Vui buồn của người Palestine khi nhà nước được loạt quốc gia công nhận

Anh, Canada, Pháp cùng nhiều quốc gia hồi đầu tuần tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine. Động thái đánh dấu bước ngoặt ngoại giao trong nỗ lực hướng đến hòa bình cho cuộc xung đột kéo dài giữa Israel và Palestine, nâng tổng số quốc gia công nhận Nhà nước Palestine lên 157.

Các diễn biến giúp Nhà nước Palestine cải thiện vị thế trong nỗ lực trở thành quốc gia có chủ quyền thực sự, mang đến kỳ vọng về một thay đổi mang tính lịch sử với người Palestine.

"Sự công nhận từ các quốc gia phương Tây như Anh, Canada thắp lên hy vọng mới cho cuộc đấu tranh của chúng tôi", Mohammed Abu Khousa, người dân sống ở thành phố Deir el-Balah, Gaza, nói. "Điều này có thể thúc đẩy nhiều quốc gia khác công nhận Nhà nước Palestine và mang đến hồi kết cho chiến sự".

Adel Shadid, nhà nghiên cứu sống ở Bờ Tây, nói việc các nước phương Tây công nhận Nhà nước Palestine đã làm suy yếu luận điệu của Israel trong nỗ lực bác bỏ sự tồn tại của người Palestine, gia tăng áp lực chính trị, kinh tế và đạo đức với Tel Aviv.

"Hơn 10 quốc gia thay đổi quan điểm, trong đó có các cường quốc châu Âu trong Hội đồng Bảo an, là cú sốc với Israel, bởi những quốc gia đó từng là bên góp phần giúp thành lập nước này", ông Shadid trả lời Al Jazeera. Sự công nhận này không chỉ phản ánh niềm tin rằng người Palestine có quyền lập quốc, mà còn cho thấy thay đổi trong cách phương Tây nhìn nhận về Israel.

Israel thành lập năm 1948, một năm sau khi Liên Hợp Quốc chia vùng lãnh thổ Palestine dưới sự ủy trị của Anh thành hai khu vực cho người Palestine và Do Thái, hướng đến thiết lập hai nhà nước tách biệt. Theo ý tưởng của Liên Hợp Quốc, lãnh thổ của Nhà nước Palestine sẽ gồm Bờ Tây, Gaza và Đông Jerusalem. Tuy nhiên, chiến tranh bùng phát trong những thập kỷ sau đó, cùng với việc Israel chiếm đóng, xây khu định cư trái phép ở Bờ Tây, đã cản trở nỗ lực này.

Với Ibrahim Manna, người Palestine đang ở Canada, việc Ottawa công nhận Nhà nước Palestine là "tin mừng", dù có phần muộn màng.

"Hy vọng thế giới đã thấy rõ những điều sai trái, khi quá nhiều người đã phải bỏ mạng", Manna nói, đề cập đến cuộc chiến ở Dải Gaza, thêm rằng gia đình ông đang ở Gaza tin đây có thể là bước đi hướng đến hòa bình.

"Sự công nhận cho thấy thế giới đã lắng nghe tiếng nói của chúng tôi. Đây là thắng lợi về mặt tinh thần", Salwa Mansour, cư dân Rafah, thành phố lớn thứ hai Gaza, cho biết. "Bất chấp thảm cảnh đang hứng chịu, chúng tôi vẫn bám víu vào bất cứ điều gì mang lại dù chỉ một tia hy vọng nhỏ".

Tuy nhiên, xen lẫn giữa niềm vui, nhiều người Palestine cũng lo sợ nguy cơ Israel sẽ có những hành động quyết liệt hơn để ngăn chặn giải pháp hai nhà nước. Ông Shadid lưu ý Israel suốt nhiều năm qua luôn tìm cách phá hủy mọi cơ hội hướng đến hòa bình.

"Ngay cả khi toàn bộ thế giới công nhận Palestine, nhà nước đó cũng chỉ tồn tại trên giấy tờ nếu không có lãnh thổ và không gian địa lý. Đây là lý do Israel gia tăng chiếm đóng đất đai của người Palestine, đẩy mạnh xây dựng các khu định cư trái phép", ông Shadid nói.

Mohammed Azzam, cư dân thành phố Ramallah ở khu vực Bờ Tây bị chiếm đóng, cho rằng chỉ công nhận Nhà nước Palestine là chưa đủ, bởi nhiều quốc gia khác đã làm tương tự và không mang đến kết quả gì.

"Trái lại, số vụ tấn công, sát hại, bắt bớ của những người định cư Israel ngày càng tăng, các điểm kiểm soát tràn ngập Bờ Tây. Họ chia cắt các thành phố, làng mạc ở khu vực. Do đó, ngay cả khi các nước châu Âu công nhận Palestine, việc này trên thực tế cũng không giúp ích gì cho chúng tôi", Azzam tiếp tục.

Sau thời gian ngừng bắn ngắn ngủi từ nửa cuối tháng 1, Israel hồi tháng 3 đã nối lại chiến dịch ở Gaza và đang đẩy mạnh tiến công nhằm chiếm đóng Gaza City, thành phố lớn nhất dải đất. Người Palestine ở Bờ Tây không rơi vào thảm cảnh như tại Gaza, nhưng cũng bị Israel siết kiểm soát.

Israel thiết lập tường biên giới gọi là "vành đai an ninh" dài hơn 700 km, cắt ngang các tuyến đường và chia cắt các cộng đồng người Palestine ở Bờ Tây, kiểm soát cửa khẩu từ Bờ Tây sang Jordan. Số liệu từ Liên Hợp Quốc hồi tháng 5 cho thấy Israel đã dựng lên 849 điểm kiểm soát, rào chắn cản trở di chuyển ở Bờ Tây và Đông Jerusalem. 36% trong số này được dựng lên sau thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu ngày 21/9 tuyên bố các nước phương Tây công nhận Nhà nước Palestine sẽ "đe dọa sự tồn vong của Israel", khẳng định Tel Aviv sẽ tiếp tục mở rộng các khu định cư ở Bờ Tây. Một dự án khu định cư Israel muốn triển khai là E1, vùng đất trống phía đông Jerusalem, sẽ chia cắt Bờ Tây thành hai vùng bắc - nam, chặn người Palestine tiếp cận Đông Jerusalem.

Các quan chức trong nội các cực hữu của Israel như Bộ trưởng Tài chính Bezalel Smotrich và Bộ trưởng An ninh Ben Gvir còn kêu gọi Israel sáp nhập Bờ Tây để đáp trả động thái công nhận Nhà nước Palestine của loạt nước phương Tây.

Hầu hết giới phân tích đều cho rằng việc các nước phương Tây công nhận Nhà nước Palestine là động thái bước ngoặt, nhưng hành động đó hầu như mang tính biểu tượng, khó có thể tạo ra thay đổi trên thực địa.

Dù lo ngại Israel tiếp tục thực thi chính sách cứng rắn với người Palestine, nhà nghiên cứu Shadid tin rằng "quyền lực nào cũng có giới hạn, và những gì Israel đang làm sẽ không thể kéo dài lâu".

Yazan Hmeid, người dân Gaza đã chuyển đến Bờ Tây sinh sống, vẫn nuôi hy vọng. Anh có hình xăm trên cổ có ý nghĩa là "kiên nhẫn".

"Nếu không phải hôm nay thì là ngày mai. Có thể là một năm, hai năm hoặc 10 năm nữa, nhưng có một điều chắc chắn rằng một ngày nào đó Palestine sẽ được giải phóng", Hmeid nói với ABC. "Palestine sẽ là một đất nước, đất nước của chúng tôi".

Như Tâm (Theo Al Jazeera, ABC, Arab News)