăn còn thừa rất nhiều. Có lẽ thời nay người ta ăn nhiều quá, ai cũng ngấy. Có tiệc, món chính thứ nhất vừa lên thì mọi người đã no, ra hiệu gia chủ đừng lên món nữa.

Cái sự thừa mứa đó đặt ra một câu hỏi cũ mà chưa bao giờ có lời giải mới: xử lý thức ăn thừa thế nào? Ngày trước, làng quê còn nghèo, cuối tiệc người ta gom tất cả vào một nồi "xà bần", nhà nào nuôi heo thì mang cho. Giờ khá giả rồi, ít nhà nuôi heo, mà thùng rác thì không thể là nơi kết thúc hợp lý cho cả nồi đồ ăn còn nguyên lành.

Giữa bối cảnh đó, tôi nhớ mãi hình ảnh ông bác trong xóm, chủ một vựa tôm lớn, nhà cửa khang trang, ôtô mấy chiếc, vẫn thong thả xin gia chủ cái túi nylon để mang thức ăn thừa về. Ông không ngại, cũng chẳng thấy đó là điều phải giấu. Ông bảo: "Ăn được thì mang về, có gì đâu phải mắc cỡ". Với ông, thức ăn là thứ không nên phí phạm, giàu hay nghèo đều vậy.

Sự giản dị của ông trái ngược với tâm lý phổ biến của nhiều người: ngại nhận đồ ăn thừa, ngại cầm túi mang về vì sợ nhìn... kém sang. Có người còn lịch sự quá mức, nếu khách tỏ ý muốn mang, chủ nhà phải đưa phần mới, chứ "đồ đang ăn dở" thì họ không lấy.

Ở các buổi nhậu, sự lãng phí còn lớn hơn, cả bàn ăn ngổn ngang, món chạm đũa chưa đến một phần ba, nhưng khi đứng dậy là tất cả được dọn vào thùng rác. Không ai xem đó là vấn đề, vì lâu nay chúng ta coi thức ăn thừa chỉ đơn giản là đồ bỏ.

Nhưng nhìn rộng ra, sự lãng phí ấy không còn là chuyện nhỏ. Nó phản ánh một thói quen tiêu dùng có phần tùy tiện, làm ra mâm cỗ phải thật lớn, thật đủ, thật dư, mới được xem là chu đáo.

Nhưng chính tâm lý "làm cho sang" ấy sinh ra một vòng lặp: Gia chủ sợ khách chê ít, khách thì ăn không nổi, còn những túi rác thì đầy lên sau mỗi bữa tiệc. Khi cuộc sống no đủ hơn, lẽ ra ta phải biết trân trọng những gì mình có, đằng này lại vô tình để sự dư thừa trở thành bình thường.

Có lẽ đã đến lúc chúng ta nhìn nghiêm túc hơn vào câu chuyện này. Không phải ai cũng phải mang đồ ăn thừa về, nhưng ai cũng có thể thay đổi một chút, giảm bớt khẩu phần khi nấu, cân nhắc số lượng khi đãi tiệc, hoặc đơn giản là không xem việc mang đồ ăn về là điều xấu hổ.

Văn minh không nằm ở mâm cao cỗ đầy, mà ở cách ta trân trọng từng món ăn, từng chút công sức của người nấu và từng phần tài nguyên đã được dùng để làm ra nó.

Quang