Ưu tiên bố đơn thân nuôi 2 con dễ bị hiểu sinh nhiều con càng nhiều tiền?

Tại phiên thảo luận tổ sáng 23/10 về dự thảo Luật Dân số (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng quy định "ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội cho nam giới có hai con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết" cần được rà soát kỹ để tránh hiểu sai và khó áp dụng trong thực tế.

Chính sách để khuyến khích giữ mức sinh

Theo dự thảo, Khoản 1, Điều 13 nêu rõ một trong các biện pháp duy trì mức sinh thay thế là "ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở đối với phụ nữ sinh đủ hai con hoặc nam giới có hai con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết".

Đại biểu Hoàng Văn Bình (đoàn Lai Châu) cho rằng quy định này còn nhiều điểm chưa chặt chẽ. Ông đề nghị bổ sung cụm từ "trở lên" sau cụm "sinh con thứ hai" để mở rộng phạm vi khuyến khích sinh đẻ.

Riêng về nội dung ưu tiên mua nhà ở xã hội, ông Bình lưu ý: "Cụm từ "nam giới có hai con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết" cần được nghiên cứu lại. Trong bối cảnh xã hội hiện đại, có nhiều tình huống phức tạp, không chỉ ly hôn hay vợ mất. Nếu quy định không rõ ràng, sẽ khó khăn khi thực hiện chính sách". 

Đại biểu Lê Xuân Thân (đoàn Khánh Hòa) cũng bày tỏ cùng quan điểm: "Cụm từ "nam giới có 2 con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết" như dự thảo vừa khó hiểu vừa có thể suy diễn, hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau.

Do đó, ban soạn thảo cần nghiên cứu, chỉnh sửa rõ hơn theo hướng bổ sung thêm tiêu chí tuổi của con (dưới 18 tuổi), và tình trạng của người cha (phải nuôi dưỡng, chăm sóc con của mình khi không còn mẹ". 

Chính sách có thể tạo tác dụng ngược?

Đại biểu Hoàng Quốc Khánh (đoàn Lai Châu) cho rằng việc duy trì mức sinh thay thế là cần thiết, song chính sách cần thống nhất, cụ thể và phù hợp với từng vùng, từng nhóm dân tộc.

Ông dẫn chứng thực tế ở một số địa phương vùng sâu vùng xa đang thực hiện chính sách hỗ trợ trẻ em vùng khó khăn bằng tiền hàng tháng. 

"Chúng tôi rất đồng tình với chính sách hỗ trợ. Tuy nhiên, chính sách này vô tình khiến một số hộ gia đình ở vùng sâu, vùng xa hiểu sai, cho rằng sinh càng nhiều con càng có tiền hỗ trợ. Có nơi, một gia đình sinh đến 4–5 con. Tôi cho rằng chính sách phải thiết kế, quy định kỹ lưỡng, chặt chẽ, nếu không sẽ khuyến khích sinh nhiều quá mức, tạo gánh nặng cho y tế, giáo dục và an sinh xã hội. 

Tôi cho rằng ngoài đưa ra các quy định hỗ trợ cần phải tăng cường truyền thông để người dân hiểu đúng bản chất", ông Khánh nói.

Đại biểu Chamaléa Thị Thủy (đoàn Khánh Hòa) nhận định, dự thảo Luật đã đưa ra nhiều chính sách để khuyến khích mỗi cặp vợ chồng sinh đủ hai con như tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính, hỗ trợ nhà ở, song việc thực thi còn vướng do hạn chế nguồn lực, đặc biệt tại các địa phương khó khăn.

“Tôi kiến nghị bổ sung nguyên tắc "thực hiện trong phạm vi khả năng cân đối của ngân sách nhà nước và địa phương" để bảo đảm tính khả thi", bà Thủy nói. 

Theo bà, chính sách dân số cần mang tính dài hạn, thay vì chỉ tập trung vào hỗ trợ tài chính ngắn hạn.

"Cần hướng tới các biện pháp bền vững như phát triển hệ thống trông trẻ, mầm non công lập và tư thục chất lượng cao, giảm gánh nặng cho phụ nữ sau sinh", bà đề xuất.

Bà Thủy cũng kiến nghị xem xét giảm thuế thu nhập cá nhân cho các hộ gia đình sinh đủ hai con, coi đây là hình thức khuyến khích trực tiếp và phù hợp với xu hướng nhiều quốc gia có tỷ suất sinh thấp.

"Các chính sách này không chỉ giúp người dân yên tâm sinh con, mà còn góp phần thực hiện hiệu quả mục tiêu dân số", đại biểu nhấn mạnh.