Ông Zelensky: Mỹ muốn lập 'vùng kinh tế tự do' ở Donbass

Tổng thống Volodymyr Zelensky hôm 11/12 xác nhận Ukraine đã chuyển cho Mỹ kế hoạch hòa bình cập nhật, thêm rằng đây là một bộ tài liệu thay vì là văn bản đơn lẻ, phần nhiều vẫn cần được hoàn thiện. Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump muốn đạt được "hiểu biết đầy đủ" về tình trạng của kế hoạch này chậm nhất là vào Giáng sinh.

Dù vậy, ông Zelensky lưu ý rằng vấn đề về lãnh thổ vẫn chưa được giải quyết, trong đó Nga muốn kiểm soát toàn bộ vùng Donbass, gồm tỉnh Donetsk và Lugansk, điều mà Ukraine "không thể chấp nhận".

"Theo lập trường từ chúng tôi, sẽ là hợp lý nếu dừng lại ở vị trí hiện tại, tức là đóng băng tiền tuyến. Đã có cuộc thảo luận về những quan điểm khác biệt và vấn đề vẫn chưa được quyết định", ông nói.

Tổng thống Zelensky cho biết Mỹ đã đề nghị Ukraine rút quân khỏi các lãnh thổ còn kiểm soát ở vùng Donbass để thiết lập "vùng kinh tế tự do" tại những khu vực này. Phía Nga gọi đây là vùng "phi quân sự" và lực lượng của Moskva sẽ không tiến vào đó.

Theo ông Zelensky, câu hỏi cần được giải đáp là ai sẽ quản lý những khu vực đó và làm thế nào để đảm bảo quá trình rút quân được tiến hành theo cách công bằng. "Nếu một bên rút quân, điều họ muốn Ukraine thực hiện, tại sao bên còn lại không rút đi theo khoảng cách tương đương ở hướng ngược lại?", ông nói, đồng thời gợi ý rằng Nga cũng nên rút khỏi vùng lãnh thổ mà nước này kiểm soát.

Tổng thống Zelensky cũng đặt câu hỏi rằng ai sẽ chịu trách nhiệm giám sát "vùng kinh tế tự do", nhằm đảm bảo binh sĩ Nga không xâm nhập vào khu vực này "dưới vỏ bọc là dân thường và giành quyền kiểm soát".

Theo ông, cần phải đưa ra "đề xuất công bằng" khi muốn bàn về vấn đề thỏa hiệp và chưa chắc Ukraine sẽ chấp nhận phương án trên. Tổng thống Zelensky nhấn mạnh vấn đề về lãnh thổ cần phải do người dân Ukraine trả lời, thông qua bầu cử hoặc trưng cầu dân ý.

Mỹ chưa bình luận về tuyên bố của Tổng thống Zelensky, song cho biết Tổng thống Trump "vô cùng thất vọng" với cả Nga lẫn Ukraine. "Ông ấy không muốn bàn gì thêm nữa mà muốn có hành động để cuộc chiến kết thúc", thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói.

Washington tháng trước đưa ra kế hoạch nhằm kết thúc chiến sự tại Ukraine, đang tìm cách thuyết phục Moskva và Kiev chấp thuận. Đề xuất ban đầu gồm 28 điểm, trong đó yêu cầu Ukraine từ bỏ một phần lãnh thổ, chấp nhận giới hạn quy mô quân đội và ngừng theo đuổi mục tiêu gia nhập NATO. Phiên bản này vấp phải phản đối từ Ukraine cùng các quốc gia châu Âu, với lý do quá thiên về Nga.

Nga hiện kiểm soát khu vực tương đương hơn 19% diện tích Ukraine trước năm 2014, trong đó có bán đảo Crimea, gần như toàn bộ tỉnh Lugansk, hơn 80% tỉnh Donetsk, khoảng 75% vùng Kherson và Zaporizhzhia, cùng một phần nhỏ các tỉnh Kharkov, Sumy và Dnipropetrovsk.

Phạm Giang (Theo CNN, AFP, Reuters)