Tòa thành bằng đá cổ độc nhất vô nhị Việt Nam trước khi được "đại tu"

Ngày 28/8, UBND tỉnh Thanh Hóa đã có quyết định phê duyệt dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi, tôn tạo một số hạng mục công trình thuộc khu vực Thành nội Di sản văn hóa Thế giới Thành nhà Hồ, huyện Vĩnh Lộc cũ (nay là xã Tây Đô, tỉnh Thanh Hóa), với tổng mức đầu tư hơn 354 tỷ đồng.

Ông Nguyễn Hữu Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ, cho biết đây là lần tu bổ, tôn tạo lớn nhất kể từ khi Thành nhà Hồ được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa Thế giới, vào tháng 6/2011.

Theo ông Hữu Anh, Thành nội là trung tâm quyền lực và văn hóa của triều đại nhà Hồ, được xây dựng trên bình đồ gần vuông, với hai mặt Đông - Tây dài 883m, Nam - Bắc dài 870m, có tổng diện tích khoảng 77ha. Trong ảnh, là toàn cảnh Thành nội Di sản văn hóa Thế giới Thành nhà Hồ.

Theo quyết định phê duyệt, dự án được triển khai trong giai đoạn 2025-2028. Cụ thể, giai đoạn 2025-2027 sẽ tập trung vào cải tạo Khu trưng bày khảo cổ Điện Hoàng Nguyên; tu bổ, phục hồi Hào thành phía Nam (gồm cả Vệ thành); tu bổ, phục hồi đường Hoàng Gia; tu bổ, chống thấm Cổng Nam; xây dựng đường giao thông nội bộ, cây xanh cảnh quan, điện chiếu sáng và hạ tầng kỹ thuật.

Giai đoạn 2 (2027-2028) tiếp tục phục hồi, tôn tạo Đông Thái Miếu, Tây Thái Miếu và cầu Nam Thành. Nguồn vốn thực hiện dự án đến từ ngân sách Trung ương và ngân sách tỉnh. Trong ảnh là công trường khảo cổ tại Điện Hoàng Nguyên (Ảnh: Trung tâm Bảo tồn Di sản văn hóa Thế giới Thành nhà Hồ cung cấp).

Ngoài ra, dự án còn tôn tạo đường Hoàng Gia với tổng chiều dài 615,7m. Trục đường Hoàng Gia được tu bổ theo nguyên tắc tôn trọng quy mô, cao độ nền đường, vật liệu nguyên gốc và sử dụng tối đa các mặt lát, nền đường gốc còn tốt; chỉ bổ sung tu bổ cho phần đường bị khuyết thiếu, sụt lún, hư hại theo đúng quy mô và vật liệu,... của tuyến đường gốc đã xuất lộ qua các đợt khai quật khảo cổ.

Vật liệu xây dựng con đường là đá xanh, tương đồng với vật liệu nguyên gốc (chất liệu, kích thước, màu sắc, hình dáng, kiểu lát đá,...). Trong ảnh là vị trí sẽ tôn tạo con đường Hoàng Gia.

Khu vực cổng Nam sẽ được hạ giải lớp đá xanh và lớp đá cubic, bóc dỡ lớp vữa lót và bờ máng nước hiện trạng, mở rộng lòng máng lên 400mm; vệ sinh bề mặt, bơm keo chống thấm vào các khe 5 mạch; làm lại lớp bê tông lót bằng vữa xi măng cát vàng dày, quét chống thấm mái, lát đá.

Ngoài ra, bề mặt tường tại các cổng Đông - Tây - Bắc - Nam cũng được chống thấm, vệ sinh, bơm keo chống thấm phủ các mạch vữa.

Theo ghi nhận, tại tường thành phía Bắc đã xuất hiện 16 vị trí sạt lở.

Trước tình trạng đó, tỉnh Thanh Hóa đã triển khai Dự án "Gia cố, chống đỡ cấp thiết các đoạn tường thành có nguy cơ sạt lở thuộc di sản văn hóa thế giới Thành nhà Hồ".

Bên trong nội thành hiện nay, người dân địa phương trồng lúa và canh tác các loại cây hoa màu.

Phía ngoại thành, hiện nay người dân chủ yếu sinh sống tập trung tại khu vực các cổng phía Đông, Nam và Tây.

Theo lãnh đạo Trung tâm Bảo tồn Di sản văn hóa Thế giới Thành nhà Hồ, ngoài tu bổ các hạng mục nói trên, dự án còn có các hạng mục trồng cây xanh như hoa đại, sim rừng, cẩm tú mai, mẫu đơn. Đồng thời xây dựng lại hệ thống đường giao thông và lắp đặt hệ thống chiếu sáng.

Có tổng thể 5 tuyến đường nội bộ được đầu tư, trong đó có các tuyến đường xây dựng phục vụ cho việc xe điện chở khách tham quan. Hiện nay, các tuyến đường dành cho xe điện chở khách tham quan được xây dựng bằng bê tông, có dấu hiệu xuống cấp, gây khó khăn khi phương tiện di chuyển.

Hạng mục Khu trưng bày khảo cổ Điện Hoàng Nguyên rộng 9.000m2 hứa hẹn sẽ là điểm tham quan hấp dẫn đối với du khách. Theo dự án, các nhà khảo cổ sẽ phỏng dựng nền móng công trình Điện Hoàng Nguyên, có mặt bằng hình chữ Công với tổng diện tích phỏng dựng 2832m2 bao gồm: nền móng, hệ thống chân tảng bằng đá xanh, bậc cấp xây gạch đặc, bó nền xây gạch vồ đất sét nung phục chế.

Vị trí Thành nhà Hồ (Ảnh: Google Maps).