Kết nối thương mại vùng biên giới Việt Nam - Campuchia

Diễn đàn là sự kiện kết nối doanh nghiệp, giới thiệu tiềm năng, cơ hội đầu tư và thúc đẩy xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu biên giới Việt Nam - Campuchia.

Theo Bộ Công thương, Campuchia được đánh giá là đối tác thương mại chiến lược của Việt Nam, sở hữu tuyến biên giới đất liền dài 1.137 km, đi qua 8 tỉnh của Việt Nam và 9 tỉnh của Campuchia. Hệ thống cửa khẩu trên tuyến biên giới phân bố trải dài trên toàn tuyến tạo điều kiện quan trọng để thúc đẩy xuất nhập khẩu, giao thương hàng hóa giữa hai nước.

Theo Quyết định 1200/QĐ-TTg năm 2023 phê duyệt Quy hoạch cửa khẩu trên tuyến biên giới đất liền Việt Nam - Campuchia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 do Thủ tướng Chính phủ ban hành: Mục tiêu đến năm 2030 hình thành các khu vực cửa khẩu phát triển đồng bộ về thương mại, logistics, du lịch và dịch vụ. Qua đó nhằm khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của tuyến biên giới, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, tăng cường giao lưu văn hóa - xã hội, đồng thời bảo đảm lưu thông hàng hóa thông suốt.

Trong 9 tháng năm 2025, kim ngạch xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu biên giới Việt Nam - Campuchia đạt 5,9 tỷ USD, tăng 15,5% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, xuất nhập khẩu của Việt Nam sang Campuchia qua các cửa khẩu biên giới đất liền đạt 5,83 tỷ USD, tăng 16,6% so với cùng kỳ năm 2024. Hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam gồm dệt may, thép, thủy sản; còn hàng nhập khẩu từ Campuchia chủ yếu là cao su, hạt điều và các mặt hàng nông sản khác. Cơ cấu hàng hóa mang tính bổ sung cho nhau, song vẫn tiềm ẩn nguy cơ nhập siêu theo mùa vụ.

Để thúc đẩy thương mại biên giới, Bộ Công Thương đặt mục tiêu đưa kim ngạch thương mại song phương Việt Nam - Campuchia đạt 20 tỷ USD vào năm 2030. Đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi chất lượng thương mại, đa dạng hóa hàng hóa và nâng cấp hạ tầng logistics. Đến năm 2027, phấn đấu 100% kho bãi cửa khẩu đáp ứng yêu cầu lưu trữ. Trong đó, 80% cung cấp dịch vụ logistics đầy đủ và kết nối hiệu quả chuỗi cung ứng nội địa.

Bà Vũ Thị Minh Ngọc, Trưởng Phòng Hạ tầng thương mại - Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, cho biết: Các thỏa thuận song phương giữa Việt Nam và Campuchia những năm qua đã tạo nền tảng quan trọng để phát triển thương mại biên giới. Trong đó, Bản ghi nhớ năm 2019 về phát triển hạ tầng thương mại biên giới, Hiệp định Thương mại biên giới năm 2024 và Bản thỏa thuận thúc đẩy thương mại giai đoạn 2025-2026 đã mở ra hành lang pháp lý đồng bộ, giúp các địa phương Tây Ninh, An Giang, Đồng Tháp, Gia Lai… đẩy nhanh quy hoạch và kết nối hạ tầng cửa khẩu, chợ biên giới, kho bãi và trung tâm logistics.

Theo bà Ngọc, việc triển khai các cơ chế hợp tác này đang thúc đẩy mạnh mẽ mô hình “cửa khẩu số”, “một cửa - một lần dừng”, qua đó rút ngắn thời gian thông quan và tăng lưu lượng hàng hóa, đặc biệt trên các hành lang kinh tế quan trọng như Mộc Bài - Phnom Penh, Tịnh Biên - Takeo, Hà Tiên - Kep. Đồng thời, các tỉnh như Tây Ninh, An Giang, Đồng Tháp đã đưa các hạng mục trung tâm logistics, kho ngoại quan, siêu thị, trung tâm thương mại vào quy hoạch, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút doanh nghiệp lớn đầu tư theo hướng xã hội hóa.

Bà Ngọc nhấn mạnh, với lợi thế tuyến biên giới với Campuchia kéo dài và sở hữu nhiều cửa khẩu quốc tế như: Mộc Bài, Xa Mát, Tịnh Biên, Khánh Bình, Hà Tiên, nên khu vực biên giới Việt Nam - Campuchia có tiềm năng trở thành “cửa ngõ thương mại” của Việt Nam kết nối với thị trường Campuchia và rộng hơn là ASEAN, đóng vai trò động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế khu vực.

Hiện hầu hết các tỉnh giáp Campuchia đã có hệ thống chợ biên giới, chợ cửa khẩu. Nhiều địa phương như Tây Ninh, Đồng Tháp, An Giang đã có siêu thị, cửa hàng tiện lợi. Song song đó, các cửa khẩu lớn như: Mộc Bài, Xa Mát, Tịnh Biên, Hà Tiên nằm trên trục giao thông quan trọng, kết nối trực tiếp đến các trung tâm kinh tế Việt Nam như: TP Hồ Chí Minh, Cần Thơ.

Theo Bộ Công Thương, tuy hạ tầng thương mại biên giới Việt Nam - Campuchia có bước phát triển mạnh, nhưng hiện thiếu tính đồng bộ và liên kết vùng. Trong đó, các dự án chợ biên giới, kho hàng hóa, trung tâm logistics phân tán, chưa hình thành chuỗi khép kín "chợ - kho - logistics - trung tâm thương mại". Trong đó, nhiều chợ biên giới xuống cấp, cơ sở vật chất nghèo nàn, chưa đáp ứng tiêu chuẩn thương mại hiện đại; logistics chủ yếu ở quy mô nhỏ, thiếu dịch vụ giá trị gia tăng. Các tỉnh chưa có trung tâm thương mại quy mô lớn tại biên giới nên không thu hút người tiêu dùng và thương nhân tham gia kinh doanh.

Bà Nguyễn Duy Linh Thảo, Phó giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang nhấn mạnh: Để phát triển thương mại biên giới, tỉnh An Giang sẽ tập trung hoàn thiện hạ tầng cửa khẩu và logistics. Trong đó, tỉnh đẩy nhanh đầu tư hạ tầng Khu kinh tế cửa khẩu Tịnh Biên, Khánh Bình, Hà Tiên; xây dựng bến cảng nội địa, kho ngoại quan, kho lạnh quy mô lớn; phát triển hệ thống giao thông kết nối cửa khẩu với quốc lộ, đường cao tốc trong và ngoài tỉnh, các khu công nghiệp.

Bà Thảo cũng cho biết, tỉnh An Giang cũng tập trung đẩy mạnh chuyển đổi số trong thương mại biên giới; hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường Campuchia; phát triển thương mại, dịch vụ vùng biên. An Giang cũng tập trung nâng cấp chợ biên giới; phát triển loại hình thương mại mới như: trung tâm mua sắm miễn thuế, dịch vụ logistics, vận chuyển quốc tế; tăng cường hợp tác song phương với tỉnh Kandal, Takeo; tổ chức hội chợ biên giới Việt Nam - Campuchia thường niên tại Tịnh Biên, Long Bình.

Theo định hướng phát triển hạ tầng thương mại biên giới Việt Nam - Campuchia đến năm 2030, tầm nhìn 2035, Bộ Công Thương cho biết sẽ ưu tiên hoàn thiện, nâng cấp đồng bộ hệ thống hạ tầng thương mại tại các khu vực cửa khẩu. Trọng tâm là phát triển các trung tâm logistics, kho ngoại quan, kho lạnh tại các cửa khẩu quốc tế quan trọng như: Bình Hiệp, Mộc Bài (Tây Ninh); Hà Tiên - Giang Thành, Tịnh Biên - Vĩnh Xương (An Giang); Thường Phước - Dinh Bà (Đồng Tháp); Hoa Lư (Bình Phước); Lệ Thanh (Gia Lai)… nhằm đáp ứng nhu cầu lưu chuyển hàng hóa ngày càng tăng.

Cùng với đó, Bộ Công Thương định hướng chuẩn hóa và hiện đại hóa hệ thống chợ biên giới, siêu thị, trung tâm thương mại, trung tâm mua sắm; chuyển đổi các chợ tạm, manh mún thành chợ đạt chuẩn, có khả năng thu hút doanh nghiệp đầu tư và phục vụ tốt nhu cầu tiêu dùng bền vững của cư dân biên giới. Bộ Công Thương cũng tập trung xây dựng và vận hành mô hình cửa khẩu thông minh một lần dừng, gắn với triển khai rộng rãi hải quan điện tử và các địa điểm tập kết tập trung. Việc này nhằm rút ngắn thời gian thông quan, giảm chi phí logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Đến năm 2030, sẽ hình thành các trung tâm hội chợ, triển lãm biên giới tại những địa bàn có tiềm năng giao thương, du lịch lớn như: Châu Đốc - Tịnh Biên, An Giang. Đây sẽ là điểm nhấn thúc đẩy xúc tiến thương mại, quảng bá hàng hóa và kết nối doanh nghiệp theo chuỗi sản xuất - phân phối - logistics. Song song đó, Việt Nam và Campuchia sẽ tăng cường hợp tác song phương trong quy hoạch, xây dựng và khai thác hạ tầng thương mại biên giới; thúc đẩy liên kết cửa khẩu - cảng biển, cửa khẩu - khu công nghiệp, khu nông nghiệp công nghệ cao nhằm hình thành chuỗi cung ứng và các trung tâm phân phối liên vùng.

Đến năm 2030, Bộ Công thương phấn đấu nâng tỷ lệ hạ tầng thương mại biên giới đạt chuẩn quốc gia; giảm 10 - 15% chi phí logistics, tăng kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu qua các cửa khẩu biên giới. Đồng thời bảo đảm phát triển kinh tế - xã hội gắn với quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống cư dân vùng biên giới.