Trận cầu mang ước nguyện hòa bình của tuyển Palestine

"Chúng tôi không chỉ là một đội tuyển quốc gia, chúng tôi đại diện cho một câu chuyện về nỗi đau nhưng cũng là hy vọng", ông Ihab Abu Jazar nói. "Và chúng tôi không đơn độc".

14h26 ngày 16/11, HLV tuyển Palestine, người có cha bị giết trong cuộc xung độ ở Dải Gaza và các anh chị em hiện phải sống trong những căn lều tạm ở Khan Younis, bước ra từ đường hầm sân San Mames, Bilbao, Tây Ban Nha. Mặc trang phục màu đen với chiếc khăn keffiyeh vắt qua vai, ông dõi theo 11 học trò trong bộ áo đấu màu đỏ – một đội tuyển của những người tị nạn chơi bóng để đại diện cho toàn thể người dân Palestine trên toàn thế giới – và lắng nghe 51.396 người vỗ tay, hô vang đòi tự do cho họ.

"Chúng tôi chơi bóng không chỉ để thắng, chúng tôi chơi để tồn tại", ông từng nói vào những ngày trước khi Palestine có trận giao hữu đầu tiên ở châu Âu, một sự kiện hóa ra lại mang ý nghĩa lớn lao hơn những gì ông tưởng tượng. "Ngày quan trọng nhất đời tôi, một đêm lịch sử mà tất cả ngôn từ trên thế giới cũng không thể giải thích hết".

Palestine bị dẫn bàn chỉ sau bốn phút và thua 0-3 trước xứ Basque. Song, họ đã thi đấu hết mình và chuyện thắng thua thực ra không quá quan trọng. Khi tiền đạo Zaid Qunbar có cơ hội để gỡ hòa ở phút 12, toàn bộ SVĐ - không phân biệt đội nhà đội khách - đã reo hò, cổ vũ cho anh. Suốt đêm ấy, hơn năm vạn CĐV đã song hành cùng tất cả cầu thủ Palestine. "Chúng tôi cảm thấy như mình đang ở nhà, không phải quê hương thứ hai, mà là chính quê hương của chúng tôi", ông Abu Jazar chia sẻ. "Điều đó đã chạm đến chúng tôi ngay từ những phút giây đầu tiên".

Trong số các cầu thủ Palestine, chỉ một người từng có dịp đến San Mames trước đây. Yaser Hamed sinh ra tại bệnh viện Cruces ở Barakaldo, cách Bilbao 4 km, và lớn lên ở Leioa, bên kia sông Nervion. Cha anh, ông Ahmad, sinh ra ở phía bắc Dải Gaza, sang Tây Ban Nha năm 17 tuổi và học y tại Euskal Herriko Unibertsitatea (EHU), Đại học xứ Basque. Tại đây, ông gặp mẹ của Hamed, người xuất thân từ Miranda de Ebro, xứ Castile và Leon. Ông Ahmad từng chơi bóng không tệ, có lần thử việc tại Rayo Vallecano. Nhưng Yaser còn chơi tốt hơn, gia nhập học viện Athletic Bilbao lúc 10 tuổi và gắn bó suốt sáu năm.

Đến khi Yaser nhận được tin nhắn qua Facebook từ LĐBĐ Palestine vào năm 2019, anh đã 22 tuổi và đang chơi cho đội Portugalete lân cận ở giải hạng tư Tây Ban Nha. Ngày được liên hệ, anh vừa bỏ lỡ suất thăng hạng lên giải hạng ba và không hề biết rằng sự tồn tại của mình lại được liên đoàn quê nhà chú ý. Và trong trận ra mắt, anh đã ghi bàn thắng duy nhất giúp Palestine thắng Yemen 1-0. Ngoại trừ một cầu thủ, Yaser cùng 24 đồng đội còn lại của tuyển Palestine đều chơi bóng bên ngoài lãnh thổ quê nhà: anh chuyển từ Portugalete đến Bahrain, Ai Cập, Kuwait, đến Ấn Độ và Qatar. Vừa qua, anh về nhà, trở thành cầu nối đưa Palestine đến xứ Basque, cũng như đưa chính mình trở lại Bilbao.

"Đây không chỉ là một trận đấu", Yaser bộc bạch. "Hãy hy vọng nó cho chúng tôi góp một tiếng nói để thế giới có thể thấy những gì đang xảy ra". Sự quyết tâm ấy đã buộc cả thế giới phải chú ý, sau một nỗ lực bất thành hồi tháng 10 năm nay. Bấy giờ, Athletic Bilbao tưởng nhớ các nạn nhân của cuộc xung đột ở Dải Gaza trước trận đấu với Real Mallorca: 11 người tị nạn Palestine sống ở xứ Basque đã cùng các cầu thủ bước ra sân và ngôi sao Inaki Williams bắt tay từng người. La Liga từ chối phát sóng cảnh quay đó, các đạo diễn hình chuyển sang một cảnh quay khác bên ngoài SVĐ để thay thế.

Quyết định tổ chức trận giao hữu giữa tuyển xứ Basque và Palestine được công bố tại Bảo tàng hòa bình ở Gernika, xứ Basque, nơi từng bị lực lượng không quân Đức Quốc xã Luftwaffe phá hủy vào tháng 4/1937 và sự kiện được khắc họa trong một bức tranh Guernica của Pablo Picasso.

Chủ tịch LĐBĐ xứ Basque Iker Goni mô tả đây là cách để thể hiện tình đoàn kết với Palestine, kêu gọi hòa bình ở Dải Gaza và tuyên bố mong muốn nhận được sự công nhận chính thức. Nếu Scotland, Xứ Wales, Bắc Ireland và Gibraltar đều được xác lập tư cách đội tuyển, xứ Basque cũng muốn điều tương tự. Euskal Selekzioa, tức tuyển xứ Basque, không được LĐBĐ thế giới (FIFA) công nhận và chỉ chơi trận thứ năm trong suốt một thập kỷ qua. Trong khi đó, tuyển Palestine chỉ được FIFA công nhận từ năm 1998, và chưa từng được chơi trên sân nhà từ 2019.

Goni cũng xem đây là một cơ hội để đền đáp: thời nội chiến Tây Ban Nha từ 1936 đến 1939, đội tuyển xứ Basque từng được các quốc gia Pháp, Liên Xô, Na Uy, Đan Mạch, Mexico, Chile, Argentina và Cuba cưu mang, cho phép thi đấu lưu diễn. "Các quốc gia khác đã thể hiện tình đoàn kết với người dân xứ Basque trong quá khứ", ông giải thích. "Vậy nên, đây là trận đấu đáp lễ".

Ngay ngày đầu công bố, ban tổ chức đã bán được hơn 30.000 vé có giá từ 23 đến 35 USD. Toàn bộ số tiền thu về đều được dành cho hoạt động cứu trợ Palestine do Tổ chức Bác sĩ không biên giới lập ra. Trận đấu cũng được phát sóng trên TV Basque. Tuyển Palestine được bố trí lưu trú tại khu ký túc xá của trường đại học EHU. Họ tập luyện tại trung tâm huấn luyện Lezama của Athletic Bilbao. Trong những giờ trước trận đấu, hai cuộc tuần hành đã diễn ra trên đường phố Bilbao, với hơn 20.000 người tham gia theo báo cáo từ cảnh sát địa phương. Đồng hành với họ là các nhóm CĐV bóng đá từ bốn CLB xứ Basque của La Liga gồm Athletic Bilbao, Real Sociedad, Deportivo Alaves và Osasuna.

Đoàn người khởi hành từ nhà hát Arriaga, nơi có thơ ca và hoa tưởng niệm các VĐV Palestine đã thiệt mạng. Họ đến Plaza Sagrados Corazones đúng lúc trời bắt đầu mưa, với Chủ tịch LĐBD Palestine, Jibril Rajoub, đi đầu cuộc tuần hành. Ở đó, họ được chào đón bằng điệu nhảy aurresku truyền thống của người xứ Basque. Đường phố chật cứng, được bao phủ bởi màu xanh lá, đỏ và trắng, những màu sắc chung của hai đội tuyển, những chiếc khăn keffiyeh có mặt khắp mọi nơi. Khi rẽ trái hướng đến San Mames, một hành lang người đã được chuẩn bị, xe buýt của tuyển Palestine được dẫn đường tiến vào SVĐ. Và ở đó, thời khắc trọng đại được diễn ra.

Bên trong sân, vòng tròn trung tâm được bao phủ bởi một tấm bạt tượng trưng cho một chi tiết từ bức họa Guernica của Pablo Picasso: hình ảnh nhìn lên bầu trời, khóc khi bom rơi. Còi báo động không kích vang lên và ban nhạc Sol Band bước ra, cùng với các nghệ sĩ xứ Basque là Izaro và Enaut Elorrieta. Giọng hát ám ảnh của Rahaf Shamaly vang vọng khắp SVĐ.

Khi tuyển xứ Basque bước ra khỏi đường hầm, nắm tay họ là những em nhỏ Palestine tị nạn. Còn với tuyển Palestine, họ mang theo những bông hồng trắng, biểu tượng cho những em nhỏ Palestine đã mất. Lúc bước đi bắt tay từng cầu thủ tuyển chủ nhà, các cầu thủ Palestine tháo những chiếc khăn đang quàng trên cổ và khoác lên vai từng đồng nghiệp. Khắp các khán đài San Mames, hàng vạn CĐV cùng nhau tạo nên bức tranh thảm mosaic là cờ xứ Basque và Palestine, màu sắc hòa quyện làm một.

Tuyển Palestine chụp một bức ảnh đi kèm biểu ngữ: "Dừng nạn diệt chủng". Trong khi, tuyển xứ Basque mang đến một biểu ngữ khác, kêu gọi sự công nhận chính thức cho đội tuyển của họ. Sau đó, cả hai đội tụ lại trước một tấm bảng mang theo thông điệp "Hòa bình" bằng tiếng Anh, tiếng Euskerra và tiếng Arab. Khắp chốn SVĐ khi ấy dày đặc khói, "Gora Palestina Erresistentzia" (Kháng chiến Palestine muôn năm), một biểu ngữ lớn được vắt ngang khán đài.

"Khoảnh khắc tôi bước ra sân, tôi không thể diễn tả thành lời", HLV Abu Jazar chia sẻ. Lần đầu tiên trong đời ông rơi nước mắt khi nghe quốc ca. Các cầu thủ tập trung quanh vòng tròn giữa sân, một sự im lặng bao trùm. "Chúng tôi tưởng nhớ tất cả những người dân Palestine đã thiệt mạng trong chiến tranh, cùng nỗi đau khổ của người dân Palestine", Abu Jazar nói. Một phút trôi qua không một tiếng động. Đó là thời điểm duy nhất của cả đêm mà San Mames như ngừng thở, trước khi nhường chỗ cho những âm thanh cổ vũ vang dội và không ngừng nghỉ.

Cứ sau mỗi thời khắc tuyển xứ Basque ghi bàn, theo sau một tiếng reo hò là những thanh âm cổ vũ dành cho Palestine ồn ào gấp bội, những CĐV xứ Basque muốn các vị khách có bàn thắng. Câu hát "Palestina askatu!" (Tự do cho Palestine) lặp đi lặp lại không ngừng. Khi hai đội cùng trở lại sân trong hiệp hai, bài hát "Gora Palestina!" (Palestine muôn năm!) được phát, CĐV trên khán đài cùng nhún nhảy, một làn sóng người chạy vòng quanh sân. Đúng 16h, bảng điện tử lớn của San Mames xác nhận số khán giả: 51.396.

Lúc tiếng còi mãn cuộc vang lên, lại có thêm một tràng pháo tay nữa, lần này to hơn và kéo dài hơn, cùng nhiều tiếng hô vang "Palestina askatu!". HLV Abu Jazar vào sân, vẫy tay kêu gọi các học trò. Ông dẫn họ đi vòng quanh sân trong niềm biết ơn, giương cao một biểu ngữ "Cảm ơn xứ Basque" bằng tiếng Anh. Các tuyển thủ xứ Basque đi theo họ, ban đầu chậm rãi, sau đó chạy bộ để bắt kịp, cùng chia sẻ khoảnh khắc này. Không một ai rời khỏi sân.

Họ cùng tiến đến khán đài bắc, nơi pháo sáng cháy rực và những lá cờ Ikurrinas của xứ Basque cùng cờ Palestine chan hòa nhau thành một khối xanh lá, đỏ và trắng bay phấp phới. Tại cầu trường được gọi là "Thánh đường" của Athletic Bilbao, 50 cầu thủ hai đội cùng khoác tay ôm lấy nhau, đắm chìm trong những khúc ca của hơn 50.000 CĐV. Các nhân viên, cầu thủ, tất cả xếp thành hàng dài, họ hát bài "Txoria txori" của Mikel Laboa, một bài hát về tự do qua hình tượng một chú chim bị cắt đi đôi cánh.

Đến khi tất cả cuối cùng cũng chịu rời đi, ở một góc tĩnh lặng dưới khán đài, một thành viên của tuyển xứ Basque nói với một người bạn: "Anh có từng nhìn thấy cảnh tượng như thế này chưa?". Câu trả lời: "Chưa, chưa bao giờ".

"Một sự kiện không thể nào quên, một trận đấu chưa từng có", HLV trưởng Jagoba Arrasate của tuyển xứ Basque tuyên bố trong phòng họp báo sau trận. "Tôi tự hào về những gì đội tuyển đã làm, khẳng định sự đoàn kết với một dân tộc đang đau khổ. Mọi ký ức của hôm nay sẽ mãi được tôi mang theo đến hết đời. Tuyển Palestine đến đây lần đầu và họ sẽ được mãi khắc ghi. Bóng đá tuy không phải quan trọng nhất trong cuộc sống nhưng nó có thể đưa chúng ta đến những điều không bao giờ tưởng tượng được".

HLV Abu Jazar thì nói: "Tôi đã bị sốc, không có từ ngữ nào để diễn tả. Không chỉ trong sân mà ngay từ lúc chúng tôi đến sân bay, đi trên đường, ở khắp mọi nơi. Hôm nay là ngày quan trọng nhất cuộc đời tôi. Đại diện cho Palestine là một trọng trách, một gánh nặng lớn lao, nhưng vượt qua chông gai đã là thứ ăn vào máu của chúng tôi. Tôi sẽ kể câu chuyện về trận đấu lịch sử này đến hết phần đời còn lại".

Hoàng Thông (theo The Guardian)