Vì sao hàng trăm người đội mưa rét, chen nhau suất mua nhà xã hội ở Hà Nội?

Xếp hàng từ 2h ngày 19/11, anh Nguyễn Văn Thái (38 tuổi, quê Tuyên Quang) là một trong những đến sớm nhất để chờ lấy phiếu hẹn nộp hồ sơ mua nhà xã hội tại ô đất CT3 - khu đô thị mới Kim Chung, xã Đông Anh. Để chống chọi với thời tiết mưa rét 11-12 độ C, anh đã mang chiếu ngủ, chăn để "cắm chốt" qua đêm.

Vợ chồng anh Tiến hiện làm công nhân tại một nhà máy sản xuất phụ tùng ôtô trong khu công nghiệp Thăng Long, cách dự án khoảng 1 km. Hơn 16 năm làm việc tại đây, gia đình anh cùng hai con nhỏ ở thuê trong căn nhà trọ rộng 20 m2 gần khu công nghiệp.

"Tôi phải xin nghỉ làm ngày hôm nay, gửi hai cháu nhỏ cho ông bà để xếp hàng. Chờ đợi trong mưa rét rất cực, nhưng nhìn quanh nhiều người như mình, cũng vì giấc mơ có căn nhà ổn định", anh Thái chia sẻ.

Đây không phải lần đầu xuất hiện tình trạng xếp hàng xuyên đêm chờ đăng ký mua nhà ở xã hội tại Thủ đô. Tháng trước, thời điểm khu nhà xã hội tại xã Đông Anh của Tổng công ty 319 nhận hồ sơ, hàng trăm người cũng đổ về xếp hàng từ tối hôm trước, chấp nhận thức cả đêm để chờ đến lượt.

Tình trạng nhiều người "chen chân" mua nhà xã hội diễn ra trong bối cảnh thị trường thiếu nhà vừa túi tiền,trong khi dự án thương mại giá nhảy vọt lên quanh 100 triệu đồng một m2.

Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) nhìn nhận nhu cầu lớn nhất của thị trường nằm ở phân khúc nhà ở vừa túi tiền, nhưng 3 năm qua nguồn cung phần lớn là bất động sản cao cấp, phục vụ nhu cầu đầu tư và đầu cơ. Ngay cả các khu vực vùng ven - vốn được kỳ vọng cung cấp nhà giá hợp lý, thực tế cũng ngày càng đắt đỏ và chỉ thấp hơn một chút so với khu vực trung tâm.

Theo dữ liệu của VARS, phân khúc 80-200 triệu đồng một m2 chiếm tỷ trọng cao nhất với 42% tổng nguồn cung chung cư tại Hà Nội. Trong khi nhóm căn hộ bình dân, vốn là loại hình được người dân trông đợi nhất, chỉ chiếm 3% lượng hàng mở bán, và đều đến từ dự án nhà xã hội. Điều này có nghĩa sản phẩm nhà thương mại giá rẻ gần như biến mất trong khi nhu cầu an cư của người dân ngày càng bức thiết.

Theo kết quả thăm dò của VnExpress với hơn 7.600 độc giả, có tới 52% người tham gia cho biết không muốn mua chung cư nửa cuối năm nay vì giá tăng vọt. Về tài chính, phần lớn người tham gia khảo sát cho biết họ chỉ đủ khả năng mua nhà dưới 3 tỷ đồng.

Theo quy định hiện nay, người dân đăng ký mua nhà ở xã hội sẽ nộp hồ sơ cho chủ đầu tư. Ngoài nộp trực tiếp, hình thức nộp hồ sơ trực tuyến đã bắt đầu được áp dụng, đơn cử tại dự án Rice City Long Châu của liên danh Him Lam Thủ Đô và BIC Việt Nam. Sau khi tiếp nhận, chủ đầu tư sẽ kiểm tra tính hợp lệ, lập danh sách đối tượng dự kiến được mua và gửi Sở Xây dựng thẩm tra. Sau khi Sở phản hồi, chủ đầu tư sẽ thông báo cho những người đủ điều kiện để thỏa thuận và ký hợp đồng mua bán.

Quy trình là vậy, nhưng thủ tục nhận và xử lý hồ sơ chưa hoàn toàn thuận lợi, thống nhất giữa các chủ đầu tư. Chưa kể, với tâm lý "ăn chắc mặc bền", không ít người vẫn cất công xếp hàng để nộp trực tiếp hồ sơ, mong có một suất mua nhà.

Trước tình trạng trên, các chuyên gia khuyến nghị giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số trong quy trình mua bán nhà ở xã hội. Tại cuộc họp cuối tháng 10, Thứ trưởng Tài chính Đỗ Thành Trung đã đề xuất hệ thống đăng ký mua nhà ở trực tuyến để người dân có thể đăng ký online. Việc xét duyệt hồ sơ sẽ được làm tuần tự với hệ thống dữ liệu liên thông, giúp rút ngắn được thời gian thẩm định hồ sơ so với hiện nay.

Ông Nguyễn Hoàng Nam, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần G-Home, cho biết việc số hóa toàn bộ quy trình nộp hồ sơ, xét duyệt và công bố kết quả có thể giúp tiết kiệm thời gian, công sức cho người dân, hạn chế việc di chuyển nhiều lần để bổ sung hồ sơ. Việc chuẩn hóa quy trình cũng giúp cơ quan quản lý, chủ đầu tư xử lý nhanh hơn thay vì kiểm tra thủ công.

Người dân chen nhau mua nhà xã hội cũng đến từ tâm lý FOMO (sợ bị bỏ lỡ), vì lo mất cơ hội sở hữu nơi an cư ở Thủ đô.Chị Trần Thị Liên, 36 tuổi, cho biết đồng nghiệp của chị đi xếp hàng từ 5h ngày 17/11 - ngày đầu tiên chủ đầu tư nhận hồ sơ đăng ký, nhưng trước đó đã có hơn 300 người "cắm chốt". Nghe ngóng nhiều người đã được hẹn tới 26/12 nộp hồ sơ, chị Liên chấp nhận đến xếp hàng từ 3h sáng 18/11, để ngày nộp hồ sơ không bị muộn.

Ông Nguyễn Thành Trung, Giám đốc Ban Quản lý dự án nhà ở xã hội CT3 Kim Chung, cho biết đơn vị đã dự báo được tình trạng trên bởi lượng sản phẩm quá ít so với nhu cầu người mua.

Hiện nguồn cung nhà vừa túi tiền chủ yếu phụ thuộc vào số lượng dự án nhà xã hội ít ỏi. Đơn cử, dự án nhà xã hội CT3 có 1.104 căn hộ, trong đó số căn để bán là 589, cho thuê là 212 căn và thuê mua 128 căn. Giá bán tại dự án là 18,4 triệu đồng mỗi m2 (gồm VAT, phí bảo trì). Như vậy, người mua cần trả 916 triệu đồng đến 1,2 tỷ đồng cho căn hộ với diện tích tương ứng 50-64 m2.

Đây cũng là dự án xã hội hiếm hoi có giá mở bán dưới 20 triệu đồng mỗi m2 ở Hà Nội hiện nay. Thời gian qua, giá loại nhà ở này tại Hà Nội có xu hướng gia tăng, trong đó một số dự án đã hoặc sắp mở bán đều trên 20 triệu mỗi m2 như Uy Nỗ (20,6 triệu), Kim Hoa (21,2 triệu) Udic Hạ Đình (25 triệu), Rice City Long Châu (29,4 triệu).

"Giá bán dự án ở mức dễ tiếp cận với đa số lao động trong khi tiến độ triển khai đảm bảo, dự kiến bàn giao trong quý IV năm sau. Sau hai ngày, đơn vị ghi nhận gần 2.500 người đã bấm nút và nhận được lịch hẹn nộp hồ sơ", ông Trung cho hay.

Ông nói thêm tình trạng chen lấn chỉ xuất hiện vào hôm đầu tiên (17/11) do nhiều người xếp hàng từ 10h ngày 16/11 - trước thời điểm mở cửa nhận hồ sơ đăng ký 20 tiếng. Đơn vị đã nhanh chóng phân luồng quy trình thủ tục và thông báo không công nhận bất kỳ danh sách nào do người dân tự lập. Từ ngày thứ hai, tình trạng chen lấn đã giảm đáng kể.

Về lâu dài, để tình trạng người dân xếp hàng xuyên đêm mua nhà ở xã hội không tái diễn, các chuyên gia cho rằng Nhà nước cần tiếp tục thúc đẩy phát triển nhà xã hội, đồng thời có chính sách ưu tiên nhà thương mại vừa túi tiền. Ông Trần Văn Tuấn, Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh - một trong những địa phương đi đầu về xây dựng nhà xã hội - cho biết địa phương này dành quỹ đất ngay từ khâu quy hoạch cho phân khúc nhà ở này.

Theo ông, thủ tục hành chính liên quan đến các dự án nhà ở xã hội tại Bắc Ninh được áp dụng cơ chế "luồng xanh", giúp giảm 60% thời gian thực hiện. Nhờ đó đến nay, tỉnh đã hoàn thành trên 23.400 căn nhà xã hội và đang thi công gần 2.900 căn.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) cho rằng bên cạnh nhà xã hội, Nhà nước cần có cơ chế khuyến khích phát triển nhà ở thương mại vừa túi tiền, giá dưới 3 tỷ đồng và hỗ trợ người trẻ mua căn nhà đầu tiên.

Theo ông, khả năng tiếp cận nhà ở của người trẻ sẽ được gia tăng khi có chính sách tín dụng lãi suất hợp lý, khoảng 5,9-6,1% một năm, thời hạn 20-25 năm. "Nếu nhà vừa túi tiền quay trở lại là trung tâm của thị trường, địa ốc sẽ có hy vọng cân bằng nhu cầu đầu tư và ở thực, đảm bảo công bằng, ổn định xã hội", ông nói.

Ngọc Diễm - Anh Tú