Vì sao não bộ chúng ta tìm kiếm niềm hạnh phúc bằng việc cho đi và thực hành biết ơn?

Chúng ta thường nghe nói "cho đi là còn mãi" hay "biết ơn là chìa khóa của hạnh phúc". Ít ai biết rằng những quan niệm này hoàn toàn có cơ sở dưới lăng kính khoa học.

Nhân ngày Lễ Tạ ơn 27/11, hãy cùng giải mã những bí ẩn thú vị bên trong não bộ để hiểu rõ ngọn nguồn của niềm vui khi chúng ta thực hành sự cho đi và lòng biết ơn.

Vì sao khi cho đi khiến chúng ta hạnh phúc?

Khi bạn trao đi một món quà hay giúp đỡ ai đó, cơ thể bạn sẽ diễn ra những phản ứng sinh học kỳ diệu.

Góc nhìn khoa học về sự cho đi

Góc nhìn khoa học về lòng tốt đã chứng minh rằng niềm vui khi cho đi không chỉ là cảm giác thoáng qua, mà là kết quả của việc não bộ giải phóng các hormone hạnh phúc là dopamine và serotonin.

Dopamine đóng vai trò mang lại cảm giác hưng phấn và niềm vui tức thì ngay tại thời điểm bạn thực hiện hành động tử tế. Song song với đó, serotonin được tiết ra để điều hòa tâm trạng, mang lại cảm giác bình yên và hài lòng.

Sự kết hợp của hai loại hóa chất tự nhiên này tạo ra một vòng lặp tích cực: khi bạn giúp đỡ người khác, bạn cảm thấy hạnh phúc, và cảm giác dễ chịu đó lại thôi thúc bạn muốn sẻ chia nhiều hơn nữa.

Khi chúng ta cho đi, hệ thống tưởng thưởng (reward system) trong não sẽ phát sáng. Đây là khu vực liên quan trực tiếp đến động lực, giải thích vì sao làm việc tốt lại khiến chúng ta cảm thấy tràn đầy động lực và hăng hái.

Đồng thời, vỏ não trước trán (prefrontal cortex), nơi chịu trách nhiệm ra quyết định và tư duy phức tạp, cũng tham gia tích cực vào quá trình này. Điều đó chứng tỏ hành động từ thiện là sự giao thoa hoàn hảo giữa cảm xúc hạnh phúc và lý trí.

Nhờ vào công nghệ chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI), các nhà khoa học đã có thể nhìn thấu phản ứng của não bộ đối với việc cho đi. Hình ảnh quét não cho thấy rõ ràng các trung tâm khoái cảm hoạt động mạnh mẽ mỗi khi con người cư xử tử tế. Đây là bằng chứng khoa học cho thấy việc cho đi mang lại hạnh phúc.

Sự cho đi mang lại niềm hạnh phúc với tinh thần tương thân tương ái

Trong thực tế, không gì minh chứng rõ ràng hơn bằng hình ảnh đồng bào khắp cả nước Việt Nam cùng nhau chung tay hỗ trợ bà con vùng lũ lụt vượt qua khó khăn.

Những đoàn xe cứu trợ nối đuôi nhau xuyên đêm hướng về vùng bão lỹ, những bếp ăn đỏ lửa suốt ngày đêm để chuẩn bị hàng nghìn suất ăn miễn phí.

Chính trong những ngày gian khó ấy, tinh thần "lá lành đùm lá rách" được khơi dậy mạnh mẽ và lan tỏa. Đối với người nhận, sự giúp đỡ kịp thời mang lại hy vọng và niềm tin để tái thiết cuộc sống. Còn đối với người cho đi, việc được đóng góp sức mình mang lại cảm giác bình an và ý nghĩa.

Vì sao thực hành biết ơn giúp chúng ta hạnh phúc hơn mỗi ngày?

Niềm hạnh phúc của con người còn được vun đắp từ chính sự trân trọng những gì mình đang có.

Niềm hạnh phúc đến từ sự biết ơn dưới lăng kính khoa học

Theo nghiên cứu, khi chúng ta thực hành lòng biết ơn, hai vùng não quan trọng là hạch hạnh nhân (amygdala) và hồi hải mã (hippocampus) lập tức được kích hoạt.

Đây là những khu vực chịu trách nhiệm điều phối cảm xúc, lưu giữ trí nhớ và điều hành các chức năng cơ thể thiết yếu.

Đặc biệt hơn, lòng biết ơn còn đánh thức những vùng não liên kết trực tiếp với cảm giác "niềm vui trọn vẹn" (bliss), giúp tâm trí bạn cảm nhận được sự hân hoan sâu sắc từ bên trong.

Thực hành lòng biết ơn giúp chúng ta nuôi dưỡng sức khỏe tinh thần

Bên cạnh việc kích hoạt niềm vui, lòng biết ơn còn đóng vai trò như một cơ chế bảo vệ cơ thể trước áp lực. Khi bạn lo lắng hay sợ hãi, não bộ sẽ tiết ra cortisol (hormone căng thẳng).

Việc nuôi dưỡng cảm giác biết ơn có khả năng điều chỉnh và kiểm soát quá trình sản xuất cortisol này. Nhờ đó, những cơn lo âu được xoa dịu, giúp tinh thần trở nên thư thái hơn giữa những bộn bề cuộc sống.

Cũng giống như hành động cho đi, lòng biết ơn thúc đẩy não bộ giải phóng hormone hạnh phúc dopamine và serotonin. Do đó, duy trì thói quen biết ơn mỗi ngày hoạt động như một phương pháp trị liệu tinh thần tự nhiên, nuôi dưỡng cảm giác hài lòng và yêu đời.

Hơn nữa, một tâm trí tích cực còn mở ra khả năng sáng tạo và tư duy cởi mở, giúp não bộ hoạt động sắc bén và hiệu quả hơn trong việc học tập hay ra quyết định.

Có thể bạn quan tâm bài viết: Thương lâu hóa thường - Góc nhìn khoa học về những mối tình lâu năm

Ý nghĩa của ngày Lễ Tạ ơn hằng năm

Trong một năm, chúng ta có một dịp lễ riêng mang tên là Lễ Tạ ơn (Thanksgiving) để cùng nhau trân trọng những gì đang có và thực hành biết ơn.

Sự tích của ngày Lễ Tạ ơn bắt nguồn từ những biến động lớn vào khoảng thế kỷ 16 và 17. Thời điểm đó, những người theo Công giáo và Thanh giáo tại Anh đối mặt với áp lực buộc phải cải đạo từ hoàng đế. Kiên định với đức tin của mình, họ chấp nhận rời bỏ quê hương để đến Hà Lan sinh sống và được gọi là nhóm Pilgrims.

Tuy nhiên, nỗi trăn trở về việc con cháu mai sau có thể mất đi cội nguồn văn hóa đã thôi thúc một nhóm người quyết định thực hiện hành trình vượt đại dương để tìm đến vùng đất hứa Châu Mỹ.

Con thuyền định mệnh đưa họ đặt chân đến vùng đất Plymouth đúng vào thời điểm mùa đông khắc nghiệt nhất. Sự thiếu thốn lương thực cùng cái lạnh thấu xương đã khiến một nửa số thành viên trong đoàn không thể qua khỏi. Những người da đỏ tốt bụng đã chia sẻ lương thực và tận tình hướng dẫn nhóm Pilgrims kỹ năng sinh tồn, canh tác trên vùng đất mới.

Khi đã có thể tự lo liệu cuộc sống, họ tổ chức một buổi tiệc long trọng để tạ ơn Chúa trời đã che chở và tri ân sự giúp đỡ quý báu giúp họ duy trì sự sống.

Bên cạnh đó, lịch sử cũng ghi nhận nhiều hình thức tạ ơn khác. Tại Bắc Mỹ, nhóm thám hiểm Frobisher đã tổ chức lễ tạ ơn tại Newfoundland sau khi sống sót qua hành trình bão tố.

Hay vào năm 1623, một buổi lễ trang trọng đã diễn ra để cảm ơn cơn mưa vàng chấm dứt đợt hạn hán kéo dài. Những sự kiện này đều góp phần hình thành nên truyền thống tốt đẹp được lưu giữ qua nhiều thế hệ.

Theo dòng thời gian, Lễ Tạ ơn dần trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa phương Tây. Năm 1789, Tổng thống George Washington chính thức công nhận đây là một ngày lễ của nước Mỹ. Đến năm 1863, ngày này được quy định là ngày nghỉ hàng năm cho người lao động.

Ngày nay, Lễ Tạ ơn là dịp đặc biệt để gia đình và bạn bè sum họp bên bữa ăn ấm cúng, cùng nhau đi du lịch hoặc thăm hỏi người thân, tiếp nối truyền thống trân trọng những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Những hoạt động bạn có thể làm để ngày Lễ tạ ơn trở nên trọn vẹn hơn

Chúng ta hoàn toàn có thể mang tinh thần của Lễ Tạ ơn vào đời sống hàng ngày thông qua những hoạt động giản đơn nhưng giàu ý nghĩa.

Dành thời gian bên gia đình

Sau một ngày dài tất bật, khoảng thời gian thư giãn nhất chính là lúc cả nhà ngồi lại bên mâm cơm. Không khí ấm cúng khi mọi người cùng ăn những món ngon và trò chuyện vui vẻ giúp xóa tan mọi căng thẳng, kéo các thành viên xích lại gần nhau hơn.

Bạn hãy thử đề nghị các thành viên tạm rời xa thiết bị điện tử trong vài giờ để cuộc trò chuyện trở nên chất lượng hơn. Tại bàn ăn, mỗi người có thể lần lượt chia sẻ về một điều khiến mình cảm thấy may mắn trong năm qua.

Sự hiện diện trọn vẹn và lắng nghe chân thành giữa các thế hệ sẽ gia tăng kết nối cảm xúc, tạo ra những ký ức đáng nhớ cho cả gia đình.

Viết nhật ký biết ơn

Bạn hãy thử dành cho riêng mình mười lăm phút yên tĩnh, viết xuống ba niềm vui nhỏ bé đã ghé thăm bạn, hoặc gửi vài dòng tin nhắn đến người đã từng ở bên bạn lúc khó khăn.

Chính khoảnh khắc bạn đặt bút viết cũng là lúc những ký ức đẹp đẽ ùa về, hãy để nó được hiện hữu và lưu giữ qua những dòng chữ chân thành.

Chia sẻ cùng cộng đồng

Bạn có thể tham gia vào các hoạt động thiện nguyện, quyên góp quần áo cũ hoặc đơn giản là chia sẻ một phần thức ăn với những người kém may mắn hơn.

Đặc biệt trong bối cảnh đất nước vừa trải qua thiên tai, sự chung tay hỗ trợ đồng bào chính là cách thiết thực nhất để lan tỏa lòng nhân ái. Khi ấy, niềm vui của bạn sẽ được nhân đôi, bởi hạnh phúc đích thực luôn nảy mầm từ sự cho đi.