Tp.HCM sau sáp nhập: Kiến tạo hệ sinh thái công nghiệp thế hệ mới

23/09/2025 11:04

Với tiềm lực sẵn có Tp.HCM mới sẽ là địa phương quy tụ sự phát triển đồng bộ các ngành nghề từ Kinh tế, Công nghiệp, dịch vụ và Logistic…

Xây dựng quỹ đất lớn cho phát triển công nghiệp

Sau sáp nhập, Tp.HCM có cơ cấu kinh tế dịch chuyển theo hướng tỉ trọng công nghiệp và nông nghiệp tăng lên, tỉ trọng dịch vụ giảm.

Cụ thể, so với Tp.HCM cũ, công nghiệp (bao gồm công nghiệp và xây dựng) từ 21,7% lên 34,9%, nông nghiệp từ 0,5% lên 2,2%, dịch vụ từ 65,5% giảm còn 51,9%, thuế sản phẩm trừ trợ cấp từ 12% giảm còn 11%.

Cơ cấu kinh tế này cho thấy công nghiệp chiếm tỉ trọng lớn và đóng vai trò quan trọng hơn cho tăng trưởng và phát triển kinh tế của Tp.HCM mới.

Theo báo cáo của Sở Công thương Tp.HCM, trong giai đoạn 2023–2025, Tp.HCM sẽ đưa vào hoạt động thêm ít nhất 5 khu công nghiệp mới với tổng diện tích trên 3.000 ha, tập trung chủ yếu tại các huyện Bàu Bàng, Bắc Tân Uyên và thị xã Tân Uyên (Bình Dương cũ).

Đơn cử sẽ có KCN Cây Trường (Bàu Bàng cũ) có quy mô hơn 700 ha, với định hướng phát triển KCN chuẩn sinh thái, kết nối hạ tầng đồng bộ với các tỉnh Tây Nguyên, Tây Ninh, cửa khẩu biên giới…

Ngoài ra, loạt các KCN VSIP III (giai đoạn 1, 2) cũng đã thu hút hàng loạt dự án tầm cỡ từ Nhật Bản, Singapore và châu Âu. Khu công nghiệp Bàu Bàng mở rộng, cũng được lựa chọn làm "điểm" để hướng tới KCN sinh thái thu hút đầu tư nước ngoài.

Theo quy hoạch giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Tp.HCM bổ sung 14 KCN mới với tổng diện tích 3.833 ha. Trong đó, KCN Phạm Văn Hai (huyện Bình Chánh) với quy mô 668 ha được quy hoạch làm KCN sinh thái kiểu mẫu.

Bên cạnh đó, các KCN hiện hữu như Tân Tạo, Hiệp Phước cũng sẽ được chuyển đổi theo hướng "xanh hóa" với lộ trình cụ thể và chính sách hỗ trợ phù hợp về tài chính, công nghệ, thủ tục pháp lý.

Thành phố cũng triển khai thí điểm mô hình cụm công nghiệp sinh thái, khuyến khích các DN trong KCN liên kết cộng sinh - chia sẻ nguồn lực, tuần hoàn nguyên liệu và xử lý chất thải chung.

Tại toạ đàm "Động lực phát triển công nghiệp Tp.HCM", TS. Nguyễn Thanh Trọng, Trường Đại học Quốc tế miền Đông cho rằng: "Tp.HCM hiện nay có không gian, quỹ đất cho phát triển công nghiệp. Tp.HCM mới có một quỹ đất lớn để thu hút đầu tư phát triển công nghiệp, có điều kiện thuận lợi để định hình không gian phát triển công nghiệp".

Theo TS. Nguyễn Thanh Trọng, với dư địa phát triển và tiềm năng vốn có từ các địa phương sáp nhập lại. Thành phố cần rà soát quỹ đất cho phát triển công nghiệp, quy hoạch lại các KCX, KCN, đầu tư các KCN mới theo hướng chuyên ngành, KCN thế hệ mới theo hướng xanh, thông minh, sinh thái gắn với quy hoạch phát triển đô thị.

"Thúc đẩy" ngành Logistics, công nghiệp phụ trợ

Nhận định về sự phát triển hiện nay và trong thời gian tới của Tp.HCM. Chuyên gia kinh tế, TS.Huỳnh Thanh Điền cho rằng: "Sau sáp nhập, Tp.HCM cần dẫn dắt thiết chế điều phối tạo sự liên kết vùng, xây dựng bản đồ chuỗi giá trị công nghiệp.

Đầu tư trọng điểm Logistics, hạ tầng số, dữ liệu sản xuất – thị trường. Thúc đẩy liên kết: FDI - doanh nghiệp nội, công nghiệp phụ trợ, đào tạo nhân lực và chuyên biệt hóa vai trò sản xuất, phụ trợ, logistics trong chuỗi giá trị vùng".

PGS.TS. Võ Thị Ngọc Thúy, chuyên gia kinh tế nhận định: "Hiện nay, dư địa phát triển của Tp.HCM là quá lớn, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế – công nghiệp của cả vùng Đông Nam Bộ và toàn quốc".

Trên nền tảng này theo bà Thúy, Tp.HCM cần thực hiện một chiến lược phát triển công nghiệp bài bản, lấy việc xây dựng vùng công nghiệp liên kết đa trung tâm làm cốt lõi.

Điều này bao gồm phân vùng chức năng hợp lý giữa trung tâm công nghệ cao – R&D, các khu sản xuất chế biến – chế tạo, logistics, công nghiệp hỗ trợ và khu vực cảng biển – công nghiệp nặng.

Mỗi khu vực sẽ đóng vai trò cụ thể trong chuỗi giá trị liên vùng, từ nghiên cứu – thiết kế đến sản xuất – xuất khẩu, tạo thành một hệ sinh thái công nghiệp khép kín, hiệu quả và có khả năng mở rộng quy mô theo nhu cầu thị trường.

Đây sẽ là nền tảng giúp thành phố khẳng định vị thế là trung tâm công nghiệp – logistics – đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực, đóng góp bền vững cho tăng trưởng kinh tế quốc gia trong giai đoạn tới.

Tp.HCM cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu không gian (GIS) tích hợp các thông tin về quy hoạch hạ tầng công nghiệp, mạng lưới giao thông, logistics, dân cư và năng lượng, giúp hỗ trợ ra quyết định, giám sát và điều phối liên vùng hiệu quả.

Đồng thời, cần đẩy mạnh triển khai mạng 5G, hạ tầng IoT và ứng dụng dữ liệu lớn (Big Data) nhằm phục vụ quản lý thông minh các khu công nghiệp, cảng cạn, trung tâm logistics và các cơ sở sản xuất.

Tp.HCM cần gắn kết quy hoạch công nghiệp với định hướng phát triển đô thị xanh – thông minh. Các khu công nghiệp và khu vực phụ trợ cần được tích hợp trong hệ sinh thái đô thị có đầy đủ hạ tầng kỹ thuật – xã hội hiện đại, dịch vụ y tế, giáo dục, nhà ở công nhân và khu công viên – cây xanh.

Mô hình phát triển này sẽ tạo điều kiện nâng cao chất lượng sống cho người lao động, thu hút nhân lực chất lượng cao, đồng thời hình thành nên các khu đô thị công nghiệp kiểu mẫu, phát triển bền vững và hấp dẫn đầu tư trong dài hạn.

Theo PGS.TS Võ Thị Ngọc Thuý, Tp.HCM hiện naycần đẩy mạnh các giải pháp thể chế và huy động nguồn lực nhằm thúc đẩy phát triển hạ tầng công nghiệp một cách bền vững và hiệu quả.

Trước tiên, thành phố cần tăng cường hợp tác công – tư (PPP) thông qua việc xây dựng cơ chế ưu đãi đầu tư rõ ràng, chia sẻ rủi ro hợp lý và bảo đảm lợi ích hài hòa giữa Nhà nước và nhà đầu tư.

Cần ban hành các chính sách khuyến khích mạnh mẽ nhằm thu hút doanh nghiệp tư nhân và nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào các dự án trọng điểm như phát triển giao thông liên vùng, trung tâm logistics, khu công nghiệp công nghệ cao và hạ tầng năng lượng sạch.

Bên cạnh đó, việc chủ động tạo lập quỹ đất sạch có vai trò then chốt trong việc triển khai các dự án quy mô lớn. Thành phố cần hoàn thiện quy hoạch sử dụng đất theo định hướng tích hợp công nghiệp – đô thị – sinh thái, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng và thực hiện tái định cư một cách công bằng, hợp lý.

Ngoài ra, Tp.HCM cần đổi mới chính sách thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) theo hướng chọn lọc và chiến lược hơn. Việc ưu tiên các lĩnh vực như công nghệ cao, logistics hiện đại, năng lượng sạch, công nghiệp hỗ trợ và đổi mới sáng tạo cần đi kèm với việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, số hóa quy trình cấp phép và minh bạch hóa toàn bộ quá trình phê duyệt dự án.

Đây là những điều kiện tiên quyết để tăng cường niềm tin của nhà đầu tư, nâng cao chất lượng dòng vốn FDI và thúc đẩy phát triển công nghiệp theo chiều sâu trong giai đoạn tới.

Phát huy cơ chế và chính sách vượt trội của Tp.HCM thu hút đầu tư phát triển công nghiệp

TS. Nguyễn Thanh Trọng, Trường đại học Quốc tế miền Đông:

Tp.HCM cần có chiến lược thu hút đầu tư có trọng tâm (cả về đầu tư hạ tầng, ngành công nghiệp, sản phẩm và công nghệ), trong đó ưu tiên các lĩnh vực công nghiệp thâm dụng công nghệ, các dự án sản xuất xanh, có tác động lan tỏa cao trong việc góp phần hình thành hệ sinh thái công nghiệp thông minh và thân thiện với môi trường.

Thu hút các thành phần kinh tế, cả kinh tế nhà nước, kinh tế tư nhân, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đầu tư phát triển các ngành công nghiệp, trong đó phát huy vai trò của kinh tế nhà nước trong việc đầu tư hạ tầng cho phát triển công nghiệp (tập trung vào phát triển các KCN, giao thông kết nối, năng lượng, hệ thống cảng và logistics công nghiệp).

Phùng Sơn

Bài 2:Chìa khóa để tối ưu chuỗi giá trị công nghiệp hiện đại