Xe ôm công nghệ, shipper tìm phương án chuyển đổi xe điện

Cuối tháng 11, HĐND thành phố Hà Nội thông qua Nghị quyết về vùng phát thải thấp theo Luật Thủ đô 2024. Theo đó, từ 1/7/2026, xe môtô, xe gắn máy chạy xăng sẽ bị cấm lưu thông theo khung giờ hoặc khu vực xác định thuộc vành đai 1; các phương tiện hành nghề trên nền tảng ứng dụng cũng không được phép hoạt động tại vùng này. Quy định tác động trực tiếp đến lực lượng xe ôm công nghệ, shipper vốn di chuyển thường xuyên trong nội đô.

Tiến Hùng, sinh viên một trường đại học tại Hà Nội, quê Điện Biên, cho biết ngoài giờ học cậu tranh thủ chạy xe ôm công nghệ trong nội thành. Mỗi tối, Hùng kiếm được khoảng 200.000-300.000 đồng, những ngày cao điểm có thể lên 400.000 đồng, vừa đủ chi trả tiền trọ và các bữa ăn, không có khoản tích lũy cho học phí.

Chiếc xe máy chạy xăng Hùng đang sử dụng được mua cách đây 3 năm với giá khoảng 5 triệu đồng, vừa phục vụ đi học vừa chạy dịch vụ. "Nếu phải chuyển sang xe điện, em không đủ khả năng mua xe giá 20-30 triệu đồng. Em lại là người ngoại tỉnh nên lo khó tiếp cận các chính sách hỗ trợ", Hùng nói.

Không chỉ áp lực tài chính, Hùng còn lo về điều kiện sinh hoạt. Chủ nhà trọ nơi cậu ở hiện không cho để xe máy điện trong nhà vì lo ngại an toàn, buộc cậu tính tới phương án mua xe điện cũ và tìm chỗ ở khác để có nơi gửi xe phù hợp.

Cùng cảnh ngộ, ông Mạnh Tuân, shipper chở hàng khu vực Cầu Giấy, cho biết một chiếc xe máy điện đủ tải để chở hàng thường có giá trên 20 triệu đồng. "Bán chiếc xe xăng hiện tại chỉ được 2-3 triệu đồng thì không biết lấy đâu ra tiền mua xe điện mới. Gia đình tôi còn nhiều khoản phải chi như ăn uống, học hành của con, tiền thuê nhà", ông nói.

Theo ông Tuân, nếu phải vay ngân hàng mua xe điện, gánh nặng tài chính sẽ tăng lên, còn nếu không đổi xe thì buộc phải dừng làm việc, đồng nghĩa mất thu nhập. Ông lo ngại xe máy điện khó gắn thùng hàng lớn, khi chở nặng nhanh hao pin, phải dừng sạc nhiều lần, ảnh hưởng đến tiến độ giao hàng trong ngày.

Không chỉ vấn đề chi phí, nhiều tài xế công nghệ phản ánh thêm những bất tiện trong quá trình sử dụng xe điện. Một số mẫu xe có yên ngắn hơn xe xăng, hai người lớn ngồi đã chật, khó chở thêm trẻ nhỏ khi hành khách đi cùng con. Những dòng xe có giá tương đương xe máy số thường chỉ di chuyển được khoảng 100 km mỗi lần sạc, gây hạn chế với tài xế chạy dịch vụ cường độ cao.

Hà Nội hiện có hơn 110.000 người đăng ký hoạt động xe hai bánh trên các nền tảng công nghệ, trong đó gần 10% sử dụng xe điện, chưa kể lực lượng xe ôm tự do. Đây là nhóm buộc phải chuyển đổi sang phương tiện sạch nếu muốn tiếp tục hoạt động trong khu vực vành đai 1 khi vùng phát thải thấp được áp dụng.

Theo chuyên gia giao thông Nguyễn Văn Thanh, xe ôm công nghệ và shipper là nhóm cần được ưu tiên chuyển đổi sớm do tần suất di chuyển lớn và tác động trực tiếp đến môi trường. Phần lớn đây là lao động mưu sinh, chiếc xe là công cụ kiếm sống, nếu buộc nghỉ việc sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và kéo theo hệ lụy xã hội.

Ông Thanh cho rằng thành phố cần rà soát đầy đủ lực lượng hành nghề xe dịch vụ tại các doanh nghiệp nền tảng, kể cả người ngoại tỉnh đang làm việc ở Hà Nội, để có chính sách hỗ trợ phù hợp. Ngoài mức hỗ trợ mua xe điện, thành phố có thể xem xét miễn toàn bộ lệ phí đăng ký, cho vay trả góp dài hạn không lãi suất nhằm giảm áp lực tài chính cho người lao động.

Theo ông, nguồn lực hỗ trợ không chỉ đến từ ngân sách thành phố mà còn cần sự tham gia của doanh nghiệp sản xuất xe điện và các nền tảng gọi xe. "Nếu các bên cùng chung tay, người lao động mới có thể chuyển đổi phương tiện đúng lộ trình trước 1/7/2026", ông Thanh nói.

Để giảm áp lực cho người lao động, Hà Nội đang xây dựng chính sách hỗ trợ chuyển đổi phương tiện sử dụng năng lượng sạch. Dự thảo đề xuất hỗ trợ 20% giá trị xe máy điện, tối đa 5 triệu đồng; hộ nghèo được hỗ trợ tối đa 100%, không quá 20 triệu đồng; hộ cận nghèo được hỗ trợ 80%, tối đa 15 triệu đồng, cùng các chính sách hỗ trợ lãi vay mua xe trả góp và lệ phí đăng ký.

Theo thống kê, Hà Nội hiện có hơn 8 triệu phương tiện, trong đó khoảng 6,9 triệu xe máy và hơn 1,2 triệu phương tiện từ các địa phương khác thường xuyên lưu thông. Phát thải từ giao thông đường bộ chiếm 58-74% tổng nguồn ô nhiễm không khí của thành phố.

Đoàn Loan