'Thi tuyển giáo viên phải tạo sân chơi lớn cho mọi người đua tài'

Sáng 20/11, thảo luận tại Quốc hội về ba dự thảo luật giáo dục và dự thảo Nghị quyết về chính sách đặc thù đột phá giáo dục, GS Hoàng Văn Cường, nguyên Hiệu phó Đại học Kinh tế quốc dân, nói ông "xúc động và ấm lòng" khi ngay dòng đầu của Nghị quyết 71 khẳng định giáo dục không chỉ là quốc sách hàng đầu mà còn "quyết định tương lai dân tộc".

Theo ông, điều này nhấn mạnh sứ mệnh đặc biệt của ngành giáo dục và trách nhiệm của toàn xã hội trong việc chăm lo, đóng góp nguồn lực và giám sát sự phát triển giáo dục - đúng với truyền thống hiếu học của người Việt "dù cha mẹ có đói ăn cũng không để con đói học".

Từ tinh thần ấy, ông cho rằng Nghị quyết của Quốc hội cần cụ thể và mạnh mẽ hơn, thể hiện rõ tính vượt trội so với định hướng đã nêu trong Nghị quyết 71. Yếu tố quyết định để có một nhà trường tốt là đội ngũ giáo viên tốt, tâm huyết và coi trọng danh dự nghề nghiệp. Vì vậy, khâu thi tuyển phải tạo ra "một sân chơi lớn" để mọi ứng viên có năng lực đều có cơ hội đua tài công bằng.

Ông đề xuất Sở Giáo dục và Đào tạo đứng ra tổ chức kỳ thi chung cho tất cả chỉ tiêu tuyển dụng trong tỉnh. Với cách này, mọi ứng viên được đánh giá trên cùng một thước đo, những người không đạt yêu cầu có thể loại ngay từ đầu, còn các trường sẽ tuyển giáo viên theo điểm thi từ cao xuống thấp. Ứng viên trượt trường này vẫn có thể đăng ký sang trường khác trong tỉnh bằng chính kết quả chung, vừa tăng cơ hội cho giáo viên, vừa giúp các trường có nguồn tuyển rộng hơn.

Ngược lại, nếu để từng trường, từng xã tự tổ chức thi tuyển, số lượng đề thi và hội đồng thi tăng lên gấp nhiều lần, gây lãng phí và dẫn đến chất lượng đề thi không đồng đều. Điều này khiến đầu vào giáo viên chênh lệch, thậm chí "người giỏi trượt mà người kém lại đỗ", trong khi ứng viên phải chạy nhiều nơi để thi, tốn kém và vất vả.

GS Cường cho rằng việc tổ chức thi chung cấp tỉnh không chỉ hiệu quả và công bằng hơn mà còn tạo nền tảng để điều động giáo viên khi cần thiết. Mức sinh giảm nhanh và dòng di cư mạnh khiến nơi thừa - nơi thiếu giáo viên diễn ra ngay trong cùng một tỉnh. Có trường năm nay phải tuyển thêm vì đông học sinh, vài năm sau lại thừa; trong khi trường khác tăng dân số cơ học nên thiếu trầm trọng. Khi đó, Sở Giáo dục và Đào tạo cần được trao quyền tuyển dụng và điều động giáo viên để bảo đảm cân đối nhân lực.

Đại biểu Triệu Thị Ngọc Diễm lo ngại giao toàn quyền điều động nhân sự trường học cho chủ tịch UBND cấp xã như trong dự thảo sẽ khó khả thi, vì cấp xã không có bộ phận chuyên môn giáo dục. Hiện xã chỉ có một công chức phụ trách văn hóa - xã hội, trong khi việc điều động giáo viên đòi hỏi đánh giá năng lực, đạo đức và khả năng đáp ứng nhiệm vụ, chứ không chỉ là làm thủ tục hành chính.

Bà cho rằng dự thảo quy định như vậy để đẩy mạnh phân cấp theo mô hình chính quyền hai cấp, nhưng "nếu không có chuyên môn sâu thì quyết định của xã dễ thiếu thuyết phục". Bà đề nghị vẫn giao thẩm quyền cho chủ tịch xã, nhưng việc đánh giá và bố trí nhân sự phải có sự phối hợp của ngành giáo dục để bảo đảm đúng người, đúng việc.

Ngày 10/12, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Luật Giáo dục đại học (sửa đổi). Ngày 11/12, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Vũ Tuân