'Tuyển sai nhân viên lương 20 triệu, công ty bị ngốn 300 triệu đồng'

Nhiều năm làm việc và nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục và nghề nghiệp, tôi thấy có một thực trạng trong tuyển dụng mà nhiều công ty đang mắc phải. Đó là trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn chưa coi trọng công tác tuyển dụng.

Họ xem đó như một thủ tục hành chính: đăng tin sơ sài, yêu cầu ứng viên "phải có kinh nghiệm", rồi ngồi chờ hồ sơ gửi đến. Thực tế, cách làm này không chỉ khiến họ bỏ lỡ nhân tài, mà còn gây ra những chi phí ẩn lớn trong quản trị nhân sự.

Một khảo sát nghiên cứu chỉ ra rằng mỗi nhân viên không phù hợp có thể khiến doanh nghiệp mất trung bình 1,5 lần lương mỗi năm do hiệu suất kém, xung đột nội bộ và chi phí thay thế.

Điều này nghĩa là nếu một công ty trả 20 triệu đồng một tháng cho một vị trí, việc tuyển sai có thể "ngốn" đến hơn 300 triệu đồng. Trong khi đó, đầu tư cho tuyển dụng bài bản, như xây dựng thương hiệu nhà tuyển dụng, viết thông báo rõ ràng, sàng lọc công bằng, lại rẻ hơn nhiều lần.

Thế nhưng, nhiều doanh nghiệp vẫn mắc ba sai lầm phổ biến.

Thứ nhất, chỉ tập trung vào kinh nghiệm. Không ít nhà tuyển dụng khăng khăng ứng viên "phải có 3-5 năm trong ngành" mà quên rằng kỹ năng, thái độ và khả năng thích ứng mới là yếu tố quyết định.

Một kết quả nghiên cứu nội bộ trong một tập đoàn công nghệ lớn nhất nhì thế giới chỉ ra rằng thành công của nhân viên không tỷ lệ thuận với số năm kinh nghiệm, mà phụ thuộc vào tư duy giải quyết vấn đề và tinh thần hợp tác.

Thứ hai, đăng tin tuyển dụng cẩu thả. Thông báo thường chỉ vài dòng: "Cần nhân viên kinh doanh, lương thỏa thuận". Ứng viên đọc xong không thấy động lực nộp đơn, vì không rõ mình sẽ làm gì, học hỏi gì và được đãi ngộ ra sao. Trong khi đó, một tin tuyển dụng tốt phải giống như một quảng cáo nghề nghiệp: vừa trung thực, vừa truyền cảm hứng.

Thứ ba, thiếu chiến lược dài hạn. Doanh nghiệp thường tuyển người khi "cần gấp", dẫn đến quy trình bị rút ngắn, chọn vội, dễ sai. Trong khi những công ty thành công trên thế giới luôn duy trì "hồ sơ ứng viên tiềm năng" và coi tuyển dụng là hoạt động liên tục, không chỉ diễn ra khi có vị trí trống.

Để thay đổi, các nhà quản lý cần nhận ra: tuyển dụng không phải chi phí, mà là khoản đầu tư. Đầu tư vào đâu?

Thứ nhất, xây dựng thương hiệu tuyển dụng, cho ứng viên thấy họ sẽ được làm việc trong một môi trường chuyên nghiệp và phát triển.

Thứ hai, đầu tư vào quy trình: từ mô tả công việc minh bạch, đến phỏng vấn có cấu trúc và đánh giá đa chiều. Thứ ba, đầu tư vào trải nghiệm ứng viên: đối xử với họ như khách hàng, tôn trọng ngay cả khi không chọn.

Nhân sự là "xương sống" của mọi tổ chức. Một chiến lược kinh doanh tốt sẽ không thể thành công nếu thiếu những con người phù hợp để thực hiện. Nhiều nhà sáng lập khởi nghiệp ở Việt Nam thừa nhận, thất bại lớn nhất không phải là ý tưởng hay vốn, mà là tuyển sai người đồng hành.

Tuyển dụng đúng cách giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí, đồng thời tạo dựng văn hóa tích cực và tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Đây không còn là việc "nên làm", mà là việc buộc phải làm nếu muốn phát triển bền vững.

Phúc Nhân